Commissie stelt mandaat voor onderhandelingen met Zwitserland voor aan de Raad

Contentverzamelaar

Commissie stelt mandaat voor onderhandelingen met Zwitserland voor aan de Raad

De Europese Commissie heeft op 20 december 2023 haar goedkeuring gehecht aan een aanbeveling voor een besluit van de Raad houdende machtiging tot het openen van onderhandelingen met Zwitserland, tezamen met een voorstel voor een onderhandelingsmandaat. Het voorstel van de Commissie is gebaseerd op de gemeenschappelijke overeenstemming die is bereikt na 18 maanden van verkennende gesprekken tussen de Commissie en vertegenwoordigers van de Zwitserse Bondsraad.

De EU en Zwitserland zijn met elkaar verbonden door meerdere bilaterale overeenkomsten. Door middel van overeenkomsten over het vrije verkeer van personen, vervoer over land, luchtvervoer, handel in landbouwproducten en wederzijdse erkenning met betrekking tot conformiteitsbeoordeling, neemt Zwitserland deel aan de interne markt van de EU. Zwitserland is ook een met Schengen geassocieerd land. Tot slot is Zwitserland sterk geïntegreerd in het elektriciteitsnet van de EU.

Hoewel de betrekkingen tussen de EU en Zwitserland nauw zijn, worden ze volgens de Commissie ook belemmerd door verschillende langdurige structurele problemen in de bestaande overeenkomsten met betrekking tot de interne markt:

  • het ontbreken van een uniforme interpretatie en toepassing van het recht van de EU op de gebieden van de interne markt waaraan Zwitserland deelneemt;
  • het ontbreken van een verplichting voor Zwitserland om zich dynamisch aan te passen aan de wetgeving van de EU;
  • het ontbreken van een doeltreffend mechanisme voor geschillenbeslechting waarin het Hof van Justitie van de EU een rol speelt met betrekking tot het recht van de EU;
  • het ontbreken van een gelijk speelveld tussen ondernemingen uit de EU en uit Zwitserland, met name omdat de staatssteunregels niet zijn opgenomen in overeenkomsten met betrekking tot de interne markt;
  • het ontbreken van een regelmatige en eerlijke financiële bijdrage aan de sociale en economische cohesie van de EU.

Tussen 2014 en 2021 voerden de EU en Zwitserland onderhandelingen over een institutionele kaderovereenkomst om verschillende structurele problemen op te lossen die de betrekkingen tussen de EU en Zwitserland hebben belemmerd. Overeenkomstig de onderhandelingsrichtsnoeren van de Raad van 2014 zou een institutionele kaderovereenkomst hebben voorzien in één enkel bestuurskader voor het beheer en de correcte toepassing van de bestaande overeenkomsten met betrekking tot de interne markt. De institutionele kaderovereenkomst zou ook het bestuurskader hebben gevormd voor aanvullende overeenkomsten met betrekking tot de interne markt.

De onderhandelaars hebben in november 2018 op technisch niveau overeenstemming bereikt over een ontwerptekst voor een institutioneel kaderakkoord. Als reactie op de weigering van de Zwitserse Bondsraad om de ontwerptekst goed te keuren, kwamen de onderhandelingen over de andere overeenkomsten tot stilstand, aangezien zowel de Raad als het Europees Parlement de sluiting van nieuwe overeenkomsten inzake markttoegang of verbeterde voorwaarden in het kader van bestaande overeenkomsten afhankelijk stelde van de sluiting van de institutionele kaderovereenkomst. Op 26 mei 2021 besloot de Zwitserse Bondsraad, ondanks verdere pogingen om oplossingen te vinden, de onderhandelingen over de Institutionele Kaderovereenkomst eenzijdig te beëindigen.

Op 25 februari 2022 stelde de Bondsraad voor om opnieuw te onderhandelen over een breed pakket maatregelen met betrekking tot de bilaterale betrekkingen tussen de EU en Zwitserland, waarbij institutionele kwesties zouden worden opgelost binnen de bestaande en toekomstige overeenkomsten met betrekking tot de interne markt, in plaats van in een horizontale overeenkomst. Tussen maart 2022 en november 2023 voerden vertegenwoordigers van de Commissie verkennende gesprekken met Zwitserland om te bepalen of de Commissie de voorstellen van de Bondsraad kon aanvaarden als basis voor een aanbeveling om de onderhandelingen te hervatten.

Deze gesprekken hebben geleid tot een gemeenschappelijke overeenstemming waarin de politieke opvattingen van beide partijen over de te volgen koers bij toekomstige onderhandelingen zijn vastgelegd en waarin de onderdelen en parameters van een breed onderhandelingspakket zijn vastgesteld, evenals landingszones en oplossingen voor belangrijke institutionele en sectorale punten. Deze gemeenschappelijke overeenstemming werd bekrachtigd door de Zwitserse Bondsraad op 8 november 2023 en door de Europese Commissie op 21 november 2023. Beide partijen hebben zich ertoe verbonden de gemeenschappelijke overeenstemming te gebruiken als basis voor de respectieve onderhandelingsmandaten die zij zouden nastreven en zijn het eens geworden over de gezamenlijke ambitie om de onderhandelingen in de loop van 2024 af te ronden.

De Zwitserse Bondsraad heeft nu het Zwitserse parlement en de kantons geraadpleegd over een nieuw onderhandelingsmandaat. Op 20 december 2023 heeft de Europese Commissie een aanbeveling voor een Raadsbesluit gepubliceerd, op grond waarvan zij de Raad verzoekt om de onderhandelingen met Zwitserland te (her)openen). De aanbeveling bevat ook een voorstel voor een onderhandelingsmandaat.

Meer informatie:

  • ECER-dossier – Externe betrekkingen
  • Persbericht van de Europese Commissie over het voorstel voor een onderhandelingsmandaat (20 december 2023)
  • Persbericht van de Europese Commissie over de gemeenschappelijke overeenstemming tussen de EU en Zwitserland (15 december 2023)