EU-Hof: herkomst van levensmiddelen uit de door Israël bezette gebieden moet op etiket worden vermeld

Contentverzamelaar

EU-Hof: herkomst van levensmiddelen uit de door Israël bezette gebieden moet op etiket worden vermeld

Het Unierecht vereist dat op levensmiddelen die afkomstig zijn uit een door Israël bezet gebied, dit gebied wordt vermeld. Wanneer die levensmiddelen afkomstig zijn uit een Israëlische nederzetting binnen dat gebied, moet naast Israël ook deze herkomst worden vermeld op het etiket. De omstandigheid dat een levensmiddel afkomstig is uit een dergelijke nederzetting kan de aankoopbeslissingen van consumenten beïnvloeden. Het weglaten van een dergelijke vermelding kan de consument daarom misleiden, aldus het EU-Hof.

Het gaat om de uitspraak van de Grote Kamer van  het EU-Hof van 12 november 2019 in de zaak ( C-363/18 Organisation juive européenne en Vignoble Psagot Ltd tegen Ministre de l’Economie et des Finances)

Aanleiding van de zaak was een geschil tussen de Organisation juive européenne en Vignoble Psagot Ltd en de Franse minister van Economische Zaken en Financiën over de vermelding van de oorsprong van wijn afkomstig uit gebieden die sinds juni 1967 door de Staat Israël zijn bezet. Volgens de verordening nr. 1169/2011 moeten levensmiddelen een herkomstvermelding bevatten om de consument te informeren en hem te helpen een doordachte keuze te maken over de aanschaf van een bepaald product.

Het EU-Hof stelt voorop dat de plaats van herkomst van een levensmiddel moet worden vermeld indien het weglaten daarvan de consument kan misleiden doordat bij hem de indruk wordt gewekt dat dit levensmiddel een ander land van oorsprong of een andere plaats van herkomst heeft dan in werkelijkheid het geval is. De vermelding van de oorsprong of de herkomst op dat levensmiddel mag niet misleidend zijn.

Het EU-Hof geeft vervolgens uitleg aan een aantal begrippen uit de verordening. Voor ‘land van oorsprong’ verwijst het EU-Hof naar het Douanewetboek van de Unie . Hierin staat dat goederen worden geacht uit een bepaald land of gebied te komen wanneer die goederen geheel en al in een enkel land of gebied zijn verkregen, of wanneer de laatste ingrijpende verwerking of bewerking van die goederen daar heeft plaatsgevonden. Met de ‘plaats van herkomst’ wordt volgens het EU-Hof verwezen naar de plaats waarvan het levensmiddel afkomstig is die niet het ‘land van oorsprong’ is. De ‘plaats van herkomst’ verwijst naar een specifiek geografisch gebied binnen het land of gebied van oorsprong van het levensmiddel, met uitsluiting van het adres van de producent. 

Voor de invulling van de begrippen ‘land’ en ‘staat’ verwijst het EU-Hof naar de EU-verdragen waar deze begrippen vaak als synoniem worden gebruikt. Met het oog op een consistente uitleg van het Unierecht wordt dit synoniem door het EU-Hof overgenomen. Het begrip ‘staat’ (of land) ziet volgens het EU-Hof toe op ‘een soevereine entiteit die binnen haar geografische grenzen de door het internationale recht erkende bevoegdheden in hun volle omgang uitoefent.’ Het begrip ‘gebied’ heeft betrekking op andere entiteiten dan landen en dus op andere entiteiten dan staten.

Vervolgens gaat het EU-Hof kort in op de aanduiding van de door Israël bezette gebieden waar de wijngaarden van Vignoble Psagot Ltd veelal gelegen zijn. Volgens de regels van het internationaal humanitair recht zijn deze gebieden sinds 1967 onderworpen aan een beperkte rechtsmacht van de Staat Israël als bezettingsmacht, waarbij elk gebied een eigen internationale status heeft die losstaat van die genoemde staat. Gelet hierop, oordeelt het EU-Hof dat het consumenten kan misleiden wanneer op deze levensmiddelen wordt vermeld dat de Staat Israël hun ‘land van oorsprong’ is, terwijl deze levensmiddelen in werkelijkheid afkomstig zijn uit bezet gebied. Ook benadrukt het Hof dat bepaalde nederzettingen in de door de Staat Israël bezette gebieden erdoor worden gekenmerkt dat zij een door Israël buiten zijn grondgebied uitgevoerd beleid concretiseren waarbij bevolkingsdelen worden overgebracht, hetgeen in strijd is met de regels van internationaal humanitair recht. Zonder een adequate herkomstvermelding kan de consument niet weten dat een dergelijk levensmiddel afkomstig is uit een nederzetting die in een van die gebieden is gesticht in strijd met de regels van het internationale humanitaire recht.

Het weglaten van die informatie kan de consument daarom misleiden. Het EU-hof merkt op dat verordening 1169/2011 ertoe dient om informatie te verstrekken die de consument in staat stelt om weloverwogen keuzes te maken betreffende zijn of haar aankopen. Bij deze keuzes kan de consument niet alleen gezondheids-, milieu-, en economische of sociale aspecten meewegen, maar ook ethische aspecten of aspecten die betrekking hebben op de eerbiediging van het internationale recht.

Om de consument afdoende informatie te geven om zijn koopgedrag op aan te passen moeten daarom op levensmiddelen die afkomstig zijn uit de door de Staat Israël bezet gebied, niet alleen dit gebeid maar tevens, wanneer die levensmiddelen afkomstig zijn uit een plaats dat een Israëlische nederzetting binnen dat gebied vormt, deze herkomst worden vermeld.