2022 was een cruciaal jaar voor de samenwerking op het gebied van veiligheid en defensie in de EU. Hoewel de EU de defensiesamenwerking tussen de EU-lidstaten al geruime tijd aanmoedigt en coördineert, is de Russische agressie tegen Oekraïne de directe aanleiding geweest voor nieuwe en verregaande maatregelen ten behoeve van de Europese veiligheid en de versterking van de strategische autonomie van de EU.
Enkele voorbeelden van dergelijke maatregelen zijn het leveren van lethale steun aan Oekraïne, inclusief de gezamenlijke aankoop van munitie en raketten onder de Europese Vredesfaciliteit (EVF) en de instelling van een militaire bijstandsmissie van de EU in Oekraïne (EUMAM). Andere voorbeelden zijn de vaststelling van nieuwe EU-instrumenten voor gezamenlijke aanbestedingen op het terrein van defensie (EDIRPA, zie ook dit ECER-bericht) en maatregelen ter ondersteuning van de productie van munitie in de EU (ASAP, zie ook dit ECER-bericht). Daarnaast voorziet het Strategisch Kompas (2022) in een militaire strategie van de EU voor de komende vijf tot tien jaar. Het Kompas omvat onder meer het initiatief voor het tot stand brengen van een snelle EU-interventiemacht van maximaal 5.000 manschappen. Tot slot heeft de Europese Commissie in maart 2024 een Europese defensie-industriestrategie (EDIS) gepresenteerd (zie het ECER-bericht over die strategie).
Tijdens het ECER-seminar zullen verschillende aspecten van deze laatste ontwikkelingen in het EU-defensiebeleid worden besproken. Daarbij passeren onder meer de volgende vragen de revue:
Wat houden de verschillende EU-defensieinstrumenten in, hoe zijn ze tot stand gekomen en hoe verhouden ze zich tot elkaar?;
Hoe worden de defensiemaatregelen van de EU gefinancierd?;
Hoe belangrijk is de oprichting van een snelle EU-interventiemacht? Welke juridische kaders en EU-interstatelijke samenwerkingsvraagstukken spelen daarbij een rol?;
Wat ontbreekt er momenteel nog in de Europese 'toolbox' om de veiligheids- en defensiesamenwerking binnen de EU naar een hoger niveau te kunnen tillen?;
Hoe verhoudt de versterkte EU-defensiesamenwerking zich tot de traditionele samenwerking binnen de NAVO?
Welke gevolgen hebben de diverse initiatieven uit het Strategisch Kompas en de Europese defensie-industriestrategie (EDIS) voor de Nederlandse Rijksoverheid?
Tijdens het ECER-seminar op donderdagmiddag 11 april 2024 zal door drie deskundige sprekers vanuit (rijks)overheidsoptiek onder meer inzicht worden gegeven in de politieke en juridische context waarin besluiten op het terrein van EU-defensiesamenwerking worden genomen. Dit zullen zij doen aan de hand van de verschillende (recente) initiatieven op het gebied van EU-defensiesamenwerking. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de totstandkoming en inzet van deze initiatieven als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de mogelijk geleerde lessen daaruit over EU-(defensie)samenwerking.
De bijeenkomst vindt plaats op het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag (Rijnstraat 8).
Verzorgd door dhr. Stijn Mols, Head of Security and Defence Policy Division, Europese dienst voor extern optreden (EDEO)
Verzorgd door mevr. Esther Verschuur, coördinerend jurist bij het Ministerie van Defensie en dhr. Ronald van den Heuvel, defence
counsellor (of Defensieraad) bij de Permanente Vertegenwoordiging van NL bij de EU.
Deelname aan ECER-bijeenkomsten staat open voor belangstellenden werkzaam bij de (Rijks)overheid, rechterlijke macht en wetenschap. Deelnemers werkzaam bij de kerndepartementen krijgen voorrang bij plaatsing op de deelnemerslijst. Overige belangstellenden worden in eerste instantie op de wachtlijst geplaatst en kunnen bij voldoende beschikbare plaatsen alsnog op de deelnemerslijst geplaatst worden. Aanmelden kan door het sturen van een mail naar djz-ecer@minbuza.nl onder vermelding van naam, e-mailadres en functie/organisatie.
