Commissie wil investeringsbescherming in TTIP nader uitwerken

Contentverzamelaar

Commissie wil investeringsbescherming in TTIP nader uitwerken

De bescherming van de vrijheid van de wetgever, opzet en functioneren van arbitrage-instanties, de relatie tussen nationale rechtssystemen en het geschillenbeslechtingsmechanisme en de mogelijkheid om beslissingen via een beroepsprocedure op rechtmatigheid te toetsen. Deze vier terreinen wil de Europese Commissie de komende tijd verder uitwerken. Dat blijkt uit haar analyse van de 150.000 reacties op de publieke consultatie over de handelsbesprekingen tussen de EU en de VS.

De Europese Commissie heeft haar analyse gepubliceerd van de bijna 150 000 reacties op de online raadpleging over investeringsbescherming en geschillenbeslechting tussen investeerders en staten (ISDS – ‘investor-to-state dispute settlement’) in het kader van het trans-Atlantisch partnerschap voor handel en investeringen (TTIP). De Commissie vroeg de burgers naar hun standpunt over mogelijke benaderingen voor het beschermen van investeringen en het beslechten van geschillen tussen particuliere investeerders en overheden in verband met investeringen. Essentieel bij de raadpleging was de vraag of de door de EU voorgestelde benadering voor het TTIP het juiste evenwicht zou vinden tussen de bescherming van investeerders enerzijds en de instandhouding van het recht en het vermogen van de EU om in het algemeen belang regelgeving vast te stellen anderzijds.

Het verslag van de Commissie geeft een gedetailleerde analyse van alle reacties. De Commissie zal nu met het Europees Parlement, de lidstaten en andere belanghebbende partijen, waaronder ngo’s, bedrijven, vakbonden, consumentenorganisaties en universiteiten, de te nemen vervolgstappen bespreken.

Bijzonderheden van het verslag

De vragenlijst bij de raadpleging beschreef in detail de manier waarop de EU twaalf problemen op het gebied van investeringsbescherming en ISDS in het TTIP benaderde. Uitgangspunt van deze benadering waren de verbeteringen die de EU in het bestaande systeem wil aanbrengen. Tot de twaalf onderwerpen waarover vragen werden gesteld behoorden onder meer: waarborgen voor het recht van de overheden om in het algemeen belang regelgeving vast te stellen, volledige transparantie van ISDS-procedures, ethische voorschriften voor arbiters en de mogelijke instelling van een beroepsinstantie.

Verreweg de meeste reacties, zo’n 145 000 (ofwel 97 %), werden ingediend via verschillende onlineplatforms van belangengroepen waarop vooraf opgestelde negatieve antwoorden te vinden waren. Daarnaast ontving de Commissie individuele reacties van meer dan 3 000 particulieren en ongeveer 450 organisaties die representatief zijn voor een breed spectrum van het Europese maatschappelijk middenveld, waaronder ngo’s, beroepsorganisaties, vakbonden, consumentenorganisaties, advocatenkantoren en academici. Deze reacties gaan meestal dieper in op de voorgestelde benadering. (Zie MEMO/15/3202)

In het algemeen kunnen de reacties in drie categorieën worden onderverdeeld:

  • reacties die in algemene termen uiting geven aan verzet tegen of bezorgdheid over het TTIP;
  • reacties die uiting geven aan verzet tegen investeringsbescherming/ISDS in het TTIP of die algemene bezorgdheid daarover uiten;
  • reacties die vanuit zeer ruime en uiteenlopende gezichtspunten gedetailleerd commentaar leveren over de door de EU voorgestelde benadering van het TTIP.

De vele reacties in de eerste twee categorieën geven duidelijk aan hoezeer veel burgers in heel Europa zich zorgen maken over het TTIP in het algemeen en over de principes van investeringsbescherming en ISDS zelf.

De reacties in de derde categorie bevatten specifieke opmerkingen over de verschillende aspecten van de door de EU voorgestelde aanpak en geven in sommige gevallen concrete suggesties voor verdere hervormingen. Met betrekking tot bijna alle twaalf behandelde punten zijn de meningen verdeeld. Op basis van de ontvangen opmerkingen lijkt een aantal terreinen voor de respondenten bijzonder van belang te zijn, waaronder:

-  de bescherming van het recht tot regelgeving;

-  opzet en functioneren van arbitrage-instanties;

-  de relatie tussen nationale rechtssystemen en ISDS;

-  de mogelijkheid om beslissingen op het gebied van ISDS via een beroepsprocedure op rechtmatigheid te toetsen.

Dit zijn vier terreinen die verder moeten worden uitgewerkt.

Vervolgstappen

In het eerste kwartaal van 2015 zal de Commissie een aantal bijeenkomsten beleggen met de regeringen van de lidstaten, het Europees Parlement en met verschillende belanghebbende partijen, waaronder ngo’s, vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, vakbonden en consumenten- en milieuorganisaties, om op basis van dit verslag te overleggen over investeringsbescherming en ISDS in het kader van het TTIP. Na dit overleg in het eerste kwartaal zal de Commissie specifieke voorstellen voor de TTIP-onderhandelingen uitwerken.

Achtergrond

De Commissie is door de lidstaten verzocht om investeringsbescherming en ISDS in de TTIP-onderhandelingen op te nemen.

Deze onderhandelingsrichtsnoeren voor de TTIP-onderhandelingen (oftewel „het mandaat”, dat openbaar is gemaakt) voorzien in de opname van investeringsbescherming en ISDS, mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. Hieruit volgt dat de beslissing om ISDS wel of niet op te nemen, pas in de laatste fase van de onderhandelingen moet worden genomen.

De onderhandelingen over investeringsbescherming in het TTIP zijn opgeschort en zullen pas worden hervat wanneer de Commissie heeft geoordeeld dat haar nieuwe voorstellen onder meer garanderen dat de rechtsmacht van rechterlijke instanties in de EU-lidstaten niet door speciale regelgeving voor geschillen tussen investeerders en staten zal worden beperkt.

Gezien het grote openbare belang van investeringsbescherming en ISDS binnen het TTIP organiseerde de Commissie tussen 27 maart en 13 juli 2014 een publieke raadpleging. De raadpleging was bedoeld om feedback te krijgen over de vraag of de door de EU voorgestelde benadering het juiste evenwicht zou bereiken tussen de bescherming van investeerders enerzijds en de instandhouding van het recht en het vermogen van de EU en de lidstaten om in het algemeen belang regelgeving vast te stellen anderzijds. Het beslechten van geschillen tussen investeerders en staten via internationale arbitrage is niet nieuw. Deze vorm van geschillenbeslechting maakt deel uit van meer dan 1 400 investeringsovereenkomsten met lidstaten van de EU en rond de 3 000 wereldwijd.

In 2009 droeg het Verdrag van Lissabon de bevoegdheid voor investeringsbescherming aan de EU over. Sindsdien heeft de Commissie aanzienlijke inspanningen geleverd om het bestaande systeem van investeringsbescherming en ISDS te hervormen. De door de EU voorgestelde aanpak verschilt aanzienlijk van de aanpak in de 3 000 reeds bestaande overeenkomsten met hun traditionele clausules voor investeringsbescherming en ISDS, waarvan er vele dateren uit de jaren 1960, 70 en 80. De EU heeft in de handelsovereenkomsten met Canada (CETA) en Singapore gemoderniseerde bepalingen voor investeringsbescherming en ISDS geïntroduceerd. De bepalingen voor investeringsbescherming en ISDS in de CETA en de overeenkomst met Singapore gaan uit van de hoogste normen op het gebied van transparantie, eerlijkheid en verantwoording. Deze benadering bouwt ook voort op de succesvolle inspanningen van de EU binnen de Verenigde Naties om in het kader van UNCITRAL te komen tot het eerste wereldwijde systeem van regels op het gebied van transparantie bij ISDS.

Nuttige links

Online publieke raadpleging over investeringsbescherming en geschillenbeslechting tussen investeerders en staten (ISDS) in het kader van het trans-Atlantisch partnerschap voor handel en investeringen (TTIP)

Vragenlijst met gedetailleerde voornemens van de Commissie

MEMO over de raadplegingen

Reacties zoals verzonden door de deelnemers aan de raadplegingen

Informatieblad over ISDS

Onderhandelingsrichtsnoeren voor TTIP (EU-mandaat)

Onderhandelingsteksten van de EU in het kader van TTIP

Nederlandse kamerstukken over TTIP en ISDS