Europese Commissie brengt strategisch prognoseverslag 2022 uit

Het gaat om het eind juni aangenomen  strategisch prognoseverslag 2022 – “Versterken van het verband tussen de groene en de digitale transitie in de nieuwe geopolitieke context” (EN) (COM (2022) 289). Meer achtergrondinformatie over het strategisch prognose verslag 2022 en over die verslagen in het algemeen is ook verkrijgbaar via de website van de Commissie alsmede via het Vragen en antwoorden-overzicht.

De groene en de digitale transities stonden al bovenaan de politieke agenda van de Commissie. Door de situatie in de Oekraïne versnelt Europa bovendien de inspanningen om een mondiale voortrekkersrol te spelen op het gebied van klimaatacties en digitalisering.Vanuit dit perspectief presenteert het verslag een toekomstgerichte en alomvattende analyse van de interacties tussen de groene en de digitale transitie. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de rol van nieuwe en opkomende technologieën en met belangrijke geopolitieke, sociale, economische en regelgevingsfactoren die bepalend zijn voor het verband tussen de groene en digitale transities en hun vermogen om elkaar te versterken.

De agenda voor strategische prognoses van de Commissie zal worden voortgezet als input voor initiatieven in het kader van het Commissie werkprogramma voor 2023.

Essentiele technologieën voor de groene en de digitale transitie tot 2050
Het verslag vermeldt dat digitale technologieën de EU helpen om klimaatneutraal te worden, vervuiling terug te dringen en de biodiversiteit te herstellen. Maar het wijdverbreide gebruik van deze technologieën brengt ook meer energieverbruik met zich mee en leidt tot meer elektronisch afval en een grotere ecologische voetafdruk.

De vijf belangrijke uitstoters van broeikasgassen in de EU zijn de sectoren energie, vervoer, industrie, bouw en landbouw. Deze zijn cruciaal voor een succesvolle koppeling van de groene en de digitale transitie. Technologieën spelen een sleutelrol bij het verkleinen van de koolstofvoetafdruk van deze sectoren. Tegen 2030 zullen de meeste CO₂-emissiereducties het resultaat zijn van de toepassing van de hedendaagse technologieën. Het bereiken van klimaatneutraliteit en circulariteit tegen 2050 zal echter mogelijk worden gemaakt door nieuwe technologieën die zich momenteel nog in een experimentele fase, demonstratiefase of prototypefase bevinden.

Geopolitieke, sociale, economische en regelgevingsfactoren met invloed op de koppeling tussen de groene en de digitale transitie
Het verslag vermeldt dat de huidige geopolitieke instabiliteit aantoont dat niet alleen de groene en de digitale transitie moeten worden versneld, maar ook de strategische afhankelijkheid moet worden verminderd. Op korte termijn heeft dit impact op de energie- en voedselprijzen, met aanzienlijke sociale gevolgen. Op de middellange en lange termijn zal bijvoorbeeld de duurzame toegang tot grondstoffen die essentieel zijn voor de dubbele transitie, van het allergrootste belang blijven, waardoor de druk zal toenemen om waar mogelijk over te stappen naar kortere en minder kwetsbare toeleveringsketens en voor de toelevering een beroep te doen op bevriende landen (friend-shoring).

De dubbele transitie vereist ook dat het economische model van de EU sterker wordt verankerd op het gebied van welzijn, duurzaamheid en circulariteit. De positie van de EU bij het vormgeven van mondiale normen speelt een belangrijke rol, terwijl sociale rechtvaardigheid en de vaardighedenagenda een van de voorwaarden voor succes zullen zijn, naast het aantrekken van publieke en private investeringen. 

Tien belangrijke actiegebieden
Het verslag geeft aan op welke gebieden een beleidsrespons nodig is om de kansen te maximaliseren en potentiële risico's als gevolg van de groene en digitale transitie tot een minimum te beperken:

1. Versterking van veerkracht en een open strategische autonomie in sectoren die cruciaal zijn voor de dubbele transitie, bijvoorbeeld via de werkzaamheden van het EU-waarnemingscentrum voor kritieke technologieën of het gemeenschappelijk landbouwbeleid voor het waarborgen van voedselzekerheid;
2. Opvoeren van de groene en digitale diplomatie door de regelgevende en normalisatiemacht van de EU te benutten en tegelijkertijd de waarden van de EU te bevorderen en partnerschappen te bevorderen;
3. Strategisch beheer van de aanvoer van kritieke materialen en grondstoffen door een systemische lange termijnaanpak te hanteren om een nieuwe afhankelijkheidsval te voorkomen;
4. Versterking van de economische en sociale cohesie, bijvoorbeeld door versterking van de sociale bescherming en de welvaartsstaat, waarbij ook regionale ontwikkelingsstrategieën en investeringen een belangrijke rol spelen;
5. Aanpassing van de onderwijs- en opleidingsstelsels aan een snel veranderende technologische en sociaaleconomische realiteit en ondersteuning van de arbeidsmobiliteit tussen sectoren;
6. Mobiliseren van aanvullende toekomstbestendige investeringen in nieuwe technologieën en infrastructuur – en in het bijzonder in onderzoek en innovatie en synergiën tussen menselijk kapitaal en technologie – met grensoverschrijdende projecten die cruciaal zijn om EU-, nationale en particuliere middelen te bundelen;
7. Ontwikkeling van monitoringkaders voor een aanpak voor het meten van het welzijn die verder gaat dan het bbp en het beoordelen van de faciliterende effecten van digitalisering en haar totale koolstof-, energie- en milieuvoetafdruk;
8. Zorgen voor een toekomstbestendig regelgevingskader voor de eengemaakte markt dat bevorderlijk is voor duurzame bedrijfsmodellen en consumptiepatronen, bijvoorbeeld door de administratieve lasten voortdurend te verminderen, onze instrumenten voor het staatssteunbeleid te actualiseren of artificiële intelligentie toe te passen ter ondersteuning van de beleidsvorming en de betrokkenheid van de burgers;
9. Versterken van een mondiale benadering voor normalisatie en het benutten van het pioniersvoordeel van de EU op het gebied van concurrerende duurzaamheid, waarbij het “beperk, repareer, hergebruik en recycle”- beginsel” centraal staat;
10. Bevordering van een robuust kader voor cyberbeveiliging en veilige gegevensuitwisseling om er onder meer voor te zorgen dat kritieke entiteiten verstoringen van hun activiteiten kunnen voorkomen, weerstaan en ervan kunnen herstellen, en uiteindelijk vertrouwen op te bouwen in technologieën die verband houden met de dubbele transitie.

Meer informatie
Persbericht Europese Commissie
ECER-bericht: Europese Commissie neemt strategisch prognoseverslag aan (22 september 2021)