EU-Ombudsman dringt aan op draaideur-register

De Europese Ombudsman onderzoekt klachten over ‘wanbeheer’ bij de instellingen en organen van de Europese Unie. Hierbij valt te denken aan bestuurlijke onregelmatigheden, oneerlijkheid, discriminatie, machtsmisbruik, het uitblijven van een antwoord, de weigering gegevens mede te delen en onnodige vertragingen. Iedere burger van de EU en alle in de EU gevestigde organisaties kunnen een klacht indienen. De Europese Ombudsman kent ook de bevoegdheid om op eigen initiatief onderzoeken in te stellen. De aanbevelingen van de Ombudsman zijn niet bindend, maar oefenen wel druk uit op de betrokken instellingen. De Europese Ombudsman is volledig onafhankelijk (artikel 228 EU-Werkingsverdrag).

Meer openbaarheid EU-instellingen

O'Reilly, in juni 2013 aangetreden als Europese Ombudsman, is in juli op eigen initiatief een onderzoek gestart naar de Commissie in het kader van de transparantie van en de inspraak van het publiek bij de TTIP-onderhandelingen tussen de EU en de VS. De beslissing om deze onderhandelingen onder geheimhouding te voeren wordt bekritiseerd. Het onderzoek loopt nog tot 31 december 2014 en heeft tot doel ertoe bij te dragen dat het publiek de voortgang van deze besprekingen kan volgen en kan bijdragen aan de uitkomst ervan.

Ook andere instellingen werden door O’Reilly aangestipt. Zo kreeg de Europese Centrale Bank het verwijt dat het wel erg voorzichtig was met het openbaar maken van stukken. Het Europees Geneesmiddelenbureau had voorheen een erg vooruitstrevend beleid ten aanzien van transparantie, maar is tegenwoordig volgens de Ombudsman gezwicht onder de druk van de farmaceutische industrie. Ethische onderwerpen als transparantie, burgerparticipatie in de besluitvorming en fundamentele burgerrechten zullen voortaan steeds meer in de belangstelling staan van de Europese Ombudsman.

Register voor draaideurwerknemers

O’Reilly stond echter vooral stil bij een onderzoek naar hooggeplaatste ambtenaren die overstappen naar de private sector. Zulke transfers zouden vanwege mogelijke belangenverstrengelingen het vertrouwen in de Unie schaden en de kans op corruptie vergroten. Na bestudering van 54 dossiers kwam de Ombudsman tot de conclusie dat als een hooggeplaatste ambtenaar toestemming kreeg voor een overstap naar de private sector, deze toestemming slechts summier werd gemotiveerd, terwijl bij een weigering de motivering juist uitgebreid was. De Ombudsman heeft in het kader van de transparantie de Commissie verzocht ook toestemmingen volledig te motiveren. Ze zal haar toezichthoudende bevoegdheden aanwenden om deze kwestie in de gaten te houden.

Daarnaast zou de Europese Commissie volgens haar een openbaar register moeten openen waarin de namen en de nieuwe dienstbetrekkingen van hoge EU-ambtenaren worden gepubliceerd. Hoewel ze zich bewust is van het feit dat door zo’n register persoonsgegevens openbaar worden gemaakt, gaat volgens O’Reilly in dit geval het publieke belang boven het recht op privacy van deze werknemers. Ze stelt dat het verleden heeft aangetoond dat dit fenomeen een potentieel corrumperend effect kan hebben op hoge ambtenaren. Het register dient bij te dragen aan het voorkomen van het beschadigen van het vertrouwen in de Unie ten gevolge hiervan. Overigens kent het Verenigd Koninkrijk al een dergelijk register.