Commissie presenteert nieuwe aanpak om rechtsstaat te beschermen

Contentverzamelaar

Commissie presenteert nieuwe aanpak om rechtsstaat te beschermen

Commissie wil wezenlijke bedreigingen van de rechtsstaat in een vroeg stadium gaan aanpakken. Alle landen worden gelijk behandeld. Het initiatief volgt op een oproep van Nederland en enkele andere landen vorig jaar.

Om in elk van de 28 lidstaten op te treden tegen systeemdreigingen waaraan de rechtsstaat blootstaat, heeft de Europese Commissie een nieuw kader vastgesteld. Het nieuwe kader voor de rechtsstaat vormt een aanvulling op de inbreukprocedures - die van toepassing zijn wanneer EU-wetgeving niet wordt nageleefd - en de zogenoemde "artikel 7 procedure” van het EU-Verdrag. Deze laatste procedure kent als zwaarste sanctie de schorsing van het stemrecht ingeval van een "ernstige en voortdurende schending" van EU-waarden door een lidstaat. Het nieuwe kader voorziet in een instrument voor vroegtijdige waarschuwing (een “pre-artikel 7 procedure”). Met behulp daarvan kan de Commissie met de betrokken lidstaat in overleg treden om te voorkomen dat systeemdreigingen escaleren. Wanneer het nieuwe kader van de EU voor de rechtsstaat geen oplossing biedt, blijft artikel 7 altijd het laatste redmiddel om een crisis op te lossen en ervoor te zorgen dat de Europese waarden in acht worden genomen. Het nieuwe kader maakt zichtbaar hoe de Commissie haar rol uit hoofde van de Verdragen uitoefent. Er worden geen nieuwe bevoegdheden voor de Commissie geschapen of geclaimd.

Nederland en en enkele andere landen hadden de Commissie opgeroepen om dit nieuwe kader te ontwikkelen. Het ECER berichtte hierover al eerder.

 

Een proces in drie fasen

Het kader is bedoeld om de Commissie in staat te stellen om samen met de betrokken lidstaat een oplossing te vinden zodat wordt voorkomen dat er voor de rechtsstaat een systeemdreiging ontstaat die zich tot een "duidelijk gevaar voor een ernstige schending" kan ontwikkelen en daarmee aanleiding tot de toepassing van artikel 7 VEU aanleiding kan geven. Wanneer er duidelijke aanwijzingen voor een systeemdreiging voor de rechtsstaat in een lidstaat zijn, kan de Commissie een “ pre-artikel 7 procedure” inleiden door met die lidstaat in gesprek te gaan. Het proces kent drie fasen:

1.  Beoordeling door de Commissie: de Commissie verzamelt en onderzoekt alle relevante informatie en beoordeelt of er duidelijke aanwijzingen zijn voor een systeemdreiging voor de rechtsstaat. Wanneer de Commissie vervolgens van mening is dat dat inderdaad het geval is, zal zij met de betrokken lidstaat een dialoog aangaan. Zij stuurt dan eerst haar "advies inzake de rechtsstaat" toe, als een waarschuwing aan de lidstaat, en licht haar bezwaren toe. Zij geeft de betrokken lidstaat de gelegenheid te reageren.

2.  Aanbeveling van de Commissie: tenzij de kwestie daarmee naar tevredenheid is opgelost, zal de Commissie in de tweede fase een "aanbeveling inzake de rechtsstaat" aan de lidstaat richten. Zij zal de lidstaat aanbevelen om het gesignaleerde probleem binnen een bepaalde termijn op te lossen en om de Commissie van de daartoe genomen maatregelen op de hoogte te stellen. De Commissie zal haar aanbeveling openbaar maken.

3.  Opvolging van de aanbeveling van de Commissie: in de derde fase zal de Commissie erop toezien hoe de aanbeveling door de lidstaat wordt opgevolgd. Als er binnen de gestelde termijn geen bevredigende follow-up wordt gegeven, kan de Commissie alsnog een van de mechanismen van artikel 7 VEU in werking zetten.

Het volledige proces is gebaseerd op een voortdurende dialoog tussen de Commissie en de betrokken lidstaat. De Commissie zal het Europees Parlement en de Raad regelmatig en nauwgezet informeren.

 

Lees hier het persbericht van de Commissie.

Lees hier de mededeling van de Commissie aan het EP en de Raad Een nieuw EU-kader voor het versterken van de rechtsstaat ( COM/2014/0158 final)