EU-Hof: maatregelen van de Taliban jegens vrouwen kunnen als een daad van vervolging in de zin van de EU-Kwalificatierichtlijn worden aangemerkt

Het gaat om het arrest van het EU-Hof van 4 oktober 2024 in de gevoegde zaken C-608/22 en C-609/22, Bundesamt für Fremdenwesen und Asyl e.a.

Achtergrond

Sinds de Taliban weer aan de macht is in Afghanistan, is de positie van meisjes en vrouwen in Afghanistan snel verslechterd. Die positie is zodanig verslechterd dat er sprake is van een ontkenning van hun identiteit. Het Talibanregime wordt gekenmerkt door een samenstel van discriminerende daden en maatregelen die meisjes en vrouwen onder meer hun toegang tot onderwijs en gezondheidszorg, de uitoefening van een beroepsactiviteit, de participatie in het openbare en politieke leven, de vrijheid om te gaan en staan waar zij willen en hun vrijheid om sport te beoefenen beperken of verbieden. Daarnaast genieten deze meisjes en vrouwen geen bescherming tegen genderspecifiek en huiselijk geweld en worden zij verplicht om hun lichaam en gelaat volledig te bedekken. Het gevolg is dat veel Afghaanse meisjes en vrouwen Afghanistan ontvluchten of weigeren om daarna terug te keren, en vervolgens om internationale bescherming verzoeken in met name de Europese Unie.

In het licht van deze situatie in Afghanistan heeft een Oostenrijkse rechter (hierna: de verwijzende rechter) prejudiciële vragen aan het EU-Hof gesteld over de uitleg van de EU-Kwalificatierichtlijn (richtlijn 2011/95/EU).

De verwijzende rechter wenst van het EU-Hof te vernemen of artikel 9, lid 1, onder b), van de Kwalificatierichtlijn zo moet worden uitgelegd dat het samenstel van discriminerende daden en maatregelen die door de Taliban tegen meisjes en vrouwen in Afghanistan zijn vastgesteld, voldoende ernstig zijn om te spreken van een ‘daad van vervolging’. Daarnaast vraagt de verwijzende rechter of een bevoegde autoriteit, gelet op de individuele beoordeling van een verzoek om internationale bescherming ( artikel 4, lid 3, Kwalificatierichtlijn), louter op grond van het geslacht van de verzoekster kan vaststellen dat er sprake is van een gegronde vrees voor vervolging, zonder rekening te houden met andere persoonlijke kenmerken of omstandigheden van de verzoekster.

EU-Hof

Daad van vervolging

Het EU-Hof oordeelt dat sommige van de betrokken maatregelen op zichzelf moeten worden aangemerkt als een ‘daad van vervolging’, omdat zij een ernstige schending van een grondrecht vormen. Dit geldt met name voor het gedwongen huwelijk en voor het ontbreken van bescherming tegen gendergerelateerd geweld en huiselijk geweld. De andere maatregelen kunnen vrouwen op zodanige wijze treffen dat zij in hun geheel beschouwd de mate van ernst bereiken die vereist is om ‘daden van vervolging’ te zijn. Deze maatregelen leiden wegens het cumulatieve effect en de doelbewuste en systematische toepassing ervan namelijk tot een flagrante en onverbiddelijke ontkenning van de met de menselijke waardigheid verband houdende grondrechten van Afghaanse vrouwen en dit wegens hun geslacht.

Beoordeling van verzoek om internationale bescherming

Het EU-Hof oordeelt dat het vereiste van een individuele beoordeling van het verzoek om internationale bescherming (artikel 4, lid 3, EU-Kwalificatierichtlijn) inhoudt dat de nationale bevoegde autoriteiten de methoden voor de beoordeling van de feiten en bewijzen moeten aanpassen aan de specifieke omstandigheden en de kenmerken van elk verzoek.

De bevoegde nationale autoriteiten kunnen met betrekking tot verzoeken om internationale bescherming die worden ingediend door vrouwelijke onderdanen van Afghanistan oordelen dat het momenteel niet nodig is om bij het individuele onderzoek naar de situatie van een vrouw die om internationale bescherming verzoekt vast te stellen dat zij een reëel en specifiek risico zou lopen aan daden van vervolging te worden onderworpen indien zij naar haar land van herkomst zou worden teruggestuurd, wanneer de gegevens betreffende haar individuele status, zoals haar nationaliteit en haar geslacht, vaststaan.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Kwalificatierichtlijn