Europese Commissie geeft goedkeuring voor staatssteun aan IPCEI-waterstof project

Het gaat om de toestemming van de Europese Commissie, op grond van de EU-staatssteunregels, voor een zogenoemd belangrijk project van gemeenschappelijk Europees belang (“IPCEI”), in dit geval voor steun aan onderzoek en innovatie en eerste industriële toepassing in waterstoftechnologie. Het project, “IPCEI Hy2Tech” genaamd, werd gezamenlijk voorbereid en voor staatssteun-goedkeuring bij de Commissie  aangemeld door vijftien lidstaten: België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slowakije, Spanje en Tsjechië.

De niet-vertrouwelijke versie van het Commissie besluit voor Nederland (zaaknr. SA.64649) komt binnenkort beschikbaar in het Staatssteunregister op de website van DG Concurrentie.

Achtergrond
De goedkeuring van dit IPCEI door de Commissie maakt deel uit van de bredere inspanningen van de Commissie om de ontwikkeling van een innovatieve en duurzame Europese waterstofindustrie te ondersteunen. Het sluit aan op de in juli 2020 gepubliceerde EU-waterstofstrategie, de Europese alliantie voor schone waterstof, en de beleidsprioriteiten van de Europese Green Deal.

De bij deze goedkeuring door de Europese Commissie toegepaste mededeling van 2021 betreffende staatssteun voor IPCEI’s (zie ook dit ECER-bericht) beoogt lidstaten ertoe aan te zetten sterk innovatieve projecten te steunen die een duidelijke bijdrage leveren aan economische groei, banen en het concurrentievermogen. Deze IPCEI-mededeling is een aanvulling op andere staatssteunregels zoals de richtsnoeren staatssteun ten behoeve van klimaat, milieubescherming en energie, de algemene groepsvrijstellingsverordening en het steunkader voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (O&O&I). Hiermee kunnen innovatieve projecten worden gesteund terwijl potentiële verstoringen van de mededinging beperkt blijven.

De IPCEI-mededeling ondersteunt investeringen ten behoeve van O&O&I en de eerste industriële toepassing op voorwaarde dat de ondersteunde projecten zeer innovatief zijn en het niet om massaproductie of commerciële activiteiten gaat. Andere voorwaarden zijn toezeggingen voor een brede verspreiding en spill-over van nieuwe kennis in de hele EU, alsook een nadere beoordeling uit mededingingsoogpunt om buitensporige verstoringen op de interne markt tot een minimum te beperken.

Het goedgekeurde IPCEI-waterstof project bestrijkt een groot deel van de waardeketen op het gebied van waterstoftechnologie, waaronder vier technologische gebieden: i) de productie van waterstof, ii) brandstofcellen, iii) opslag, transport en distributie van waterstof, en iv) toepassingen voor eindgebruikers, met name in de mobiliteitssector. De verwachting is dat het zal bijdragen tot de ontwikkeling van belangrijke technologische doorbraken en het scheppen van 20 000 banen. Het IPCEI omvat 41 projecten van 35 bedrijven, waaronder 8 kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) en start-ups, met activiteiten in één of meer lidstaten. De directe deelnemers zullen niet alleen nauw met elkaar samenwerken via vele geplande samenwerkingsverbanden, maar ook met meer dan 300 externe partners, zoals universiteiten, onderzoeksorganisaties en kleine en middelgrote ondernemingen uit heel Europa.

Staatssteunbeoordeling door de Commissie
De Commissie heeft het door de lidstaten voorgestelde project getoetst aan de EU-staatssteunregels, in het bijzonder aan de mededeling betreffende belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang uit 2021(zie ook dit ECER-bericht) en geoordeeld dat het project in overeenstemming is met deze staatssteunregels. De goedkeuring voor Hy2Tech betreft de eerste keer dat de Commissie een IPCEI project op grond van de mededeling goedkeurt.

De Commissie is van oordeel dat het IPCEI Hy2Tech voldoet aan de voorwaarden uit de mededeling en concludeert:

• Het project draagt bij tot een gemeenschappelijke doelstelling door steun te verlenen aan een belangrijke strategische waardeketen voor de toekomst van Europa, evenals aan de doelstellingen van belangrijke beleidsinitiatieven van de EU zoals de Green Deal, de EU-waterstofstrategie en REPowerEU.
• Alle 41 projecten die deel uitmaken van het IPCEI zijn ambitieus, aangezien zij gericht zijn op de ontwikkeling van technologieën en processen die verder gaan dan wat de markt momenteel biedt. Zij zullen aanzienlijke verbeteringen op het gebied van prestaties, veiligheid, milieueffecten en kostenefficiëntie mogelijk maken.
• Aan het IPCEI zijn tevens aanzienlijke technologische en financiële risico's verbonden. Overheidssteun is daarom noodzakelijk om ondernemingen aan te zetten tot het uitvoeren van de investering.
• Steun aan individuele bedrijven blijft beperkt tot wat noodzakelijk en evenredig is en de mededinging niet buitensporig verstoort. De Commissie heeft zich ervan vergewist dat de totale voorgenomen maximumbedragen aan steun in overeenstemming zijn met de subsidiabele kosten van de projecten en de “financieringskloof” ervan. Indien grote, onder het IPCEI vallende projecten erg succesvol blijken te zijn en extra netto-opbrengsten opleveren, zullen de bedrijven een deel van de ontvangen steun teruggeven aan de betrokken lidstaten (terugvorderingsmechanisme).
• De deelnemende bedrijven die de overheidssteun ontvangen, zullen de uitkomsten van het project breed delen, zodat ook Europese wetenschappers, bedrijven en landen die niet aan het IPCEI deelnemen, daar baat bij hebben. Dit zal in heel Europa positieve overloopeffecten opleveren.

Meer informatie:

Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Staatssteun
ECER-dossier: Milieu
ECER-dossier: Onderzoek en technologie