EU-scorebord ziet verbetering nationale rechtsstelsels

De Europese Commissie heeft het EU-scorebord voor justitie 2016 gepubliceerd. Daarin wordt een vergelijkend overzicht gegeven van de efficiëntie, kwaliteit en onafhankelijkheid van de rechtsstelsels in de EU-lidstaten. Het scorebord is bedoeld om de nationale overheden te helpen bij het verbeteren van hun rechtsstelsels door vergelijkende gegevens aan te bieden.

Deze editie van het scorebord is de eerste met de resultaten van meer gedetailleerde Eurobarometer-enquêtes over hoe burgers en ondernemers aankijken tegen de rechterlijke onafhankelijkheid in de EU. Ook zijn er nieuwe indicatoren gebruikt voor met name justitiële opleiding, gebruikersenquêtes in de lidstaten, de beschikbaarheid van rechtsbijstand en het voorhanden zijn van kwaliteitsnormen.

"Uit het vierde EU-scorebord voor justitie blijkt dat de inspanningen van de lidstaten om hun rechtsstelsels te verbeteren, vruchten blijven afwerpen. Dit streven is van groot belang, want de nationale rechtsstelsels spelen een essentiële rol bij het in stand houden van de rechtsstaat, het handhaven van het EU-recht en het scheppen van een gunstig investeringsklimaat. Het scorebord helpt ons om van elkaar te leren de Europese rechtsstelsels doeltreffender te maken," aldus Vĕra Jourová, EU-commissaris voor Justitie, Consumentenzaken en Gendergelijkheid.

Belangrijkste conclusies van het EU-scorebord voor justitie van 2016:

• Litigieuze burgerlijke en handelszaken duren korter. Hoewel het aantal aanhangige zaken over het algemeen stabiel is, valt verbetering te zien in verschillende lidstaten die eerder kampten met een groot aantal aanhangige zaken.
• Betere toegankelijkheid van de rechtsstelsels, met name wat betreft zaken als elektronische indiening van geringe vorderingen of de bevordering van alternatieve methoden van geschillenbeslechting. Er is echter nog ruimte voor verbetering wat betreft de online beschikbaarheid van uitspraken en de elektronische communicatie tussen gerechten en partijen.
• Er moet nog meer gebeuren om de training in rechterlijke vaardigheden en het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën (ICT) voor dossierbeheersystemen te verbeteren.
• De meeste lidstaten hebben normen voor overeenkomstige aspecten van hun rechtsstelsels, maar wat de inhoud daarvan betreft, zijn er aanzienlijke verschillen. Zo beschikt minder dan de helft van de lidstaten over normen inzake maatregelen om bestaande achterstanden weg te werken en is het aantal lidstaten dat een tijdslimiet voor aanhangige zaken kent, nog geringer.
• Het scorebord bevat de resultaten van de verschillende enquêtes over de manier waarop tegen de rechterlijke onafhankelijkheid wordt aangekeken.In de lidstaten waar de respondenten geen hoge dunk hebben van deze onafhankelijkheid, worden als redenen voor die perceptie vooral de inmenging of druk van regering en politici en de invloed van economische en andere specifieke belangen opgegeven.

Volgende stappen

Met de resultaten van het scorebord 2016 wordt rekening gehouden bij de lopende landspecifieke beoordeling in het kader van het Europees semester 2016. Op 26 februari 2016 zijn de landenverslagen van 26 lidstaten gepubliceerd. Deze bevatten de bevindingen over de rechtsstelsels van een aantal lidstaten (BE, BG, HR, ES, HU, IE, IT, LV, MT, PL, PT, RO, SI en SK) (zie IP/16/332 en MEMO/16/334 voor de laatste verslagen over het Europees semester).

De Commissie zal de justitiële netwerken blijven aanmoedigen om de effectiviteit van wettelijke waarborgen inzake de rechterlijke onafhankelijkheid diepgaander te evalueren.

Achtergrond

Dit is de vierde editie van het scorebord voor justitie. Het EU-scorebord voor justitie 2016 bundelt gegevens uit verschillende bronnen, waaronder de Commissie voor efficiëntie in justitie van de Raad van Europa (CEPEJ), die gegevens verzamelt van de lidstaten. Andere bronnen zijn Eurostat, de groep van contactpersonen inzake de nationale rechtsstelsels, de Europese justitiële netwerken zoals het Europees netwerk van Raden voor de rechtspraak (ENCJ), het netwerk van voorzitters van de hoge rechtscolleges van de EU en het Europees netwerk voor justitiële opleiding.

Het scorebord heeft drie belangrijke invalshoeken:

• Doeltreffendheid van rechtsstelsels: bv. indicatoren inzake de doeltreffendheid van procedures: de duur van de procedures, het afhandelingspercentage en het aantal aanhangige zaken.
• Kwaliteitsindicatoren: zoals opleiding, toezicht en evaluatie van gerechtelijke activiteiten, het gebruik van tevredenheidsenquêtes, begroting en personeel.
• Onafhankelijkheid: het scorebord bevat bv. gegevens uit verschillende enquêtes over de perceptie van de rechterlijke onafhankelijkheid onder burgers en ondernemers.

Het EU-scorebord voor justitie draagt bij tot proces van het Europees Semester. Het helpt namelijk om vast te stellen welke kwesties op justitiegebied bijzondere aandacht verdienen om een klimaat tot stand te brengen dat aantrekkelijk voor investeerders, ondernemers en burgers is. Het scorebord spitst zich toe op burgerlijke, handels- en bestuursrechtelijke rechtszaken.

Het EU-scorebord voor justitie van 2015 heeft, samen met de specifieke beoordeling van de situatie in de lidstaten, bijgedragen tot het voorstel van de Commissie aan de Raad om tot vier lidstaten (Kroatië, Italië, Letland en Slovenië) landspecifieke aanbevelingen te richten die de betrokken rechtsstelsels doeltreffender moeten maken. De Commissie volgt ook nauwlettend de inspanningen die andere lidstaten, zoals België, Bulgarije, Cyprus, Spanje, Ierland, Malta, Polen, Portugal, Roemenië en Slowakije, op dit gebied leveren (zie factsheet).

Bij het vastleggen van de financieringsprioriteiten in het kader van de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESIF) met betrekking tot gerechtelijke hervormingen wordt eveneens rekening gehouden met de conclusies van het scorebord.

Het scorebord bevat niet één enkele algemene rangschikking, maar een overzicht van de werking van alle rechtsstelsels op basis van verschillende indicatoren die van gemeenschappelijk belang zijn voor alle lidstaten. Uit het scorebord spreekt geen voorkeur voor een bepaald type rechtsstelsel en alle lidstaten worden gelijk behandeld. Snelheid, onafhankelijkheid, betaalbaarheid en gebruiksvriendelijke toegang behoren tot de wezenlijke kenmerken van een doeltreffend rechtsstelsel, ongeacht de vorm ervan of de rechtstraditie waarin het verankerd is.

Meer informatie

Persdossier: http://ec.europa.eu/justice/newsroom/effective-justice/news/160411_en.htm

MEMO/16/1285

Persmap op de website van DG Justitie

Volledige document: http://ec.europa.eu/justice/effective-justice/files/justice_scoreboard_2016_en.pdf

Samenvatting van het scorebord voor justitie: factsheet

Geannoteerde grafieken met alle cijfers

Vragen en antwoordenover het EU-scorebord voor justitie 2016

Europees semester: http://ec.europa.eu/europe2020/making-it-happen/index_nl.htm 

Eurobarometer: Flash 435 and Flash 436