Commissie en Hoge Vertegenwoordiger presenteren gezamenlijke mededeling over het verband tussen klimaat en veiligheid

Achtergrond

Bij het ‘verband tussen klimaat en veiligheid’ gaat het om de gevolgen die klimaatverandering en milieudegradatie (zoals biodiversiteitsverlies en vervuiling) hebben voor de vrede, veiligheid en defensie. Bijvoorbeeld de gevolgen van klimaatverandering en milieudegradatie voor de continuiteit van de voedselproductie, waardoor de opbrengst van belangrijke gewassen afneemt en het risico op gelijktijdige mislukte oogsten in belangrijke voedselproducerende landen toeneemt.

Terugkerende extreme klimaatomstandigheden, stijgende temperaturen en zeespiegels, woestijnvorming, waterschaarste, bedreigingen voor de biodiversiteit en milieuvervuiling en -verontreiniging vormen volgens de Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger een bedreiging voor de gezondheid en het welzijn van de mensheid en kunnen leiden tot grotere ontheemding, migratiebewegingen, pandemieën, sociale onrust, instabiliteit en zelfs gewapende conflicten. In 2050 zullen naar schatting meer dan een miljard mensen onvoldoende toegang tot water hebben, tot 90 procent van de bodem kan aangetast zijn en de vraag naar voedsel kan met 60 procent toenemen.

De EU probeert al vele jaren een leidende rol te vervullen bij de aanpak van klimaatverandering en besteedt meer aandacht aan klimaatverandering als aanjager van andere dreigingen. Op 28 juni 2023 hebben de Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsveiligheid een gezamenlijke mededeling gepresenteerd om proactiever en alomvattender te kunnen reageren op de veelzijdige uitdagingen als gevolg van klimaatverandering en milieudegradatie. De gezamenlijke mededeling is geformuleerd in reactie op de conclusies van de Raad van maart 2023 over klimaat- en energiediplomatie.

Gezamenlijke mededeling over het verband tussen klimaat en veiligheid

Met de gezamenlijke mededeling willen de Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger het verband tussen klimaat, vrede en veiligheid beter integreren in het externe EU-beleid. De Commissie komt daarom met een reeks concrete acties om ervoor te zorgen dat de gevolgen van klimaatverandering en milieudegradatie op alle niveaus van de externe beleidsvorming, planning en operaties worden meegenomen. In de gezamenlijke mededeling is uiteengezet hoe de samenhang tussen de verschillende beleidsterreinen zal worden verbeterd om ervoor te zorgen dat het externe optreden optimaal zal zijn afgestemd om het hoofd te kunnen bieden aan de nieuwe uitdagingen.

In de gezamenlijke mededeling worden vier hoofdprioriteiten aangewezen:

• zorgen voor betere planning, besluitvorming en uitvoering door betrouwbare en toegankelijke empirisch onderbouwde analyse van het verband tussen klimaat en veiligheid;
• operationalisering van de respons bij klimaat- en veiligheidsuitdagingen in het externe optreden van de EU, onder meer door het verband tussen klimaat en veiligheid te integreren in regionale en nationale conflictanalyses;
• verbetering van de maatregelen voor aanpassing aan en mitigatie van de klimaatverandering van de civiele en militaire operaties en infrastructuur van de lidstaten om de kosten en hun koolstofvoetafdruk te verlagen, en er tegelijkertijd voor te zorgen dat de operationele doeltreffendheid gehandhaafd blijft;
• versterking van internationale partnerschappen via multilaterale fora en met partners zoals de NAVO, in overeenstemming met de EU-agenda inzake klimaatverandering en milieu.

De EU is voornemens om deze prioriteiten te verwezenlijken door zo’n 30 acties uit te voeren. Hieronder vallen onder meer het opzetten van een centrum voor gegevensverzameling en -analyse op het gebied van klimaat- en milieuveiligheid in het kader van het Satellietcentrum van de EU, het inzetten van milieuadviseurs bij missies en operaties in het kader van het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GBVB), het opzetten van opleidingsplatforms op nationaal en EU-niveau (zoals een EU-opleidingsplatform voor klimaat, veiligheid en defensie), het ontwikkelen van grondige analyses en studies van de mogelijke beleidsmaatregelen, en acties in met name kwetsbare geografische gebieden.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Klimaat en milieu
• ECER-dossier – Buitenland- en veiligheidsbeleid
• Persbericht van de Europese Commissie