Eerdere toepassing of terugwerkende kracht van een maatregel ziet op het sorteren van rechtsgevolgen vóór de datum van bekendmaking. Het EU-Hof heeft strenge voorwaarden verbonden aan deze uitzonderingssituaties. Volgens vaste rechtspraak van het EU-Hof verzet het rechtszekerheidsbeginsel zich er in het algemeen tegen dat een handeling van de Unie rechtsgevolgen verbindt aan feiten en gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan vóór de datum van bekendmaking van de handeling. Maar het is in uitzonderingsgevallen toegestaan: wanneer dit noodzakelijk is voor een doel van algemeen belang en het gewettigd vertrouwen van de betrokkenen naar behoren in acht wordt genomen. Of terugwerkende kracht moet worden aangenomen moet blijken uit de bewoordingen, de doelstellingen of de opzet van de betrokken regels (C-256/07, punt 32; C-522/10, punt 25).
Een voorbeeld waarin bekendmaking in het EU-Publicatieblad pas meer dan drie weken na de datum van inwerkingtreding plaatsvond: twee verordeningen moesten worden geacht te zijn bekendgemaakt op 23 januari 1981, meer dan drie weken na de datum van inwerkingtreding. Toch keurde het EU-Hof de terugwerkende kracht ervan tot 1 januari 1981 goed, omdat voldaan was aan de hierboven genoemde criteria (C-337/88, SAFA, punt 12)
Wanneer de machtiging voor het vaststellen van een gedelegeerde handeling in een eerdere verordening is vervallen door de intrekking en vervanging van die verordening, kan de Commissie onder bepaalde voorwaarden op basis van de nieuwe, maar inhoudelijk gelijke, machtigingsbepaling een gedelegeerde handeling vaststellen die van toepassing kan zijn voorafgaand aan de inwerkingtreding van de nieuwe machtigingsbepaling (zie T-626/17, Slovenië tegen Commissie, waarin het Gerecht bereid was bijzonder specifieke omstandigheden in aanmerking te nemen).
De volgende aanwijzingen zijn ontleend aan de EU-handleiding voor de wetgeving (NL, EN, FR):
20.9 Aan een verordening kan in uitzonderlijke gevallen, voor zover zulks met het rechtszekerheidsbeginsel in overeenstemming is, terugwerkende kracht worden verleend. In dit geval wordt de formulering "Zij (nl. de verordening) is van toepassing met ingang van ..." gebruikt in een alinea die volgt op de alinea waarin de inwerkingtreding wordt bepaald.
20.10 Vaak wordt de terugwerkende kracht in een ander artikel dan het laatste artikel geregeld, met gebruikmaking van één van de volgende formuleringen: "Gedurende het tijdvak van ... tot en met ...", "Van ... tot en met ..." (bijvoorbeeld in verordeningen betreffende tariefcontingenten) of "Met ingang van ...".
