AG: Polen schendt EU-recht met besluiten tot boskap in beschermd oerbos

Het gaat om de conclusie van AG Bot van 20 februari 2018 in de zaak C- 441/17, Commissie tegen Polen.

De Grote Kamer van het EU-Hof heeft Polen eind november 2017 voorlopige maatregelen opgelegd en Polen bevolen om, op straffe van een dwangsom, de houtkap in het gebied onmiddellijk te staken. Deze uitzonderlijke maatregel vond het EU-Hof nodig omdat Polen eerder geen gevolg had gegeven aan een voorlopige beschermingsmaatregel van de vice-president van het EU-Hof.

Het Białowieża-bos is sinds 2007 in overeenstemming met de habitatrichtlijn (92/43) aangemerkt als Natura 2000-gebied vanwege de aanwezigheid van natuurlijke habitats en beschermde gebieden voor bijzondere dieren- en vogelsoorten. Het is ook een speciale beschermingszone voor vogels, in overeenstemming met de vogelrichtlijn (2009/147). Het Białowieża-bos is een van de best bewaarde natuurlijke oerbossen van Europa, met een groot aantal honderd jaar (of meer) oude bomen. Vanwege zijn natuurlijke waarde is het Białowieża-bos ook opgenomen op de werelderfgoedlijst van de Organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap en cultuur (Unesco).

Naar aanleiding van de verspreiding van een invasieve schorskever (de zogenoemde ‘letterzetter’ of lips typographus) heeft de Poolse minister van Milieu in 2016 een drievoudige toename van de houtkap toegestaan in het Białowieża-bos, evenals actief bosbeheer operaties (boomchirurgie, herbebossingsoperaties, verjonging) in gebieden waar tot nu toe alle interventie was uitgesloten.

In februari 2017 heeft het Poolse bosbouwbureau houtkap toegestaan in het gebied omdat die worden gekoloniseerd door deze schorskever, houtkap nodig is voor de openbare veiligheid of om brandrisico te verminderen. Er zijn daarna droge bomen en bomen die door de kever waren gekoloniseerd, verwijderd in een gebied van ongeveer 34.000 hectare, meer dan tweemaal het oppervlak van het Natura 2000-beschermde gebied.

In juli 2017 is de Commissie een infractieprocedure begonnen omdat de Poolse autoriteiten hebben nagelaten ervoor te zorgen dat bosbeheeractiviteiten geen nadelige gevolgen hebben voor het Białowieża-bos. Zij vraagt het Hof vast te stellen dat Polen daarmee in strijd handelt met het Unierecht.

De advocaat-generaal is het met de vaststelling van de Commissie eens. Hij wijst er daarbij op dat op grond van de habitatrichtlijn aan specifieke eisen moet worden voldaan wanneer een plan wordt goedgekeurd dat van grote invloed kan zijn op een Natura 2000 gebied. Hij zet uiteen dat Polen de nodige maatregelen voor de instandhouding van het Białowieża-bos niet heeft geïmplementeerd. De maatregelen hebben juist geleid tot het verlies van een deel van de bosvoorraad. Volgens hem kunnen dergelijke maatregelen niet worden gerechtvaardigd door de ongekende verspreiding van de schorskever, omdat de wetenschappelijke opvattingen verschillen over  het gebruik van dergelijke maatregelen. Bot merkt ook op dat de maatregelen worden beschouwd als potentieel gevaarlijk voor het behoud van habitats en beschermde soorten in een nationaal beheersplan dat is goedgekeurd in 2015.

AG Bot onderzoekt de chronologie van de controversiële beslissingen en de samenhang van het bewijsmateriaal, en merkt daarover op dat het plan niet is onderworpen aan een passende effectbeoordeling van de beschermde site voordat het werd goedgekeurd. Bovendien zijn er in 2015 verschillende beslissingen genomen om bomen te beheren die gekoloniseerd zijn door de destructieve kever. Hij merkt op dat het besluit van de directeur-generaal van het bosbouwbureau in 2017 geen evenwicht zoekt tussen actieve beheersmaatregelen en passief beheer om de verspreiding van het insect tegen te gaan, voor zover de beslissing het onbeperkt kappen en verwijderen van bosbestanden toestaat. Hij adviseert het Hof vast te stellen dat Polen zodoende het Unierecht heeft geschonden.

Meer info:

• Grote Kamer EU-Hof beveelt Polen te stoppen met houtkap oerbos op straffe van dwangsom (ECER 22 november 2017)

• Polen zet houtkap door ondanks uitspraak EU-Hof (ECER september 2017)