C-606/17 IBA Molecular Italy

Prejudiciële hofzaak

Zie bijlage rechts voor de verwijzingsuitspraak, en klik hier voor het volledige dossier van het Hof van Justitie.

Termijnen: Motivering departement:    08 december 2017
Schriftelijke opmerkingen:                    24 januari 2018

Trefwoorden: aanbesteding; overheidsopdrachten, volksgezondheid

Onderwerp:
-           Richtlijn 2004/18/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten, inzonderheid de artikelen 1 en 2 (hierna: richtlijn);
-           VEU, met name de artikelen 49, 56 en 105 en volgende.

Feiten:

Verzoekster (hierna: IBA) is bij de bestuursrechter in eerste aanleg (hierna: TAR) opgekomen tegen de besluiten waarbij de lokale gezondheidsdienst rechtstreeks, zonder een aanbestedingsprocedure vooraf, aan het geclassificeerde ziekenhuis Sacro Cuore de opdracht heeft gegund voor kosteloze levering, gedurende drie jaar, van het radiofarmacum 18F-FDG (fluorodeoxyglucose) aan andere ziekenhuizen, waarbij aan de ontvangende autoriteiten alleen de vervoerskosten voor de leveringen van het product in rekening werden gebracht. IBA kwam met name op tegen de verlening door de Regione Veneto – eveneens zonder openbare selectieprocedure – van een doelfinanciering van €700.000,- aan het ziekenhuis Sacro Cuore die uitdrukkelijk bestemd was om de kosten te dekken van de verplichting om aan alle betrokken gezondheidszorginstellingen in Veneto het radiofarmacon 18F-FDG om niet te leveren en waarbij de afzonderlijke aangesloten ziekenhuizen uitsluitend de kosten voor het vervoer van het product moeten vergoeden (€180,- per verzending). IBA is een onderneming die gespecialiseerd is in de productie van radiofarmaca, en exclusief distributeur voor Italië van het radiofarmacon ‘fluorodeoxyglucose (18F) IBA’. Aangezien zij een onderneming van de referentiemarkt is, verklaarde zij er specifiek en actueel belang bij te hebben dat de rechtstreekse gunning aan ziekenhuis Sacro Cuore en de andere daaraan verbonden regionale en nationale besluiten nietig worden verklaard, en dat als gevolg daarvan een openbare procedure voor selectie van de leverancier van het product wordt gevolgd, volgens de regels van de richtlijn en de destijds geldende nationale regeling van de wet inzake overheidsopdrachten (wetsbesluit nr. 163/2006). De TAR heeft het beroep bij het bestreden vonnis in zijn geheel verworpen. Volgens de TAR was geen sprake van een onrechtmatige rechtstreekse gunning; maar betreft het een bijzondere organisatiewijze van de openbare gezondheidszorg, past zij in de normale ontwikkeling van institutionele betrekkingen tussen regionale diensten en geclassificeerde of gelijkgestelde ziekenhuizen, en plaatst zij het ziekenhuis Sacro Cuore buiten het mededingingsstelsel en de regels en belangen die dit stelsel kenmerken. Met het onderhavige beroep komt IBA tegen dit vonnis op bij de Consiglio di Stato, waarbij zij dezelfde argumenten aanvoert als bij de TAR.

Overweging:

De centrale vraag is of de procedure van rechtstreekse gunning van de opdracht voor de levering van het betrokken radiofarmacon, die de Regione Veneto en de andere betrokken openbare gezondheidszorg-instellingen hebben gevolgd, rechtmatig is. Volgens de verwijzende rechter zijn in wezen twee aspecten mogelijk onverenigbaar met het Unierecht: de bezwarende titel van de betrekking tussen de Regione Veneto en het ziekenhuis Sacro Cuore, en de juridische aard van geclassificeerde religieuze ziekenhuizen. De verwijzende rechter is van oordeel dat de betrokken situatie niet door de EU-regeling inzake overheidsopdrachten wordt beheerst, maar aangezien deze stelling in strijd kan worden geacht met de richtlijnen inzake overheidsopdrachten en de rechtspraak van het Hof op dit gebied, verzoekt hij het Hof om een prejudiciële beslissing.

Prejudiciële vragen:

1) Is de Europese regeling voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten en, met name, de artikelen 1 en 2 van richtlijn 2004/18/EG, eveneens van toepassing op complexe operaties waarmee een aanbestedende dienst aan een bepaalde ondernemer rechtstreeks een doelfinanciering wil toekennen die volledig bedoeld is voor de vervaardiging van producten die, zonder verdere aanbestedingsprocedure, om niet moeten worden geleverd aan meerdere overheidsdiensten, die geen vergoeding aan voornoemde leverancier verschuldigd zijn. Staat de genoemde Europese regeling derhalve in de weg aan een nationale regeling volgens welke een rechtstreekse doelfinanciering kan worden verleend voor de vervaardiging van producten die zonder verdere aanbestedingsprocedure moeten worden geleverd aan meerdere overheidsdiensten, die geen vergoeding aan voornoemde leverancier verschuldigd zijn?

2) Staan de Europese regeling voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten en, met name, de artikelen 1 en 2 van richtlijn 2004/18/EG, en de artikelen 49, 56, 105, en volgende VEU in de weg aan een nationale regeling die „geclassificeerde” particuliere ziekenhuizen, door hen gelijk te stellen aan openbare ziekenhuizen – door hen op te nemen in het stelsel van de nationale openbare gezondheidsplanning, waarvoor bijzondere overeenkomsten gelden die afwijken van de gebruikelijke accrediteringsbetrekkingen met andere particuliere rechtspersonen die deelnemen aan het stelsel van gezondheidszorgverlening, terwijl niet is voldaan aan de voorwaarden om als publiekrechtelijk lichaam te worden erkend en aan de vereisten voor rechtstreekse gunning, volgens het model van inhouse-providing – onttrekt aan de nationale en Europese regeling inzake overheidsopdrachten, ook indien aan deze ziekenhuizen de opdracht is gegeven om openbare gezondheidsinstellingen bepaalde voor het verstrekken van gezondheidszorg noodzakelijke producten om niet te vervaardigen en leveren, terwijl zij tevens overheidsfinanciering ontvangen die bestemd is voor de verrichting van deze leveringen?


Aangehaalde (recente) jurisprudentie: Consulta Regionale Ordine Ingegneri della Lombardia e. a. C-564/11; Piepenbrock Dienstleistungen GmbH & Co. KG C-386/11; Consiglio Nazionale degli Ingegneri C-352/12; Teckal C-107/98

Specifiek beleidsterrein: EZK, VWS; BZK