Benoemingen EU: hoe zit het precies?

Contentverzamelaar

Benoemingen EU: hoe zit het precies?

De Europese Raad heeft in zijn vergadering van 30 augustus de Poolse premier Donald Tusk verkozen tot nieuwe voorzitter en de Italiaanse minister van BZ Federica Mogherini tot nieuwe Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. De samenstelling van de Europese Commissie volgt de komende weken, waarin het Europees Parlement de kandidaten kritisch zal toetsen. Het ECER zet de juridische teksten even op een rij.

Het gaat om de volgende besluiten:

·         besluit 2014/638/EU van de Europese Raad van 30 augustus 2014 waarbij de voorzitter van de Europese Raad wordt gekozen

·         besluit 2014/639/EU van de Europese Raad van 30 augustus 2014 houdende benoeming van de Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid (rectificatie)

De benoeming van de heer Tusk gaat in op 1 december voor de reguliere duur van tweeënhalf jaar. Dat staat in artikel 15, lid 5 van het EU-Verdrag.

De benoeming van mevrouw Mogherini gaat in bij het aantreden van de nieuwe Europese Commissie, waarvan zij tevens vice-voorzitter is. Dat is gepland voor 1 november. Zij wordt benoemd door de Europese Raad (artikel 18, lid 1 EU-Verdrag) en de duur van haar mandaat is vijf jaar, overeenkomstig het mandaat van de gehele Commissie (artikel 17, lid 3 EU-Verdrag).

Benoeming Commissie

Eerder al koos het  Europees Parlement op voordracht van de Europese Raad de heer Juncker als voorzitter van de Commissie (artikel 17, lid 7, EU-Verdrag). Lees hier het besluit tot voordracht van de Europese Raad. Zijn benoeming volgt tezamen met die van de gehele Commissie.

De lidstaten hebben kandidaten voorgedragen die het ambt van commissaris moeten gaan vervullen. De Raad besloot vervolgens tot vaststelling van de lijst van de overige personen die de Raad voorstelt tot lid van de Commissie te benoemen.

Goedkeuring door Europees Parlement

De komende weken zal het Europees Parlement de individuele voorgedragen commissarissen in openbare hoorzittingen doorvragen over hun kwaliteiten, opvattingen en en beleidsvoornemens. Het is mogelijk dat in deze fase kandidaten moeten worden vervangen. Dat is al eerder gebeurd met een Italiaanse, een Letse en een Bulgaarse kandidaat.
Vervolgens beslist het EP over de Commissie als geheel.

Criteria

De volledige criteria en procedures rondom de instemmingsprocedure van het Europees Parlement met het voltallige College van Commissarissen zijn te vinden in Bijlage XVI van het Reglement van het EP. De belangrijkste uitgangspunten zijn:
-      Kandidaat-commissarissen worden beoordeeld op grond van hun algemene bekwaamheid, Europese inzet en onafhankelijkheid. Het beoordeelt tevens hun kennis van de desbetreffende portefeuille en communicatieve vaardigheden.
-      Het EP zal bijzondere aandacht besteden aan de balans tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke commissarissen
-      Het EP kan een uitspraak doen over de verdeling van de portefeuilleverantwoordelijkheden door de gekozen voorzitter.
-      Het EP verwacht volledige openbaarmaking van informatie betreffende de financiële belangen van kandidaat-commissarissen.

Geschreven vragen

Voorafgaand aan de hoorzittingen wordt iedere kandidaat-commissaris vijf geschreven vragen voorgelegd. Twee vragen worden opgesteld door de Conferentie van Commissievoorzitters (van de 22 parlementaire commissies) van het EP en zijn voor alle kandidaten gelijk. Eén vraag betreft de algemene bekwaamheid, Europese inzet en onafhankelijkheid van de kandidaat, de tweede behandelt het beheer van de portefeuille en de beoogde samenwerking met het Parlement. De bevoegde commissie stelt drie andere vragen op. Enkele commissies beginnen al in september met het opstellen van deze vragen. In geval van gezamenlijke commissies (zie onder) heeft elke commissie het recht twee vragen op te stellen.

Hoorzittingen

Elke kandidaat-commissaris zal één keer door het EP ondervraagd worden, in een publieke zitting. Hoorzittingen duren 3 uur. Na een openingsstatement door de kandidaat-commissaris van ten hoogste 15 minuten volgt een vraag en antwoordsessie met de aanwezige Europarlementariërs. Indien de portefeuille van een kandidaat-commissie onder de bevoegdheid van meerdere EP commissies valt, zullen de betreffende commissies de kandidaat in een gezamenlijke hoorzitting ondervragen.

Beoordeling
De evaluatieverklaringen van de parlementaire commissies (wat is het oordeel over de kandidaat?) worden binnen 24 uur na de hoorzitting goedgekeurd en openbaar gemaakt. Deze verklaringen worden door de Conferentie van Commissievoorzitters behandeld en vervolgens aan de Conferentie van Voorzitters van de politieke fracties voorgelegd. Na een gedachtewisseling verklaart de Conferentie van Voorzitters de hoorzittingen voor gesloten, tenzij zij besluit extra informatie in te winnen.

Plenaire stemming
De gekozen voorzitter van de Commissie presenteert het gehele college van kandidaten en het programma van de nieuwe Commissie vervolgens in een plenaire vergadering van het Parlement, waarvoor de voorzitter van de Europese Raad en de voorzitter van de Raad worden uitgenodigd. De presentatie wordt gevolgd door een plenair debat, dat kan worden afgerond met een stemming over een ontwerpresolutie over het debat.

Na de stemming over de ontwerpresolutie stemt het Parlement over de vraag of het al dan niet zijn goedkeuring kan geven aan de benoeming van de gekozen voorzitter en het voltallige college van voorgedragen kandidaten. Het Parlement besluit bij meerderheid van de uitgebrachte stemmen en bij hoofdelijke stemming. Het kan ook besluiten deze stemming tot de volgende vergadering uit te stellen.

Benoeming door de Europese Raad

De voorzitter van de Commissie, de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid en de overige leden van de Commissie worden dus als college ter goedkeuring onderworpen aan een stemming van het Europees Parlement. Op basis van deze goedkeuring wordt de Commissie met gekwalificeerde meerderheid van stemmen door de Europese Raad benoemd (artikel 17, lid 7 EU-Verdrag).

Omvang Commissie

De Commissie telt evenveel leden, inclusief de voorzitter en de hoge vertegenwoordiger, als het aantal lidstaten. Eigenlijk zou per 1 november 2014 het aantal leden van de Commissie worden teruggebracht tot twee derde van het aantal lidstaten (artikel 17, lid 5 EU-Verdrag). In 2013 heeft de Europese Raad echter besloten deze vermindering niet door te voeren, als uitvloeisel van de toezegging aan het Ierse volk ten tijde van het Ierse referendum over het Verdrag van Lissabon. Lees hier besluit 2013/272/EU van de Europese Raad van 22 mei 2013 betreffende het aantal leden van de Europese Commissie.