Advocaat-Generaal: aanbieder van gratis WiFi niet aansprakelijk voor illegale downloads

Het gaat om de conclusie van advocaat-generaal (A-G) Szpunar van 17 maart 2016 in de zaak C-484/14, McFadden.

In deze zaak bood het Duitse bedrijf in licht- en geluidstechniek van McFadden gratis toegang tot een onbeveiligd WiFi-netwerk. Via dit netwerk is door een gebruiker illegaal muziek aangeboden om te downloaden – muziek waar Sony auteursrechten op heeft. Sony wil McFadden indirect aansprakelijk houden voor deze auteursrechtschending, omdat hij het netwerk niet had beveiligd.

De Duitse rechter stelt prejudiciële vragen over richtlijn 2000/31/EG inzake elektronische handel, met betrekking tot de aansprakelijkheid van McFadden. Kan hij worden veroordeeld tot betaling van een schadevergoeding en de buitengerechtelijke kosten en proceskosten, als gevolg van de schending van het auteursrecht, of verzet de richtlijn zich hiertegen?

De richtlijn bevat een bepaling die de aansprakelijkheid in bepaalde gevallen beperkt. Voor die beperking moet worden voldaan aan drie cumulatieve en limitatieve voorwaarden: i) het initiatief tot de doorgifte ligt niet bij de dienstverlener, ii) de ontvanger van de doorgegeven informatie wordt niet geselecteerd door de dienstverlener, en iii) de doorgegeven informatie wordt niet geselecteerd of gewijzigd door de dienstverlener. De verwijzende rechter gaat er vanuit dat aan deze voorwaarden is voldaan, maar betwijfelt of McFadden een dienstverlener is en of deze bepaling op hem van toepassing is.

De A-G is van mening is dat McFadden een dienst verleent door gratis internet aan te bieden en stelt dus dat de richtlijn wel van toepassing is. Het maakt niet uit dat de dienst slechts een nevenactiviteit is bij zijn hoofdactiviteit. Het is ook niet nodig dat het aanbieden van de dienst actief bekend wordt gemaakt of gepromoot. Toegepast betekent dat voor McFadden dat zijn aansprakelijkheid beperkt is, omdat hij tussenpersoon is en slechts als ‘doorgeefluik’ van informatie fungeert. Hij kan dus volgens de A-G niet worden veroordeeld tot schadevergoeding van de geleden schade als gevolg van de auteursrechtenschending en de proceskosten.

Uit de richtlijn volgt echter ook dat deze beperking van de aansprakelijkheid geen afbreuk doet aan de mogelijkheid om de inbreuk op de auteursrechten te voorkomen of te beëindigen. Dit is nog steeds mogelijk met een rechterlijk verbod of bevel. Hieraan mag ook een sanctie worden verbonden, bijvoorbeeld in de vorm van een dwangsom. Aan dergelijke maatregelen zitten volgens de A-G wel voorwaarden. De maatregelen moeten doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn. Ze moeten erop zijn gericht een specifieke inbreuk te beëindigen of te voorkomen en geen algemene toezichtverplichting inhouden. Daarbij moeten ze een juist evenwicht bewaren tussen de betrokken grondrechten, namelijk de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van informatie en de vrijheid van ondernemerschap enerzijds en het recht op intellectuele-eigendomsbescherming anderzijds.

Volgens de A-G verzetten deze eisen zich tegen de verplichting een internetaansluiting te blokkeren of de verplichting deze te beveiligen. Zulke verplichtingen zijn niet doeltreffend en zorgen niet voor een juist evenwicht tussen de genoemde belangen. Meer in het algemeen acht hij de vrije toegang tot WiFi-netwerken van groot belang voor de samenleving. De nadelen van een veralgemening van de verplichting tot beveiliging van die netwerken wegen niet op tegen de potentiële voordelen van de houders van auteursrechten op internet.

De conclusie van de A-G is een advies aan het EU-Hof. Het is een gezaghebbend advies, maar het hoeft niet te worden gevolgd. De uitspraak van het Hof volgt.