Op deze pagina:
In mei 2020 presenteerde de Europese Commissie de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030. De EU-biodiversiteitsstrategie spitst zich toe op de vijf belangrijkste oorzaken van het verlies aan biodiversiteit en creëert een kader voor versterkte governance om de uitvoering van de op nationaal, Europees en internationaal niveau overeengekomen verbintenissen inzake biodiversiteit te sturen.
Een volledig duurzame landbouw en volledig duurzame praktijken voor bosbeheer zijn van belang voor een goede biodiversiteit. De EU-biodiversiteitsstrategie gaat daarom hand in hand met de 'van boer tot bord-strategie' (2020) en de EU-bosstrategie (2021, zie het ECER-bericht). Daarnaast wordt met de EU-bodemstrategie (2021, zie het ECER-bericht) de aantasting van bodems en de gevolgen hiervan voor de biodiversiteit aangepakt. In de EU-bodemstrategie wordt het belang van bodembescherming, duurzaam bodembeheer en herstel van aangetaste bodems benadrukt om tegen 2030 neutraliteit qua landdegradatie te bereiken.
In dit ECER-dossier worden twee voorstellen van de Europese Commissie op het gebied van de biodiversiteit behandeld, en wordt ingegaan op de EU-wetgeving inzake duurzaam gebruik van pesticiden en het initiatief inzake bestuivers.
Naar boven
Op 22 juni 2022 heeft de Europese Commissie een voorstel voor een verordening betreffende natuurherstel gepresenteerd. De voorgestelde verordening bevat een overkoepelende doelstelling: bijdragen tot het aanhoudende, langdurige en duurzame herstel van de biodiversiteit en de veerkracht van de natuur in de land- en zeegebieden van de EU. Om dit doel te bereiken zijn in het voorstel meerdere op herstel gerichte bindende streefdoelen en verplichtingen vastgesteld voor een breed scala aan ecosystemen. Deze maatregelen zouden tegen 2030 op ten minste 20 procent van de land- en zeegebieden van de EU en tegen 2050 op alle ecosystemen die moeten worden hersteld, moeten worden toegepast. Het voorstel bevat verder een uitvoeringskader om de doelstellingen om te zetten in concrete actie, door nationale herstelplannen op te stellen en uit te voeren.
Verordening 2023/1115 - ook wel de ontbossingsverordening genoemd - legt zorgvuldigheidseisen op aan alle marktdeelnemers en handelaren die de volgende grondstoffen op de EU-markt brengen of aanbieden, dan wel uit de EU exporteren: palmolie, runderen, hout, koffie, cacao, rubber en soja. De eisen zijn ook van toepassing op een aantal afgeleide producten, zoals chocolade, meubels en bedrukt papier. De regels uit de verordening moeten de bijdrage van de EU aan ontbossing en de aantasting van bossen verminderen.
Op 5 juli 2023 heeft de Europese Commissie een voorstel voor een richtlijn inzake bodemmonitoring gepresenteerd. De voorgestelde richtlijn voorziet in een coherent kader voor bodemmonitoring voor alle bodems in de hele EU. Het moet een geïntegreerd monitoringssysteem in het leven roepen dat gebaseerd is op gegevens van de EU, de lidstatenen de particuliere sector. Deze gegevens zijn noodzakelijk om de juiste maatregelen te nemen. De voorgestelde richtlijn pakt ook bodemverontreiniging aan. De lidstaten moeten onaanvaardbare risico's voor de volksgezondheid en het milieu als gevolg van bodemverontreiniging aanpakken. De voorgestelde risicogebaseerde aanpak maakt het mogelijk om op nationaal niveau normen vast te stellen, zodat de risicobeperkende maatregelen kunnen worden aangepast aan de specifieke omstandigheden ter plaatste.
Op 22 november 2023 heeft de Europese Commissie een voorstel voor een verordening inzake bosmonitoring gepresenteerd. De voorgestelde verordening voorziet in een monitoringskader voor bossen. Met behulp van het monitoringskader kunnen tijdige en vergelijkbare bosgegevens worden verzameld en gedeeld. Het kader zal betere gegevens en kennis bieden voor besluitvorming en beleidsuitvoering, met inbegrip van meer actuele informatie over natuurlijke verstoringen en bosrampen in de EU-lidstaten. Daarnaast zal het kader bijdragen tot de totstandbrenging van een geïntegreerde governance in de landbouw door samenwerking tussen de EU-lidstaten te waarborgen en hen aan te moedigen bosplannen voor de lange termijn te ontwikkelen.
Pesticiden worden veel gebruikt om planten te beschermen door schadelijke organismen af te weren, te beperken of te vernietigen. Zij worden hoofdzakelijk in de landbouw gebruikt, maar ook in de bosbouw, in groene stedelijke gebieden en langs vervoersnetwerken (waaronder wegen en spoorlijnen). Pesticiden kunnen schadelijke gevolgen hebben voor het milieu en de menselijke gezondheid en worden daarom in de EU streng gereguleerd. De EU-regels zijn neergelegd in de richtlijn duurzaam gebruik van pesticiden.
De richtlijn voorziet in een reeks maatregelen om tot een duurzaam gebruik van pesticiden te komen door de risico's en gevolgen van het gebruik ervan voor de menselijke gezondheid en het milieu te beperken. Een van de belangrijkste elementen daarvan is de toepassing van de geintegreerde gewasbescherming (IPM, Integrated Pest Management) en het aanmoedigen van alternatieve benaderingswijzen of technieken om de afhankelijkheid van het gebruik van pesticiden te beperken (zie artikel 14 voor meer informatie over de geintegreerde gewasbescherming). De lidstaten zijn op grond van de richtlijn verplicht om nationale actieplannen (NAP'S) op te stellen om de kwantitatieve doelstellingen, streefcijfers, maatregelen en tijdschema's vast te stellen om de risico's en effecten van het gebruik van pesticiden voor de menselijke gezondheid en het milieu te verminderen (artikel 4).
Op 22 juni 2022 heeft de Europese Commissie een voorstel gepresenteerd om de richtlijn duurzaam gebruik van pesticiden te wijzigen. Met het voorstel wordt onder meer beoogd het gebruik en het risico van chemische pesticiden te verminderen, de beschikbaarheid van monitoringsgegevens te verbeteren en de invoering van nieuwe technologieën te bevorderen om het totale gebruik en risico van pesticiden terug te dringen (zie het ECER-bericht over dit voorstel). In november 2023 heeft het Europees Parlement dit voorstel verworpen. De Raad moet er nog op reageren.
In 2018 keurde de Commissie het allereerste EU-kader goed om de achteruitgang van wilde bestuivers aan te pakken: het EU-initiatief inzake bestuivers. Dit initiatief omvatte langetermijndoelstellingen voor 2030 en een uitgebreide reeks maatregelen die op korte tot middellange termijn moesten worden uitgevoerd. Op 24 januari 2023 heeft de Commissie in een mededeling een herzien actieplan voor het EU-initiatief inzake bestuivers gepresenteerd. De mededeling bevat maatregelen die de EU en haar lidstaten moeten nemen om de achteruitgang van bestuivers tegen 2030 om te keren.
De mededeling uit januari 2023 bevat acties in het kader van drie prioriteiten. Ten eerste acties met betrekking tot de verbetering van de kennis van de achteruitgang van bestuivers en de oorzaken en gevolgen ervan. In de tweede plaats acties met betrekking tot de verbetering van de instandhouding van bestuivers en de aanpak van de oorzaken van de achteruitgang van bestuivers. Tenslotte acties in het kader van de mobilisatie van de samenleving en de bevordering van de strategische planning en samenwerking op alle niveaus.
