ECER-themalezing LGO

Achtergrond

Onder het Unierecht hebben de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint-Maarten, en de openbare lichamen Bonaire, Saba en Sint-Eustatius de status van landen en gebieden overzee (LGO). Ook Groenland en enkele niet-Europese gebieden die onderdeel zijn van de Franse Republiek hebben die status. Ten aanzien van de LGO is een bijzonder regime van toepassing: het associatieregime. Dat regime is gebaseerd op twee principes: 

1. tariefvrije import van goederen die hun oorsprong in de LGO hebben, en:
2. EU-subsidies voor de LGO. 

De term associatie leidt soms tot verwarring. Er is geen associatieverdrag tussen de EU en de LGO. Ook zijn de LGO geen geassocieerd lid van de EU. Dat kan ook niet, omdat de LGO integraal onderdeel zijn van een lidstaat. Het associatieregime is ‘gewoon’ opgenomen in zowel primair als secundair Unierecht. De LGO maken evenwel geen onderdeel uit van de Europese interne markt. Dit betekent dat, in beginsel, een beperkt deel van het Unierecht van toepassing is.

Het bovenstaande leidt met regelmaat tot vragen binnen de Rijksoverheid. Het kan gaan om vragen als:

• Vallen de landen en gebieden overzee (LGO) binnen het ‘grondgebied’ van de EU? Of zijn de LGO ten opzichte van de EU ‘derde landen’?
• Welke delen van het Unierecht zijn van toepassing op de LGO? 
• Wat zijn de kenmerken van het associatieregime?
• Welke rechten hebben de Nederlandse burgers die woonachtig zijn in de LGO in de EU?
• In hoeverre kan een lidstaat besluiten tot het vrijwillig ‘adopteren’ van secundair Unierecht met betrekking tot de LGO? En welke invloed heeft het concordantiebeginsel daarop?
• Kwalificeren rechterlijke instanties van de LGO als een rechterlijke instantie van een EU-lidstaat, en kunnen zij daarom prejudiciële vragen aan het EU-Hof voorleggen?
• Hoe worden de LGO in de EU vertegenwoordigd?
• Moeten de LGO vroegtijdig worden betrokken bij de vaststelling van EU-maatregelen die raken aan de LGO (bijvoorbeeld op het gebied van defensie en buitenlandse zaken)? 
• Kan een LGO ook een andere status verkrijgen onder het Unierecht, zoals die van ultraperifeer gebied (UPG)? En zo ja, hoe? 

Gelet op deze veelvoorkomende vragen organiseert het Expertisecentrum Europees Recht (ECER) op maandag 9 februari 2026 van 11:00 tot 12:30 een themabijeenkomst over de LGO. De themabijeenkomst vindt plaats op het Ministerie van Buitenlandse Zaken (Rijnstraat 8, Den Haag). Tijdens de themabijeenkomst zullen Wessel Geursen (Buitenlandse Zaken) en Edison Rijna (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) een introductie verzorgen over het Unierecht en de LGO, en daarbij ingaan op voornoemde en andere vragen over de LGO. 

Programma van de themabijeenkomst

Verzorgd door dhr. Jan van der Loo, directeur van de Directie Juridische Zaken (DJZ) van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Verzorgd door dhr. Wessel Geursen (senior jurist bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken) en dhr. Edison Rijna (Speciaal Gezant voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba voor de EU en de VN en voor economische ontwikkeling met Latijns-Amerika, en voormalig gezaghebber van Bonaire) 

Verzorgd door dhr. Jurian Langer, hoofd van de afdeling Europees Recht van de Directie Juridische Zaken (DJZ/ER) van het Ministerie van Buitenlandse Zaken

Praktische informatie

Deelname aan deze ECER-bijeenkomst staat open voor belangstellenden werkzaam bij de (Rijks)overheid, rechterlijke macht en wetenschap. Deelnemers werkzaam bij de kerndepartementen krijgen voorrang bij plaatsing op de deelnemerslijst. Overige belangstellenden worden in eerste instantie op de wachtlijst geplaatst en kunnen bij voldoende beschikbare plaatsen alsnog op de deelnemerslijst geplaatst worden. Aanmelden kan door het sturen van een mail naar djz-ecer@minbuza.nl onder vermelding van naam, e-mailadres en functie/organisatie.

Meer informatie

• ECER-dossier – Landen en gebieden overzee