Richtsnoeren van Europese Commissie over collectieve arbeidsovereenkomsten voor zzp’ers goedgekeurd

Het gaat om de richtsnoeren inzake de toepassing van het EU-mededingingsrecht op collectieve arbeidsovereenkomsten (“ richtsnoeren ”) betreffende de arbeidsvoorwaarden van zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers) goedgekeurd. Tegelijk werd een vragen-en-antwoorden- overzicht over de richtsnoeren uitgebracht.

Richtsnoeren inzake collectieve arbeidsovereenkomsten

Artikel 101 van het EU-Werkingsverdrag verbiedt overeenkomsten tussen ondernemingen waardoor de mededinging wordt beperkt. Hoewel collectieve overeenkomsten tussen werkgevers en werknemers niet onder de mededingingsregels van de EU vallen, worden zelfstandigen beschouwd als “ondernemingen” en kunnen zij dus de mededingingsregels overtreden wanneer zij collectief onderhandelen over hun vergoedingen of andere handelsvoorwaarden. Daarom is het voor zelfstandigen vaak niet duidelijk of zij collectief mogen onderhandelen over hun arbeidsvoorwaarden.

De richtsnoeren zijn van toepassing op zzp'ers die volledig zelfstandig werken en geen anderen in dienst hebben. 

In de richtsnoeren wordt verduidelijkt wanneer bepaalde zzp'ers collectief kunnen onderhandelen over betere arbeidsvoorwaarden zonder de mededingingsregels van de EU te schenden. Met name verduidelijken de richtsnoeren dat:

• het mededingingsrecht niet van toepassing is op zzp'ers die zich bevinden in een situatie die vergelijkbaar is met die van werknemers. Hiertoe behoren zelfstandigen zonder personeel die: i) uitsluitend of hoofdzakelijk diensten aan één onderneming verlenen; ii) naast werknemers werken; en iii) diensten verlenen aan of via een digitaal arbeidsplatform.
• de Commissie de EU-mededingingsregels niet zal handhaven tegen collectieve overeenkomsten van zzp'ers die zich in een zwakke onderhandelingspositie bevinden. Bijvoorbeeld wanneer zzp'ers onderhandelen met economisch sterkere ondernemingen of wanneer zij collectief onderhandelen op grond van nationale of EU-wetgeving.

De Commissie zal via het Europees Mededingingsnetwerk en specifieke bijeenkomsten met de Europese sociale partners in het oog houden hoe deze richtsnoeren op nationaal niveau tot uiting komen. Zij zal haar richtsnoeren uiterlijk in 2030 herzien.

De richtsnoeren maken deel uit van de acties die ervoor moeten zorgen dat de arbeidsomstandigheden van platformwerkers naar behoren worden aangepakt, waaronder het  voorstel van de Commissie voor een richtlijn over de verbetering van de arbeidsvoorwaarden bij platformwerk  (zie hierover ook het vragen-en-antwoorden-overzicht ) en de  mededeling hierover . Het toepassingsgebied van de richtsnoeren is echter niet beperkt tot zzp'ers die via digitale arbeidsplatformen werken. Zij hebben ook betrekking op zzp'ers die actief zijn in de offline-economie.

Meer informatie

Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier : Arbeidsrecht