Analyse van pensioeninstrumentarium in 28 EU-landen uitgebracht

Het verslag, opgesteld door het European Social Policy Analysis Network (ESPAN), bevat een analyse en onderzoekt flexibele pensioneringstrajecten in de 27 EU-landen en Noorwegen. Het verslag werd op 4 maart 2025 gepubliceerd.

Op basis van separate landenrapporten biedt het verslag inzicht in de belangrijkste flexibele pensioeninstrumenten (uitgestelde pensionering, gedifferentieerde pensioenleeftijden, flexibele pensioenleeftijden en het combineren van pensioen en werk) en de implementatie ervan in de onderzochte landen.

Flexibele pensioentrajecten zijn volgens het verslag overal in de EU en Noorwegen beschikbaar. Ze verschillen wel aanzienlijk in opzet en aangeboden prikkels.

Uitgestelde pensionering bestaat in alle 28 onderzochte landen op één na.

Gedifferentieerde pensioenleeftijden, beschikbaar in de helft van de landen, geven werknemers de mogelijkheid om eerder met pensioen te gaan zonder een boete als ze een lange staat van dienst hebben. Flexibele pensioenleeftijden, beschikbaar in drie landen, stellen werknemers in staat om hun pensioenleeftijd te kiezen binnen een vastgestelde marge.

Het combineren van een pensioen met inkomsten uit werk is mogelijk in alle landen. Er gelden wel verschillende criteria om hiervoor in aanmerking te komen. De optie om deeltijdwerk te combineren met een gedeeltelijk pensioen is minder gebruikelijk.

Belangrijkste bevindingen en beleidsaanwijzingen

Het verslag signaleert drie belangrijke trends in recente hervormingen in de verschillende landen. Eerst en vooral moedigen landen de combinatie van werk en pensioen aan door belastingprikkels en/of eenvoudigere voorwaarden voor het combineren van pensioeninkomen met inkomen uit werk. Ten tweede vergroten landen de prikkels om de pensionering uit te stellen door betere opbouwpercentages en extra bonussen. Ten derde introduceerden of verfijnden de onderzochte EU-landen de voorwaarden om in aanmerking te komen voor een gedifferentieerde pensioenleeftijd om mensen met een lange loopbaan te ondersteunen.

Websites van overheden en pensioenregelingen bieden in de meeste landen algemene informatie over flexibele pensioentrajecten, terwijl online pensioenrekenmachines (slechts in enkele gevallen) berekeningen bieden met betrekking tot flexibele pensioentrajecten.

Er blijven in een aantal landen verschillen bestaan tussen mannen en vrouwen. Het gebruik van flexibele pensioneringstrajecten lijkt beperkt te blijven onder laagopgeleiden, handarbeiders en vrouwen, terwijl werknemers met een hoger inkomen en een betere opleiding vaker gebruik lijken te maken van uitgestelde pensioenopties of een pensioen combineren met werk.

Het herverdelingspotentieel van flexibele pensioneringstrajecten wordt beperkt door structurele ongelijkheden. Hogere inkomens profiteren meer van opties zoals het combineren van pensioen met betaald werk of prikkels om de pensionering uit te stellen. Ook vrouwen, met name vrouwen met zorgtaken, profiteren minder van deze mogelijkheden.

Het rapport sluit af met verschillende beleidsaanbevelingen, waaronder

- het verder onderzoeken van de opzet van financiële prikkels om uitgestelde pensionering en de combinatie van pensionering en werk aan te moedigen;

- beter afstemmen op en verbeteren van de toegang tot gedifferentieerde pensioengerechtigde leeftijden voor werknemers met lange loopbanen en/of fysiek veeleisende banen, rekening houdend met duurzaamheidsaspecten;

- de beschikbaarheid van digitale en niet-digitale informatiebronnen verbeteren, onder meer over flexibele pensioneringstrajecten, om pensioenplanning toegankelijk te maken voor diverse groepen werknemers; en

- flexibele pensioneringstrajecten verder integreren in het arbeidsmarktbeleid.

Verder onderzoek naar hoe flexibele pensioneringstrajecten samenhangen met bredere arbeidsmarktdynamiek en sociale beschermingsmaatregelen (zoals werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen), en naar het effect daarvan op de toereikendheid van de pensioenen en de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, wordt aanbevolen.

Meer informatie:
Nieuwsbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Arbeidsrecht