EU Justitie Scoreboard 2021 legt focus op de digitalisering van rechtbanken en gerechtshoven

Contentverzamelaar

EU Justitie Scoreboard 2021 legt focus op de digitalisering van rechtbanken en gerechtshoven

De digitalisering van rechtsstelsels, de publieke perceptie van juridische onafhankelijkheid en de onafhankelijkheid van nationale rechters bij hooggerechtshoven zijn de drie hoofdonderwerpen van het jaarlijkse scoreboard over justitie dat de Europese Commissie heeft uitgebracht.

Het jaarlijkse overzicht met vergelijkende data over efficiency, kwaliteit en onafhankelijkheid van de rechtsstelsels in alle EU-lidstaten komt samen in het EU-Justitie Scoreboard 2021 (Engelstalige versie). Dit jaar ligt de focus op de digitalisering, die ondanks de COVID-19 pandemie heeft gezorgd dat rechtbanken en gerechtshoven konden blijven functioneren en justitie meer toegankelijk en efficiënt maakte.

Achtergrond

Het EU-Justitie scoreboard wordt sinds 2013 uitgebracht. Het is een van de instrumenten in de toolbox voor de rechtsstaat van de EU. De Europese Commissie gebruikt het scoreboard om hervormingen in de rechtsstelsels in de EU-lidstaten te monitoren. Het scoreboard focust op drie hoofdelementen van een effectief justitieel systeem:

  • Efficiency (zoals lengte van procedures, aantal zaken afgedaan of hangende);
  • Kwaliteit (zoals toegankelijkheid, rechtsbijstand, griffierechten, opleiding, begroting, personele middelen en digitalisering);
  • Onafhankelijkheid (zoals wat vindt het publiek of bedrijfsleven van de justitiële onafhankelijkheid, waarborgen met betrekking tot rechter en de werking van nationale vervolgingsdiensten).

Het Scoreboard 2021 presenteert tevens gegevens uit twee Eurobarometer-enquêtes over hoe het publiek en de bedrijven de onafhankelijkheid van justitie in elke lidstaat ervaren.

Met de bevindingen van het EU-scoreboard Justitie 2021 is rekening gehouden bij de landenspecifieke beoordeling die in het kader van het Europees semester 2021 plaatsvond en bij de evaluatie van de veerkracht- en herstelplannen van de lidstaten, waarin de investerings- en hervormingsmaatregelen worden geschetst die uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit (Recovery- and Resilience Facility (RRF) moeten worden gefinancierd. Via het RRF zal meer dan 670 miljard euro aan leningen en subsidies beschikbaar worden gesteld, waarvan elke lidstaat minimaal 20% voor de digitale transitie moet bestemmen. Het EU-scorebord voor justitie van 2021 moet ook een rol spelen bij de beoordeling van de toewijzing van middelen aan EU-lidstaten in het kader van de NextGenerationEU (zie ECER-bericht).

Het verbeteren van de efficiëntie, de kwaliteit en de onafhankelijkheid van de nationale rechtsstelsels blijft een van de prioriteiten van het Europees semester. In de jaarlijkse EU- strategie voor duurzame groei 2021, waarin de strategische richtsnoeren voor de uitvoering van de herstel- en veerkrachtfaciliteit zijn opgenomen en die ervoor zorgt dat de nieuwe groeiagenda wordt gebaseerd op een groen, digitaal en duurzaam herstel, wordt het verband tussen doeltreffende rechtsstelsels en het ondernemingsklimaat in de lidstaten herhaald. Goed functionerende en volledig onafhankelijke rechtsstelsels kunnen een positief effect hebben op investeringsbeslissingen en op de snelheid waarmee alle actoren investeringsprojecten kunnen opstarten. 

Bevindingen van het EU-scoreboard justitie 2021

De voornaamste bevindingen betreffen:

- Digitalisering van rechtsstelsels. Voor het eerst wordt in het scoreboard geïnventariseerd hoe ver justitiële autoriteiten gevorderd zijn met de digitale transformatie; iets wat door de COVID-19-pandemie sterk aan belang heeft gewonnen. Uit de bevindingen blijkt dat in bijna alle justitiële stelsels gebruik wordt gemaakt van videoconferentiesystemen en dat in de overgrote meerderheid van de lidstaten het personeel op een veilige manier op afstand kan werken. De meeste lidstaten maken al gebruik van digitale oplossingen zoals block-chains of kunstmatige intelligentie, zij het in verschillende mate en er is nog veel ruimte voor verbetering.

- Wat de perceptie van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht betreft, blijven er uitdagingen bestaan. In twee derde van de lidstaten is de publieke perceptie van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht sinds 2016 verbeterd. In vergelijking met vorig jaar is de perceptie van onafhankelijkheid door het publiek echter in ongeveer twee vijfde van alle lidstaten afgenomen. Inmenging of druk van de regering en politici was de meest genoemde reden voor het waargenomen gebrek aan onafhankelijkheid van rechtbanken en rechters.

- Onafhankelijkheid van de nationale rechters van het Hooggerechtshof. Het scoreboard bevat twee nieuwe indicatoren die een overzicht geven van de instanties en autoriteiten die betrokken zijn bij de benoeming van rechters bij de Hoge Raad in de EU-lidstaten. Hooggerechtshoven zijn - als rechtbanken in laatste instantie- van essentieel belang om de uniforme toepassing van het recht in de lidstaten te waarborgen. De lidstaten moeten de benoemingsprocedure zo organiseren dat hun onafhankelijkheid en onpartijdigheid gewaarborgd zijn. In dat verband moeten de lidstaten er volgens het Europees recht voor zorgen dat rechters na hun benoeming vrij zijn van invloed of druk van het tot aanstelling bevoegde gezag bij de uitoefening van hun taak.

Hoe hierna verder?

De informatie in het EU-scoreboard voor justitie draagt bij aan het toezicht in het kader van het Europees mechanisme voor de rechtsstaat en wordt opgenomen in het komende verslag van de Commissie over de rechtsstaat, inclusief informatie over garanties voor de structurele onafhankelijkheid van de rechtsstelsels.

Meer informatie: