Commissie: Verslag over het verloop van de EP-verkiezingen in 2019
Nieuwsbericht | 24-06-2020
In haar verslag over het verloop van de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019 gaat de Europese Commissie op verschillende aspecten in. Uit het verslag blijkt dat jonge kiezers de opkomstcijfers naar een recordhoogte hebben gedreven, maar dat de deelname en vertegenwoordiging van sommige andere groepen achterblijft. Daarnaast concludeert de Europese Commissie dat er een dynamisch EU-debat over bepaalde onderwerpen plaatsvond, maar dat nationale kwesties nog steeds van cruciaal belang waren voor de EP-kandidaten en de kiezers. Tevens stelt de Europese Commissie vast dat er goede stappen zijn gemaakt om misleiding van kiezers te voorkomen, maar dat er nog meer moet worden gedaan om de buitenlandse inmenging en manipulatie van de verkiezingen tegen te gaan.
50,66% van de stemgerechtigde EU-burgers namen deel aan de verkiezingen van 2019. Het was de hoogste opkomst in 25 jaar en de eerste stijging van de opkomst sinds de eerste EP-verkiezingen in 1979. Er bestonden echter grote verschillen tussen de EU-lidstaten wat betreft de opkomstcijfers. Hieronder wordt ingegaan op de opkomst van specifieke groepen EU-burgers:
Het politieke debat en de campagnes voor de verkiezingen van het Europees Parlement werd ook in 2019 vaak overschaduwd door nationale en lokale onderwerpen. De verkiezingen vinden plaats via nationale lijsten en nationale regels en tradities ten aanzien van het verloop van de verkiezingsdag. De Europese Commissie concludeert dat de EU-dimensie moet worden versterkt. Dit is met name van belang voor de politieke verantwoordelijkheid van de EU. De verbinding tussen de EU-burgers en het werk van de EU-instituties is essentieel voor de democratische legitimiteit van de EU.
De huidige Europese Commissie, onder leiding van Ursula von der Leyen, ziet de versterking van de verbinding tussen de EU-burgers en de EU-instituten als één van de kernpunten van haar beleid. Ook de Conferentie over de Toekomst voor Europa besteedt aandacht aan dit onderwerp. In het kader van de Conferentie zal worden gesproken over het “Spitzenkandidaten-systeem” met betrekking tot de verkiezing van de voorzitter van de Europese Commissie. Ook zal de mogelijkheid van transnationale lijsten voor de EP-verkiezingen ter sprake komen.
In de aanloop naar de verkiezingen van 2019 heeft de Europese Commissie verschillende maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de EU-wetgeving met betrekking tot de verkiezingen voor het EP correct ten uitvoer werd gelegd. Het doel was om mogelijke belemmeringen voor de uitoefening van het kiesrecht van de EU-burgers weg te nemen. Verschillende EU-lidstaten hebben naar aanleiding van gesprekken met de Europese Commissie hun nationale recht aangepast.
Tevens heeft de Europese Commissie bijgedragen aan het voorkomen dat EU-burgers meerdere keren hun stem konden uitbrengen bij de verkiezingen. Dit is met name relevant bij mobiele EU-burgers, die zowel in hun land van herkomst als hun land van verblijf kunnen stemmen. Om multiple-voting tegen te gaan, lanceerde de Europese Commissie een instrument voor de uitwisseling van informatie tussen de EU-lidstaten. Op basis van deze samenwerking zijn ongeveer 214.000 meervoudige registraties getraceerd.
De inmenging in de verkiezingen van het Europees Parlement kan vele vormen aannemen en kan worden gemotiveerd door de wens om de stem van de kiezer te beïnvloeden, de opkomst te onderdrukken, het vertrouwen van het publiek in de democratie te ondermijnen of om financiële middelen te verkrijgen. De Europese Commissie benadrukt dat met name Rusland zeer actief is op dit gebied.
De lidstaten hebben gehoor gegeven aan de oproep van de Europese Commissie om nationale samenwerkingsverbanden op te richten die verantwoordelijk zijn voor het monitoren en handhaven van de regels met betrekking tot online-activiteiten. Daarnaast heeft de Europese Commissie de lidstaten ondersteund bij het in kaart brengen van hun regels en praktijken ten aanzien van het tegengaan van de verspreiding van misleidende informatie. Het ging hierbij om regels inzake bijdragen (verbod op buitenlandse financiering, beperkingen, regels inzake openbaarmaking), uitgaven (oormerken en beperkingen), campagnes (duur, opiniepeilingen en andere beperkingen) en media (gelijkheid tussen kandidaten, omroep, transparantie van politieke reclame en regels voor sociale media).
De Europese Commissie hecht ook veel waarde aan de transparantie bij de verkiezingen van het Europees Parlement. De Commissie riep de lidstaten en de politieke partijen op maatregelen te nemen om de burgers in staat te stellen de betaalde online-communicatie te herkennen, het bedrag dat is uitgegeven voor de advertentie te herkennen, de bron ervan en de middelen waarmee het de burger bereikt. De Commissie heeft ook samengewerkt met de onlineplatforms en de IT-industrie om de verkiezingen van 2019 te beschermen tegen desinformatiecampagnes en onlinemanipulatie. De zelfregulerende gedragscode inzake desinformatie voor onlineplatforms en de reclamesector speelde daarbij een belangrijke rol.
Tenslotte onderstreept de Europese Commissie het gegeven dat de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019 de eerste verkiezingen waren waarin het rechtskader van de EU op het gebied van de gegevensbescherming ten volle van toepassing was. Uit de bijdragen van de politieke partijen blijkt echter dat er onvoldoende duidelijkheid bestaat over de vereisten inzake gegevensbescherming in de verkiezingscontext. Verdere bewustmaking is noodzakelijk.
