Europese Commissie presenteert korte en lange termijn maatregelen voor de energiemarkt

Het gaat om de Mededeling van de Commissie over kortetermijninterventies op de energiemarkt en verbeteringen in de structuur van de elektriciteitsmarkt op lange termijn (EN) (COM 2022 236 van 18 mei 2022). Tegelijk bracht de Commissie ook een Veelgestelde vragen overzicht uit.

Eerder dit jaar -tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad van 24-25 maart 2022- verzochten EU-leiders de Commissie om voorstellen in te dienen om het probleem van buitensporige elektriciteitsprijzen aan te pakken en tegelijkertijd de integriteit van de EU-interne markt te behouden, stimulansen voor de groene transitie te handhaven, de voorzieningszekerheid in stand te houden en onevenredige lasten voor de begroting te vermijden. De Commissie heeft zich verbonden de mogelijkheden te onderzoeken om de structuur van de elektriciteitsmarkt van de EU te optimaliseren en een plan uit te werken om een einde te maken aan de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen (zie ECER-bericht ).

Interventiemaatregelen op korte termijn
De Commissie moedigt de lidstaten aan gebruik te blijven maken van de toolbox voor energieprijzen uit oktober 2021 (zie ECER-bericht ), die maatregelen bevat om de energierekening voor Europese consumenten te verlagen. Daarnaast krijgen lidstaten de keus uit een aantal maatregelen op korte termijn die nu en tijdens het volgende verwarmingsseizoen kunnen worden ingezet.

Op de gasmarkten:
- De mogelijkheid voor lidstaten om de regulering van eindgebruikersprijzen tijdelijk uit te breiden tot een breed scala aan afnemers, waaronder huishoudens en de industrie;
- Tijdelijke “handelsremmers” en noodliquiditeitsmaatregelen ter ondersteuning van de doeltreffende werking van de grondstoffenmarkten, inclusief volledige inachtneming van de staatssteun regelgeving;
- Gebruik van het EU-Energieplatform om de vraag naar gas te bundelen, concurrerende gasprijzen te waarborgen door middel van vrijwillige gezamenlijke inkoop, en de afhankelijkheid van de EU van Russische fossiele brandstoffen te verminderen.

Interventiemogelijkheden voor de lidstaten op de elektriciteitsmarkten:
- De mogelijkheid om uitzonderlijk hoge inframarginale inkomsten (“overwinsten”) te herverdelen ter ondersteuning van consumenten, wordt uitgebreid tot het volgende verwarmingsseizoen;
- Congestie-inkomsten mogen worden gebruikt om steun aan consumenten te financieren;
- Een tijdelijke uitbreiding van gereguleerde kleinhandelsprijzen tot kleine en middelgrote ondernemingen;
- De mogelijkheid voor regio's met een zeer beperkt niveau van interconnectie om subsidies voor de kosten van brandstof in de elektriciteitsproductie in te voeren om de elektriciteitsprijs omlaag te brengen. Deze subsidies moeten wel zodanig zijn vormgegeven dat ze verenigbaar zijn met de EU-Verdragen, met name wat betreft de afwezigheid van beperkingen op grensoverschrijdende uitvoer, sectorale wetgeving en staatssteunregels.

EU-maatregelen in geval van volledige verstoring van de Russische gasvoorziening
In dit geval kunnen verdere uitzonderlijke maatregelen nodig zijn om de situatie onder controle te houden. De Commissie verzoekt de lidstaten hun noodplannen bij te werken, rekening houdend met de aanbevelingen in de evaluatie van de paraatheid van de EU door de Commissie.

Om voorbereid te zijn op noodsituaties, zal de Commissie de voorwaarden scheppen voor het opzetten van een gecoördineerd EU-plan voor terugdringing van de vraag middels vrijwillige preventieve inperkingsmaatregelen. Vanuit het idee van solidariteit zouden minder getroffen lidstaten hun vraag naar gas kunnen inperken om de meer getroffen lidstaten te helpen.

Het kan nodig zijn deze maatregelen, in reactie op een volledige verstoring van de gasvoorziening, op EU-niveau aan te vullen met een administratief prijsplafond voor gas. Als zo'n plafond wordt ingevoerd, moet dit beperkt blijven tot de duur van de noodsituatie in de EU en mag het geen afbreuk doen aan het vermogen van de EU om leidinggas en vloeibaar aardgas uit alternatieve bronnen aan te trekken en de vraag te verminderen.

De elektriciteitsmarkt toekomstbestendig vormgeven
De Commissie heeft een aantal vraagstukken aangewezen die moeten worden onderzocht in het licht van een optimale werking van de elektriciteitsmarkt in de toekomst. Daarbij gaat het onder meer om marktgebaseerde instrumenten om consumenten tegen prijsvolatiliteit te beschermen, maatregelen om de vraagsturing te versterken en individuele regelingen voor zelfgebruik te bevorderen, passende investeringssignalen en een transparanter markttoezicht. De Commissie heeft aangegeven een effectbeoordeling op te starten over mogelijke aanpassingen in de structuur van de elektriciteitsmarkt.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier : Energie