Europees aanhoudingsbevel: weigering wegens ‘interne dubbele vervolging’ moet kunnen

Mantello is een Italiaan die in Duitsland werd opgepakt naar aanleiding van een Europees aanhoudingsbevel (EAB). Italië wil hem vervolgen wegens georganiseerde sluikhandel in drugs. Hij was echter al eens veroordeeld voor illegaal drugsbezit. Beide feiten hebben met elkaar te maken. De Duitse rechter twijfelt of hier sprake is van schending van het beginsel ‘ne bis in idem’, namelijk een nieuwe vervolging voor een feit waarvoor hij al vervolgd is. Het beginsel van ne bis in idem verbiedt dit.
De vraag rees of de Duitse rechter hier wel iets over te zeggen heeft, of dat hij er op moet vertrouwen dat de Italiaanse rechter dit voldoende heeft onderzocht. Het kaderbesluit betreffende het EAB gaat immers uit van het wederzijds vertrouwen tussen lidstaten.

Volgens Advocaat-Generaal Bot volgt uit het systeem van het Europees Aanhoudingsbevel dat een overleveringsrechter mag beoordelen of sprake is van ne bis in idem, ook als alle aspecten zich in feite in één lidstaat afspelen. Het kaderbesluit betreffende het EAB introduceert een dubbele controle op ne bis in idem: niet alleen bij berechting door uitvaardigende lidstaat, maar ook bij overlevering door de uitvoerende lidstaat. De uitvoerende rechter heeft de 'instrumenten' gekregen om goed te beoordelen. Bovendien is het verbod op ne bis in idem een grondrecht dat volgens het EU-Handvest bij de tenuitvoerlegging van EU-recht in acht moet worden genomen. Of de ‘bis en de ‘idem’ zich nu in één lidstaat voordoen of in meerdere lidstaten maakt niet uit.

Bij de vraag naar welk recht beoordeeld moet worden of sprake is van bis in idem, vindt Bot dat er een autonome EU-uitleg moet komen van het begrip. De uitleg is op die manier in alle lidstaten gelijk. Er kan volgens Bot worden aangesloten bij de uitleg die aan het begrip gegeven wordt in het kader van de Schengenregels (artikel 54 van de Schengenuitvoeringsovereenkomst).