Reikwijdte EU-Handvest Grondrechten nog onduidelijk

Contentverzamelaar

Reikwijdte EU-Handvest Grondrechten nog onduidelijk

Het EU-Handvest van de Grondrechten geldt niet alleen voor de EU-instellingen. Het geldt ook voor de EU-lidstaten, maar uitsluitend als zij “het recht van de Unie ten uitvoer brengen”. Uit conclusies van Advocaten-Generaal blijkt dat er bij deze adviseurs van het EU-Hof onduidelijkheid heerst over de uitleg van deze omschrijving.

Deze omschriving staat in artikel 51, lid 1, van het EU-Handvest Grondrechten.

In haar conclusie in de zaken Gueye en Sanchez (C-483/09 en C-1/10) signaleert Advocaat-Generaal Kokott dat het “nog niet definitief duidelijk is” of de omschrijving in artikel 51, lid 1 van het Handvest beperkt moet worden uitgelegd dan wel alle gevallen omvat waarin een nationale regeling onder de werkingssfeer van het recht van de Unie valt. A-G Kokott komt tot de conclusie dat het kaderbesluit inzake de status van het slachtoffer in de strafprocedure niet van toepassing is op de vraag of een bepaalde straf evenredig is of niet. Ze vindt overigens dat het kaderbesluit helemaal niet ziet op het materiële (niet-procedurele) strafrecht. Omdat het materiële strafrecht buiten het kaderbesluit valt, valt het volgens haar ook buiten de werking van het Handvest. Met de hiervoor genoemde slag om de arm is het volgens haar aan de nationale grondwettelijke hoven en het Europees Mensenrechtenhof te Straatsburg om dit te toetsen aan de grondrechten.

Zij verwijst naar een conclusie van haar collega Bot in de zaak Scattolon. In die zaak gaat Advocaat-Generaal Bot in op het beginsel van effectieve rechterlijke bescherming, neergelegd in artikel 47 van het Handvest. De Italiaanse regeling in die zaak viel volgens hem wel onder de werking van het EU-recht, omdat er een voldoende nauwe band met het recht van de Unie aanwezig was. Het is vervolgens de vraag of het Handvest ook van toepassing is. De kwestie valt onder het EU-recht, maar is Italië ook bezig met de “uitvoering” van het EU-recht, zoals in artikel 51, lid 1 Handvest wordt bepaald? Volgens Bot gaat het om de vraag of het Handvest alleen van toepassing is als de lidstaat de EU ‘vertegenwoordigt’ (beperkte uitleg), of ook als de nationale regeling binnen het EU-recht valt (ruime uitleg). Bot zelf is een voorstander van de ruime uitleg. Hij wijst op de toelichting bij het Handvest waarin staat dat “de verplichting tot eerbiediging van de in het kader van de Unie vastgestelde grondrechten alleen geldt voor de lidstaten wanneer deze optreden binnen het toepassingsgebied van het recht van de Unie”. Bot wijst er ook op dat er anders twee stelsels van grondrechtenbescherming zouden ontstaan; enerzijds het Handvest en anderzijds de algemene beginselen van het EU-recht die dan wel van toepassing zijn. Veel van de grondrechten in het EU-Handvest zijn als algemene beginselen van EU-recht volgens jarenlange jurisprudentie van toepassing op ieder optreden van de EU-lidstaten dat op de een of andere manier binnen de werkingssfeer van het EU-recht valt.

In de zaak Estov, waarin het Hof vaststelde dat het onbevoegd is om een vraag van een Bulgaarse rechter over het Handvest te beantwoorden, lijkt het Hof voor de beperkte uitleg te kiezen. Het Hof overweegt hierbij dat de Bulgaarse niet concreets heeft aangedragen om aan te tonen dat het recht van de Unie ten uitvoer werd gebracht of dat er andere aanknopingspunten met het EU-recht zijn.