Chemische stoffen

Chemische stoffen

Op deze pagina:

Inleiding

De EU-wetgeving inzake chemische stoffen moet waarborgen dat chemische stoffen worden geproduceerd en gebruikt op een wijze waarmee eventuele significante nadelige effecten op de menselijke gezondheid en het milieu zo veel mogelijk worden beperkt. Als onderdeel van de EU-doelstelling om de verontreiniging terug te brengen naar nul heeft de Europese Commissie op 14 oktober 2020 de strategie voor duurzame chemische stoffen gepubliceerd. De strategie is erop gericht de bescherming van burgers en het milieu te verbeteren en de innovatie voor veilige en duurzame chemische stoffen te bevorderen. 

De verordening inzake registratie en beoordeling van en autorisatie en beperkingen ten aanzien van chemische stoffen (REACH) en de verordening betreffende de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels (CLP) vormen de twee belangrijkste verordeningen inzake chemische stoffen. Die twee verordeningen worden hieronder behandeld. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de POP-verordening. 

Naar boven

REACH - regulering van chemische stoffen

Verordening 1907/2006 (REACH-verordening) is een verordening die werd vastgesteld om het milieu beter te beschermen tegen de gevaren die verbonden zijn aan chemische stoffen. De REACH-verordening is in beginsel van toepassing op alle chemische stoffen. Het gaat daarbij om stoffen die bij industriële processen worden gebruikt, maar ook stoffen die in alledaagse producten voorkomen (bijvoorbeeld: verf, meubels, kleren en schoonmaakmiddelen). 

In de REACH-verordening zijn procedures vastgesteld voor het verzamelen en beoordelen van informatie over de eigenschappen en gevaren van stoffen. Bedrijven moeten hun chemische stoffen registreren en moeten daarbij samenwerken met andere bedrijven die dezelfde stof registreren. Het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) ontvangt de registraties en beoordeelt of ze aan de voorschriften voldoen. De nationale autoriteiten kunnen gevaarlijke stoffen verbieden indien de risico's niet beheersbaar zijn. Ook kunnen die autoriteiten besluiten om een bepaalde toepassing te beperken of hiervoor een voorafgaande vergunning verplicht te stellen. 

  • Pagina van het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) - REACH

Naar boven

CLP - indeling, etikettering en verpakking

Uit hoofde van verordening 1272/2008 (CLP-verordening) zijn fabrikanten, importeurs of downstreamgebruikers van stoffen of mengsels verplicht hun gevaarlijke chemische stoffen op passende wijze in te delen, te etiketteren en te verpakken alvorens ze in de handel te brengen. Een van de hoofddoelstellingen van de CLP-verordening is om te bepalen of een stof of mengsel eigenschappen bezit die tot indeling als gevaarlijk leiden. In dit verband is indeling het uitgangspunt voor het kenbaar maken van gevaren. 

Als een stof of mengsel is ingedeeld, moeten de geïdentificeerde gevaren kenbaar worden gemaakt aan de andere actoren in de toeleveringsketen, waaronder consumenten. Door middel van gevarenetikettering kan de gevarenindeling, met etiketten en veiligheidsinformatiebladen, kenbaar worden gemaakt aan de gebruikers van een stof of mengsel, om hen te wijzen op de aanwezigheid van een gevaar en de noodzaak om de bijbehorende risico's te beheren. 

De CLP-verordening beschrijft gedetailleerde criteria voor de etiketteringselementen: pictogrammen, signaalwoorden en standaardzinnen voor gevaar, preventie, respons, bewaring en verwijdering voor elke gevarenklasse en -categorie. Ook beschrijft de CLP-verordening algemene verpakkingsnormen om de veilige levering van gevaarlijke stoffen en mengsels te waarborgen. Op 19 december 2022 heeft de Europese Commissie een voorstel gepresenteerd om de CLP-verordening te wijzigen.

  • Pagina van het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) - CLP

Naar boven

POP - persistente organische verontreinigende stoffen

Bij verordening 2019/1021 (de POP-verordening) wordt op EU-niveau uitvoering gegeven aan de verbintenissen die de EU is aangegaan in het kader van het Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen (2001), dat is goedgekeurd bij Besluit 2006/570, en in het kader van het Protocol inzake persistente organische verontreinigende stoffen bij het Verdrag van 1979 betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand (het POP-procotol), dat is goedgekeurd bij Besluit 2004/259

Persistente organische verontreinigende stoffen (POP's) zijn organische stoffen die lang in het milieu aanwezig blijven, zich ophopen in levende organismen en een risico vormen voor de volksgezondheid en het milieu. Chemische stoffen die als POP zijn geïdentificeerd, zijn bestrijdingsmiddelen, industriële chemische stoffen en onbedoelde bijproducten die zijn ontstaan tijdens industriële processen, afbraak of verbranding. De POP-verordening is gericht op de bescherming van de gezondheid van de mens en het milieu door middel van specifieke controlemaatregelen die:

  • het produceren, in de handel brengen en gebruiken van POP's verbieden of aan strenge beperkingen onderwerpen;
  • de vrijkoming in het milieu van POP's die als industriële bijproducten worden gevormd, tot een minimum beperken;
  • ervoor zorgen dat de voorraden van de beperkte POP's veilig worden beheerd; en
  • zorgen voor een milieuhygiënisch verantwoorde verwijdering van afval dat bestaat uit POP's of ermee verontreinigd is.

In 2022 is de POP-verordening gewijzigd (verordening 2022/2400). De wijziging voorziet in een bijwerking van de concentratiegrenswaarden voor bepaalde stoffen of groepen van stoffen die zijn vastgesteld in de bijlagen IV en V bij de POP-verordening, waarmee wordt bepaald hoe afval dat POP's bevat, wordt behandeld, en met name of het kan worden gerecycled of moeten vernietigd (zie het ECER-bericht over het voorstel voor de verordening). 

  • Pagina van het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) - Inzicht in POP's

Naar boven

Meer informatie

  • ECER-bericht - Drie nieuwe voorstellen van de Europese Commissie op het terrein van chemische stoffen (11 december 2023)