Covid-19: Raad verlengt opnieuw de maatregelen die het nemen van besluiten via de schriftelijke procedure vergemakkelijken
Nieuwsbericht | 06-07-2020
Bij Besluit (EU) 2020/430 werd een afwijking van artikel 12, lid 1, eerste alinea, Reglement van orde van de Raad ingevoerd voor besluiten om gebruik te maken van de schriftelijke procedure. Deze besluiten worden vastgesteld door Coreper. De afwijking gold tot en met 23 april 2020. Op 21 april respectievelijk 20 mei 2020 is deze afwijking middels Besluiten (EU) 2020/556 en (EU) 2020/702 uiteindelijk verlengd tot 10 juli 2020.
Aangezien de uitzonderlijke omstandigheden als gevolg van de Covid-19-uitbraak nog steeds voortduren en een aantal door de lidstaten genomen buitengewone preventie- en inperkingsmaatregelen nog steeds van kracht zijn, is de afwijking op 3 juli 2020 verlengd tot 10 september 2020 (Besluit (EU) 2020/970). Hieronder wordt nader ingegaan op de werkwijze van de Raad sinds de uitbraak van Covid-19 en, voor zover van belang, de gevolgen van deze laatste verlenging voor de werkzaamheden van de Raad.
Het nieuwe besluitvan de Raad ( Besluit (EU) 2020/702 ) is geldig tot en met 10 juli a.s. Het betreft een verlenging van de tijdelijke afwijking van het reglement van orde van de Raad, ingevoerd bij Besluit (EU) 2020/430 en verlengd bij Besluit (EU) 2020/556 in het licht van de door de COVID-19-pandemie in de Unie veroorzaakte reisproblemen.
Naar boven
Op grond van artikel 12, lid 1, Reglement van Orde (RvO) van de Raad kan Coreper met unanimiteit besluiten tot gebruikmaking van de schriftelijke procedure. Het nieuwe Raadsbesluit voorziet in een tijdelijke afwijking van dit unanimiteitsvereiste.
In plaats daarvan kan Coreper nu besluiten tot het gebruik van de schriftelijke procedure, via de stemregel die ook van toepassing is voor de vaststelling van de handeling door de Raad, (afhankelijk van de situatie is dit dus met gewone meerderheid/QMV/unanimiteit/consensus).
Het nieuwe Raadsbesluit voorziet in een tijdelijke afwijking van artikel 12, lid 1, Reglement van Orde (RvO) van de Raad op basis waarvan Coreper met unanimiteit kan besluiten tot gebruikmaking van de schriftelijke procedure. In plaats daarvan kan Coreper nu besluiten tot het gebruik van de schriftelijke procedure, via de stemregel die ook van toepassing is voor de vaststelling van de handeling door de Raad. Afhankelijk van de situatie kan dat dus met gewone meerderheid, QMV, unanimiteit of consensus zijn.
In de meeste gevallen, zal dit neerkomen op een versoepeling voor het gebruik voor het gebruik van de schriftelijke procedure. Zo zal bijvoorbeeld met QMV kunnen worden besloten tot het gebruik van de schriftelijke procedure voor de vaststelling van handelingen door de Raad in het kader van de gewone wetgevingsprocedure (waarvoor ook QMV geldt). Dat geldt ook voor aangelegenheden waar de Raad normaal gesproken met gewone meerderheid voor geldt (m.n. procedurele besluiten).
In andere situaties zal er niets veranderen (bijv. wanneer de toepasselijke stemregel voor de vaststelling van de handeling unanimiteit is) of zal consensus gelden voor het gebruik van de schriftelijke procedure (bijv. in het geval van Raadsconclusies).
Ja, Coreper kan, gelet op de uitzonderlijke omstandigheden die COVID-19 meebrengt, per geval besluiten om de schriftelijke procedure te gebruiken voor de vaststelling van Raadsconclusies door de Raad. Voorbeelden hiervan zijn de RCC’s over Mozambique (21/4) en Zuid-Sudan (29/4).
Indien de vereiste meerderheid voor het starten van de schriftelijke procedure niet aanwezig is in Coreper, dan kan de schriftelijke procedure niet gestart worden. Dit betekent dus dat de betreffende handeling dan niet door de Raad kan worden vastgesteld. Met andere woorden, er zal dan zo nodig door moeten worden onderhandeld totdat in Coreper wel de vereiste meerderheid is bereikt om de schriftelijke procedure te starten.
Indien Coreper tijdens een vergadering besluit tot gebruikmaking van de schriftelijke procedure, stuurt het Raadssecretariaat na afloop van die vergadering een e-mail naar de lidstaten met een termijn waarbinnen zij antwoord dienen te geven op de vraag of zij instemmen met de aanneming van de betrokken handeling (dan wel of zij hier bezwaar tegen maken of zich van stemming onthouden).
De antwoorden moeten vanzelfsprekend schriftelijk worden verstrekt (e-mail volstaat).
De handeling wordt vastgesteld zodra het Raadssecretariaat vaststelt dat een toereikend aantal positieve antwoorden is ontvangen, overeenkomstig de stemregel die van toepassing is voor de vaststelling van de handeling (gewone meerderheid/QMV/unanimiteit/consensus).
Het Raadssecretariaat neemt dan de nodige maatregelen voor de ondertekening en de bekendmaking in het Publicatieblad van de Unie of de kennisgeving aan de adressanten.
Het is de taak van het Raadssecretariaat om de schriftelijke procedure af te sluiten en de resultaten ervan vast te stellen. In dat stadium worden alle leden van de Raad en, in voorkomend geval, de Commissie in kennis gesteld van eventuele unilaterale verklaringen van de andere leden van de Raad of van de Commissie. Er moet hun een korte periode worden geboden om te bepalen of zij op deze verklaringen wensen te reageren. Die verklaringen beïnvloeden noch het verloop, noch de voltooiing van de schriftelijke procedure voor het vaststellen van de handeling.
Wanneer de Raad een handeling vaststelt via de schriftelijke procedure, neemt h et Raadssecretariaat de nodige maatregelen voor de ondertekening en de bekendmaking in het Publicatieblad van de Unie of de kennisgeving aan de adressanten.
Over de handelingen die via een schriftelijke procedure worden vastgesteld, worden aan de pers regelmatig mededelingen gedaan die voor elke handeling worden opgesteld door de persdienst van het Raadssecretariaat. Bij die gelegenheid worden, overeenkomstig artikel 9 van het RvO Raad, het resultaat van de stemming, de stemverklaringen en de verklaringen openbaar gemaakt.
Het Raadssecretariaat stelt op grond van artikel 12, lid 1, derde alinea van het RvO Raad maandelijks een overzicht op van de handelingen die volgens de schriftelijke procedure zijn aangenomen; dat overzicht bevat tevens de eventuele verklaringen en stemverklaringen. Dit overzicht is te vinden op het Delegates Portal. De delen van dat overzicht die betrekking hebben op de vaststelling van wetgevingshandelingen, moeten openbaar worden gemaakt. Deze zijn te vinden in het openbare documentenregister van de Raad, dat te vinden is op de website van de Raad.
Nee, de komende 30 dagen zijn er geen fysieke/formele Raden gepland. Hierdoor kan de Raad enkel besluiten vaststellen door middel van de schriftelijke procedure. Het is wel mogelijk om (informele) videoconferentie voor de leden van de Raad te organiseren. Dit zijn geen formele Raden en derhalve kunnen er geen rechtshandelingen of zogenaamde a-typische handelingen zoals Raadsconclusies of Raadsverklaringen worden vastgesteld tijdens dergelijke videoconferenties.
Het is wel mogelijk dat het Voorzitterschap na afloop van het VTC voorzitterschapsconclusies vaststelt of dat de vertegenwoordigers van de LS een verklaring vaststellen “van de leden van de Raad” (NB: dit betreft dus een Raadsverklaring, maar een verklaring die intergouvernementeel van aard is).
De vaststelling van rechtshandelingen is enkel mogelijk via de schriftelijke procedure. Coreper kan hiertoe besluiten conform de stemregel die ook van toepassing is voor de vaststelling van de betreffende handeling. De schriftelijke procedure kan ook via schriftelijke procedure plaatsvinden op verzoek van voorzitterschap. In het laatste gevallen dienen alle lidstaten hiermee in te stemmen (unanimiteit).
Daarnaast kan Coreper, gelet op de uitzonderlijke omstandigheden die COVID-19 meebrengt, per geval besluiten om de schriftelijke procedure te gebruiken voor de vaststelling van Raadsconclusies door de Raad.
Op basis van artikel 5 lid 1 beraadslaagt en stemt de Raad in openbare zitting over wetgevende voorstellen. De Raad komt nu echter niet fysiek bijeen en kan enkel handelingen vaststellen via de schriftelijke procedure. Informele (video)bijeenkomsten waarbij over wetgevende handelingen wordt gesproken zijn thans niet openbaar.
Om de Kamer in staat te stellen het proces van de schriftelijke procedures zo goed mogelijk te volgen, heeft de Minister van Buitenlandse Zaken toegezegd dat in de geannoteerde agenda’s van de informele Raad alsook in de verslagen hiervan, de schriftelijke procedures zullen worden vermeld. Voorts heeft de Minister tijdens de afgelopen Raad Algemene Zaken aangedrongen op goede en tijdige voorbereiding van de informele Raden via het Coreper. Dit om ook de Kamer goed te kunnen informeren over de Europese processen. Zie Kamerbrief .
Nee, tot en met 10 juli worden alle besluiten (inclusief t.a.v. wetgevingshandelingen) door de Raad genomen via de schriftelijke procedure. Het onderscheid tussen A-punten en B-punten komt hier tijdelijk mee te vervallen.
Conform de overwegingen bij het Raadsbesluit dient het gebruik van de schriftelijke procedure (als alternatief voor de vaststelling van handelingen tijdens een fysieke Raad) vooraf te worden gegaan door een goede voorbereiding in Coreper.
Waar mogelijk dient de betreffende handeling vooraf op politiek niveau door Ministers te worden besproken, bijvoorbeeld via een informele videoconferentie, teneinde maximaal mogelijke nationale coördinatie, publieke transparantie en betrokkenheid van nationale parlementen overeenkomstig de nationale praktijken van lidstaten zoveel mogelijk te verzekeren.
Het nieuwe besluit van de Raad is geldig tot en met 10 juli a.s. (NB de eerste termijn liep tot 23 april, dit besluit is een eerste keer verlengd tot 23 mei). Indien bijzondere omstandigheden dit rechtvaardigen, kan dit besluit opnieuw hernieuwd worden:
Indien de Raad besluit tot hernieuwing, vóórdat het huidige besluit verloopt kan de Raad kan dit besluit schriftelijk nemen (zowel voor de het gebruik van de schriftelijke procedure, als voor de vaststelling van het hernieuwde besluit geldt dat de Raad dan stemt met gewone meerderheid).
Indien de Raad pas na afloop van het huidige besluit, besluit tot hernieuwing vereist gebruikmaking van de schriftelijke procedure weer unanimiteit.
Indien de Raad niet besluit tot hernieuwing, is de oude situatie weer van toepassing (dat wil zeggen dat het unanimiteitsvereiste geldt voor het gebruik van de schriftelijke procedure).
Nee, dit is niet de enige mogelijkheid. Het Voorzitterschap kan in bijzondere omstandigheden voorstellen om van de schriftelijke procedure gebruik te maken, en wel door middel van de schriftelijke procedure zelf. In dat geval maakt het besluit om van de schriftelijke procedure gebruik te maken deel uit van de procedure zelf.
Er worden in dat geval twee vragen aan de leden van de Raad gesteld: 1) de vraag of zij instemmen met het gebruik van de schriftelijke procedure (hiervoor geldt unanimiteit); en 2) de vraag of zij instemmen met de vaststelling van de handeling, waarop de gebruikelijke stemregels voor de vaststelling van de handeling van toepassing blijven (gewone meerderheid/QMV/unanimiteit/consensus).
NB: Het nieuwe Raadsbesluit waarmee tijdelijk wordt afgeweken van het artikel 12, lid 1, RvO Raad heeft enkel betrekking op de situatie waarin tijdens een vergadering van Coreper wordt besloten tot het gebruik van de schriftelijke procedure.
Wanneer het voorzitterschap voorstelt om gebruik te maken van de schriftelijke procedure, door middel van de schriftelijke procedure zelf, geldt dus nog steeds besluitvorming met unanimiteit!
Het besluit is niet van toepassing op de zogenaamde “stilzwijgende” schriftelijke procedure, waarbij het uitblijven van een antwoord van een lid van de Raad binnen een bepaalde termijn de aanvaarding van de vaststelling van de handeling in kwestie inhoudt, en waarbij leden van de Raad niet verplicht zijn uitdrukkelijk te reageren.
Artikel 12, lid 1, Reglement van Orde van de Raad (RvO) voorziet in de mogelijkheid voor de Raad om gebruik te maken van de schriftelijke procedure indien er “dringende redenen” bestaan. Een dergelijke reden kan bijv. zijn dat het niet vaststellen van een handeling van de Raad vóór een bepaalde datum tot een rechtsvacuüm zou leiden, of dat meer in het algemeen binnen een bepaalde termijn een handeling moet worden vastgesteld maar geen Raadszitting is gepland en ook niet tijdig kan worden georganiseerd. Onder de nieuwe situatie worden alle besluiten van de Raad (inclusief t.a.v. wetgevingshandelingen) voor de komende periode genomen via de schriftelijke procedure.
Het besluit om van de schriftelijke procedure gebruik te maken kan op twee manieren tot stand komen: vooraf, tijdens een vergadering van Coreper, of a ls onderdeel van de schriftelijke procedure zelf.
Vooraf tijdens een vergadering van Coreper Een besluit om van de schriftelijke procedure gebruik te maken kan vooraf worden genomen, tijdens een vergadering van het Coreper. Onder de oude regels dient Coreper hierover te besluiten met unanimiteit. Onder de nieuwe regels besluit Coreper tot het gebruik van de schriftelijke procedure, via de stemregel die ook van toepassing is voor de vaststelling van de handeling door de Raad, (afhankelijk van de situatie is dit dus met gewone meerderheid/QMV/unanimiteit/consensus). Tijdens de daaropvolgende schriftelijke procedure wordt lidstaten schriftelijk de vraag gesteld of zij instemmen met de aanneming van de betrokken handeling (dan wel of zij hier bezwaar tegen maken of zich van stemming onthouden). De handeling wordt vastgesteld zodra een toereikend aantal positieve antwoorden is ontvangen, overeenkomstig de stemregel die van toepassing is voor de vaststelling van de handeling (gewone meerderheid/QMV/unanimiteit/consensus).
NB: onder de oude situatie kan ook tijdens een zitting van de Raad worden besloten tot gebruik van de schriftelijke procedure, aangezien de komende periode geen fysieke Raadsvergaderingen zijn gepland is dit nu niet mogelijk.
Als onderdeel van de schriftelijke procedure
Het Voorzitterschap kan in bijzondere omstandigheden voorstellen om van de schriftelijke procedure gebruik te maken, en wel door middel van de schriftelijke procedure zelf. In dat geval maakt het besluit om van de schriftelijke procedure gebruik te maken deel uit van de procedure zelf.
Er worden in dit geval 2 vragen aan de leden van de Raad gesteld: 1) de vraag of zij instemmen met het gebruik van de schriftelijke procedure (hiervoor geldt unanimiteit); en 2) de vraag of zij instemmen met de vaststelling van de handeling, waarop de gebruikelijke stemregels voor de vaststelling van de handeling van toepassing blijven (gewone meerderheid/QMV/unanimiteit/consensus).
De leden van de ECOFIN hebben de verklaring afgelegd naar aanleiding van Commissiemededeling over SGP-uitzonderingen. Het betreft hier geen formele handeling van de Raad. Er is dan ook geen sprake van een besluit van de Raad een schriftelijke procedure nodig zou zijn.
Net als de VTC’s georganiseerd door het VZschap zijn de VTC’s georganiseerd door de CIE informeel. In beide gevallen geldt dat er geen juridisch bindende besluiten genomen kunnen worden. Deze VTC’s worden voornamelijk benut om informatie uit te wisselen, problemen te bespreken en gemeenschappeijke oplossingen te zoeken.
Het nieuwe Raadsbesluit wijzigt niets aan de procedures voor de vaststelling van uitvoeringshandelingen zoals voorzien in de Comitologieverordening . Indien de basishandeling in deze mogelijkheid voorziet, kan de Commissie, om redenen van urgentie en mits naar behoren gemotiveerd, een uitvoeringshandeling vaststellen via de spoedprocedure (d.w.z. een uitvoeringshandeling die onmiddellijk van toepassing is, en pas na vaststelling wordt voorgelegd aan het verantwoordelijke comitologiecomité).
Het nieuwe Raadsbesluit wijzigt ook niets aan de procedure voor de vaststelling van gedelegeerde handelingen door de Commissie zoals ook geregeld in de bijlage bij het Interinstitutioneel Akkoord Beter Wetgeven. Indien de basishandeling in deze mogelijkheid voorziet, kan de Commissie, in de in de basishandeling gespecificeerde uitzonderlijke gevallen een gedelegeerde handeling vaststellen via de spoedprocedure (d.w.z. dat de gedelegeerde handeling onverwijld in werking treedt en van toepassing is zolang EP/Raad daartegen geen bezwaar maken).
Voor PRAC-handelingen en gedelegeerde handelingen geldt dat deze pas in werking zullen treden als de Raad en het EP geen bezwaar hebben gemaakt binnen de gestelde bezwaartermijn. In situaties waarin de Raad actief het besluit neemt om geen bezwaar te maken (“intention not to raise objections”) zodat een gedelegeerde handeling nog vóór het verstrijken van de bezwaartermijn in werking kan treden, of wanneer de Raad besluit om bezwaar te maken tegen een gedelegeerde handeling, is een besluit van de Raad vereist dat de komende periode enkel via een schriftelijke procedure kan worden genomen. Het besluit tot gebruik van de schriftelijke procedure kan of wel via de schriftelijke procedure zelf genomen worden, of wel via een voorafgaand besluit van Coreper in welk geval het nieuwe Raadsbesluit van toepassing is (zie ook eerdere qena’s).
