Nationaliteitseis notarissen in buurlanden onder vuur

Contentverzamelaar

Nationaliteitseis notarissen in buurlanden onder vuur

De Europese Commissie heeft een inbreukprocedure aangespannen tegen België, Duitsland, Luxemburg, Oostenrijk en Griekenland omdat zij het beroep van notaris enkel openstellen voor personen met de nationaliteit van de eigen lidstaat. Advocaat-Generaal Villalon is het alvast met de Commissie eens: volgens hem is er sprake van discriminatie op grond van nationaliteit. Een uitspraak van het EU-Hof, die ook voor Nederland van belang kan zijn, wordt over enkele maanden verwacht.

De weg die Villalon volgt is opmerkelijk. Hij onderzoekt eerst of het notarisambt in deze landen valt onder de uitoefening van het openbaar gezag. De Commissie verzoekt het Hof namelijk om vast te stellen dat de betrokken lidstaten inbreuk hebben gemaakt op de vrijheid van vestiging. Op deze vrijheid geldt een uitzondering voor de uitoefening van het openbaar gezag.

Villalon komt na een onderzoek van de notariswerkzaamheden in deze lidstaten tot de conclusie dat het een economische activiteit van een bijzonder soort (‘sui generis’) is. Er is volgens hem in deze moderne tijd heel moeilijk een scherp onderscheid te maken tussen beroepen die vallen onder het openbaar gezag en welke daar niet vallen. Er zijn verschillende gradaties mogelijk. Hij komt echter tot de conclusie dat het notarisambt in het algemeen en in zijn geheel genomen een rechtstreekse en specifieke deelneming aan de uitoefening van het openbaar gezag vormt. Het valt dus volgens hem niet onder de werkingssfeer van de vrijheid van vestiging.

Dat betekent echter volgens Villalon nog niet dat het nationaliteitscriterium ontkomt aan een toets aan het Europese recht. Volgens hem brengen de grondbeginselen van de EU, zoals het verbod op discriminatie naar nationaliteit en het EU-burgerschap. Discriminatie naar nationaliteit is naar zijn mening een ‘inmenging in de privé-sfeer van de Europese burger’. Er moet daarom toch gekeken worden of de maatregel wel evenredig is. In dat verband vindt Villalon dat de beroepskenmerken van een notaris niet dusdanig zijn, dat een nationaliteitsvereiste gerechtvaardigd is.

De betrokken lidstaten kunnen dus wat hem betreft deze nationaliteitseis niet stellen. Een advies van de advocaat-generaal bindt het EU-Hof niet. Een uitspraak van het EU-Hof wordt over een paar maanden verwacht.

Die uitspraak kan ook van belang zijn voor Nederland. Ook tegen Nederland loopt een inbreukprocedure wegens het nationaliteitsvereiste voor notarissen.