Commissie presenteert jaarverslag 2023 over de toepassing van de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit en de relaties met nationale parlementen

Het gaat om het 31e verslag over de toepassing van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid dat is ingediend op grond van artikel 9 van het Protocol betreffende de toepassing van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid (Protocol nr. 2) bij het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Sinds 2018 heeft het verslag ook betrekking op de betrekkingen van de Commissie met de nationale parlementen, die een belangrijke rol spelen bij de toepassing van deze beginselen.

In vergelijking met de voorgaande jaren van de ambtstermijn van deze Commissie (2019-2024) was er in 2023 een algemene toename van de intensiteit van de activiteiten van de nationale parlementen in de schriftelijke en mondelinge dialoog en in hun toezicht op de eerbiediging van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid om ervoor te zorgen dat EU-optreden alleen wordt genomen wanneer en voor zover dat nodig is. Het totale aantal adviezen (met inbegrip van met redenen omklede adviezen) is gestegen tot 402 in 2023, tegen 355 in 2022 en 360 in 2021.

Het aantal adviezen bleef aanzienlijk verschillen van nationaal parlement tot nationaal parlement. De tien meest actieve kamers gaven een bijna identiek percentage adviezen uit als in de twee voorgaande jaren (79 procent), terwijl het aantal kamers dat adviezen uitbracht met 2 daalde. In het algemeen hebben de nationale parlementen die zich traditioneel hebben gericht op het controleren van de naleving van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid van voorstellen, dit ook in 2023 gedaan.

Wat de betrekkingen tussen de Commissie en de regionale parlementen betreft, zag 2023 een aanzienlijke daling van het aantal bijdragen (32) en een terugkeer naar het niveau in 2020 (33) (na de piek in de voorgaande twee jaar van 72 in 2022 en 50 in 2021).

Thematisch bleven de nationale parlementen zich richten op de belangrijkste prioriteiten van de Commissie, met bijzondere aandacht voor de Europese Green Deal, een nieuwe impuls voor de Europese democratie en de bevordering van de Europese manier van leven. De aanhoudende oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten betekenden dat de uitdagende geopolitieke context ook prominent aanwezig was in de gedachtewisselingen (onder meer tijdens interparlementaire bijeenkomsten en conferenties). Reflecties over de toekomst van de EU en uitbreiding, migratie en veiligheid waren daarom ook prominente onderwerpen, net als energievoorziening en -kosten, het concurrentievermogen van de EU, open strategische autonomie en een eerlijke transitie.

De belangrijkste ontwikkelingen in 2023 met betrekking tot het toezicht op de naleving van het subsidiariteitsbeginsel hebben geleid tot de volgende (opmerkelijke) conclusies.

• Het aantal gemotiveerde adviezen (22) waarin wordt gesteld dat het subsidiariteitsbeginsel niet wordt nageleefd, is met bijna een derde gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar (32);
• Bijna twee derde van deze gemotiveerde adviezen was afkomstig van twee nationale parlementen: zowel de Italiaanse kamers (9) als de Zweedse Riksdag (5);
• Verscheidene parlementen hebben interne wijzigingen doorgevoerd om hen in staat te stellen beter en eerder op de hoogte te zijn van het beleidsproces op EU-niveau en hun standpunten doeltreffender kenbaar te maken; 
• Er is meer strategisch gebruik gemaakt van het specifieke instrument van adviezen over het werkprogramma van de Commissie. Het aantal adviezen van nationale parlementen dat van deze gelegenheid gebruik heeft gemaakt om de EU-instellingen te informeren over hun eigen nationale prioriteiten bij de belangrijkste initiatieven op EU-niveau en om specifieke kenmerken te signaleren, is aanzienlijk gestegen van 6 in 2022 tot 10 in 2023.

Meer informatie:

• ECER-dossier - De beginselen van subsidiariteit en evenredigheid