Handelsverdrag tussen EU en Canada (CETA) goedgekeurd in Eerste Kamer

Contentverzamelaar

Handelsverdrag tussen EU en Canada (CETA) goedgekeurd in Eerste Kamer

Door de goedkeuring van de Eerste Kamer van de CETA-Handelsovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten enerzijds, en Canada anderzijds komt de volledige inwerkingtreding van de handelsovereenkomst een stap dichterbij.

Achtergrond

CETA staat voor Comprehensive Economic and Trade Agreement. De totstandkoming van deze Brede Economische en Handelsovereenkomst tussen Canada en de EU-(lidstaten) betreft een proces dat al jaren loopt.

Uit artikel 3 lid 1 van het EU-Werkingsverdrag volgt dat de Europese Unie exclusief bevoegd is op het terrein van de gemeenschappelijke handelspolitiek . Volgens vaste rechtspraak van het EU-Hof heeft de gemeenschappelijke handelspolitiek onder meer betrekking op het handelsverkeer met derde landen, dat wil zeggen landen die geen EU-lidstaat zijn, zoals Canada.

CETA omvat echter meer dan alleen bepalingen op het terrein van handelspolitiek en betreft een zogenoemd ‘gemengd akkoord’ (d.w.z. een akkoord waarbij zowel de EU als de lidstaten partij zijn, zie ook dit ECER-dossier ). Dat brengt met zich mee dat CETA pas in werking kan treden nadat de EU en alle lidstaten – ook volgens hun eigen nationale procedures- CETA hebben goedgekeurd en/of geratificeerd.  

Stand van zaken in goedkeuring CETA bij verdragspartijen

Het Europees Parlement keurde CETA al in 2017 goedgekeurd (zie ook dit ECER-bericht ).

Naast Nederland hebben momenteel 15 EU-lidstaten CETA geratificeerd: Denemarken, Estland, Finland, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Oostenrijk, Portugal, Roemenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië en Zweden. Ook in Canada is het Parlement reeds akkoord, maar Canada heeft nog niet officieel geratificeerd; dat vereist nog een notificatie aan het EU-Raadssecretariaat.

Naast Nederland hebben 11 andere EU-lidstaten CETA nog niet geratificeerd. Het gaat om: België, Bulgarije, Cyprus, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Polen en Slovenië.

Bulgarije heeft wel de nationaal benodigde procedure afgerond, maar nog niet formeel geratificeerd (notificatie aan het EU-Raadssecretariaat).

Voor Duitsland geldt dat de coalitie op 23 juni jl. heeft besloten CETA ter goedkeuring te gaan agenderen in de Bundestag, maar de datum voor de planning staat nog niet vast.

Nu de Eerste Kamer goedkeuring heeft gegeven kan het ratificatieproces in Nederland verder worden voltooid.

Onderwerpen CETA
Het grootste gedeelte van CETA betreft onderwerpen die vallen onder de bevoegdheid van de Europese Unie. Enkele voorbeelden van onderwerpen die worden geregeld door CETA, en die ook onder de bevoegdheid van de EU vallen, zijn:

  • de mogelijkheid om met Nederlandse (of Europese) diploma’s in Canada aan het werk te gaan en vice versa;
  • de mogelijkheid om (technische) standaarden te erkennen als gelijkwaardig waardoor het onnodige dubbele testen van die standaarden voorkomen kan worden;
  • betere bescherming van de rechten van werknemers en;
  • betere toegang tot de markt verschaffen aan dienstverleners en investeerders.

De bepalingen van CETA die onder de bevoegdheid van de EU vallen, worden al sinds 2017 voorlopig toegepast, vanaf het moment dat het Europese Parlement CETA goedkeurde. CETA werkt sindsdien dus al (grotendeels) in de praktijk voor Nederland en Nederlandse ondernemingen , zoals bijvoorbeeld op het gebied van de afschaffing van douanetarieven voor Nederlandse exporteurs en importeurs. Echter, voor inwerkingtreding van CETA in zijn geheel moeten alle EU-lidstaten het handelsverdrag ratificeren. Voor Nederland betekent dit ingevolge artikel 91 van de Nederlandse Grondwet   dat de Tweede en de Eerste Kamer het wetsvoorstel tot goedkeuring van CETA moeten aannemen.

Onderdeel investeringsbescherming

Het CETA-handelsverdrag roept ook een geschillenmechanisme voor investeringsbescherming in het leven. CETA beoogt het Investment Court System (ICS) op te richten, een nieuw arbitragehof dat openbaar en permanent zal zijn en waarvan de rechters vast benoemd zullen zijn.
Bij een geschil tussen een Canadese investeerder of investeerder uit een EU lidstaat en een betrokken Staat over vermeende schending van de investeringsafspraken uit CETA, kan het geschil worden voorgelegd aan een permanent gerecht voor Investeerder-Staat geschillenbeslechting (ICS). Het gerecht garandeert onpartijdige en onafhankelijke rechtspraak. Dit ICS is een vernieuwend element vergeleken met de bestaande praktijk waarin bemiddelingstrajecten in handelsverdragen ad hoc worden vormgegeven. Bij een ad-hoc aanpak is het uitgangspunt dat als er een conflict is, er een arbitragecommissie in het leven wordt geroepen. Het ICS betreft daarentegen een permanent arbitragehof.

Mede vanwege het feit dat geschillenbeslechting in het kader van investeringen geen exclusieve bevoegdheid van de Unie betreft, is er op nationaal niveau veel aandacht uitgegaan naar het ICS. Ook bij de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer kwamen de implicaties van het geschillenbeslechtingsmechanisme uitgebreid aan de orde.

Hoe nu verder?

In Nederland werd op 18 februari 2020 het wetsvoorstel voor Goedkeuring van de op 30 oktober 2016 te Brussel tot stand gekomen Brede Economische en Handelsovereenkomst (CETA) tussen Canada, enerzijds, en de Europese Unie en haar lidstaten, anderzijds al in de Tweede Kamer aangenomen. Bij de recente behandeling van het wetsvoorstel voor Goedkeuring van het CETA in de Eerste Kamer werden twee moties inzake CETA verworpen (de motie-Faber-Van de Klashorst (PVV) , alsmede de motie-Prast (PvdD) ) en werd het voorstel uiteindelijk met 40 stemmen voor en 35 stemmen tegen aangenomen op 12 juli 2022.

Wanneer het CETA-handelsverdrag daadwerkelijk in werking treedt, is nog niet bekend. Zoals uit voorgaande informatie blijkt hebben nog niet alle EU-lidstaten het CETA-verdrag namelijk goedgekeurd dan wel geratificeerd.

Meer informatie

  • Website Eerste Kamer
  • ECER bericht - EU-Hof: groen licht voor systeem geschillenbeslechting in EU-Canada handelsakkoord (2 mei 2019)
  • ECER bericht – Europees Parlement keurt CETA goed (17 februari 2017)
  • ECER bericht - Kabinet stemt in met ondertekening EU-handelsverdrag met Canada (12 oktober 2016)
  • ECER dossier – Externe betrekkingen
  • ECER dossier – Handelspolitiek