Eurobarometer en gezamenlijke verklaring over de toekomst en de Conferentie van Europa gepubliceerd

De  speciale Eurobarometer-enquête over de toekomst van Europa vond plaats tussen 22 oktober en 20 november 2020 in de 27 lidstaten van de EU. De enquête is gebaseerd op persoonlijke interviews, waar nodig vanwege de pandemie aangevuld met online-interviews. In totaal werden circa 27.034 interviews afgenomen.

Uit de enquête blijkt dat een grote meerderheid (92 %) van de Europeanen in alle lidstaten vraagt dat bij de besluitvorming over de toekomst van Europa meer rekening wordt gehouden met de stem van de burger. De conferentie over de toekomst van Europa raakt ook precies dit doel. De conferentie zal een nieuw publiek forum  bieden voor een open, inclusief, transparant en gestructureerd debat met Europese burgers over kwesties die voor hen van belang zijn en hun dagelijkse leven aangaan.

De uitkomsten van de Eurobarometer-enquête zijn in te zien via de website van de Europese commissie en beslaan in grote lijnen de volgende vier onderdelen:

1) Conferentie over de toekomst van Europa
Driekwart van de Europeanen is van mening dat de conferentie over de toekomst van Europa een positief effect zal hebben op de democratie binnen de EU. De respondenten zijn van oordeel dat mensen uit alle lagen van de bevolking actief moeten worden betrokken bij de conferentie (51 %). 47 % van de respondenten is van mening dat jongeren een belangrijke rol moeten krijgen, naast de nationale regeringen (42 %) en academici, deskundigen, intellectuelen en wetenschappers (40 %). Net iets meer dan de helft van de Europeanen (51 %) zou zelf betrokken willen worden, waarbij respondenten uit Ierland het meest enthousiast waren (81 %).

2) De stem van de burgers in de EU

Meestemmen in de Europese verkiezingen wordt weliswaar door 55 % van de respondenten gezien als de meest doeltreffende wijze om de eigen stem te laten horen bij de beleidsmakers op EU-niveau, maar er is ruime steun voor meer zeggenschap van EU-burgers bij de besluitvorming die de toekomst van Europa aangaat. Van de 92 % respondenten die geloven dat meer rekening moet worden gehouden met de stem van de EU-burger, is 55 % het helemaal eens en slechts 6 % niet eens met de betreffende stelling.

3) De toekomst van Europa
Zes op de tien Europeanen bevestigt dat de coronacrisis hen aan het nadenken heeft gezet over de toekomst van de Europese Unie. De respondenten werden gevraagd  om de ontwikkelingen voor de toekomst van Europa aan te geven die volgens hen het meest gewenst zijn. Een vergelijkbare levensstandaard (35 %) en meer solidariteit tussen de lidstaten (30 %) werden het vaakst genoemd. De Europeanen vinden ook dat prioriteit moet worden gegeven aan de ontwikkeling van een gemeenschappelijk gezondheidsbeleid (25 %) en vergelijkbare onderwijsnormen (22 %).

4) Troeven en uitdagingen
De Europeanen zijn van oordeel dat het respect voor de democratie, de mensenrechten en de rechtsstaat (32 %) en het economische, industriële en handelspotentieel (30 %) de voornaamste troeven van de EU zijn. In 14 landen wordt het respect voor de democratie, de mensenrechten en de rechtsstaat van de EU beschouwd als de voornaamste  troef, met name in Zweden. Het economische, industriële en handelspotentieel van de EU wordt beschouwd als de voornaamste troef in negen landen, aangevoerd door Finland (45 %). De klimaatverandering wordt door 45 % van de respondenten gezien als de grootste wereldwijde uitdaging voor de toekomst van de EU. Terrorisme en gezondheidsrisico's worden door een vergelijkbaar percentage Europeanen (respectievelijk 38 % en 37 %) als tweede en derde grootste problemen genoemd, gevolgd door gedwongen migratie en ontheemding door net iets meer dan een kwart van de respondenten (27 %).

Gezamenlijke verklaring

Daags na de publicatie van de Eurobarometer werd de gezamenlijke verklaring over de conferentie over de toekomst van Europa ondertekend door de voorzitters van het Europees Parlement, Commissie en Raad. De verklaring legt de basis voor een reeks debatten en discussies waarin mensen uit heel Europa hun ideeën over hoe de toekomst van Europa er uit moet zien, met anderen kunnen delen.

De conferentie heeft tot doel de burgers een grotere rol te geven bij de vormgeving van het beleid en de ambities van de EU, om de veerkracht van de EU in crisissituaties te verbeteren, zowel op economisch als op gezondheidsvlak.

De gezamenlijke verklaring bevat een niet-uitputtende lijst van mogelijke onderwerpen voor de conferentie. Daaronder vallen bijvoorbeeld gezondheid, de klimaatverandering, sociale rechtvaardigheid, de digitale transformatie, de rol van de EU in de wereld, en de vraag hoe democratische processen in de EU kunnen worden versterkt. Deze onderwerpen komen ook overeen met de overkoepelende prioriteiten van de EU en met kwesties uit opiniepeilingen met burgers. Uiteindelijk bepalen de deelnemende burgers welke onderwerpen tijdens de conferentie worden besproken.

De uitvoering van de conferentie staat onder het gezag van het Europees Parlement, de Commissie en de Raad, die het initiatief leiden en wiens voorzitters gezamenlijk de conferentie voorzitten. Binnenkort wordt een raad van bestuur samengesteld met een gelijke vertegenwoordiging van de drie instellingen, en waarin de nationale parlementen de status van waarnemer hebben. Deze raad houdt toezicht op de werkzaamheden van de conferentie en bereiden de plenaire vergaderingen van de conferentie voor (inclusief de input van de burgers en de follow-up).

In de gezamenlijke verklaring staan de reikwijdte, de structuur, de doelstellingen en de beginselen van de conferentie. De verklaring biedt de achtergrond voor evenementen die op initiatief van burgers plaatsvinden. Het maatschappelijk middenveld en belanghebbenden op alle niveaus, de nationale en regionale parlementen, het Comité van de Regio's, het Economisch en Sociaal Comité, de sociale partners en de academische wereld dienen bij de conferentie te worden betrokken. Hun deelname is essentieel voor een zo breed mogelijke uitwerking en betrokkenheid.

De conferentie zal gebruikmaken van diverse fora, waaronder digitale, en waar mogelijk ook fysieke fora (COVID-proof). Een interactief meertalig digitaal platform biedt burgers en belanghebbenden de mogelijkheid om ideeën online in te dienen, evenementen op te zetten of deel te nemen.

Het platform en alle evenementen die in het kader van de conferentie worden georganiseerd, moeten gestoeld zijn op de beginselen van inclusiviteit, openheid en transparantie, met eerbiediging van de privacy van personen en de EU-regels inzake gegevensbescherming. De Europese burgerpanels die op Europees niveau worden opgezet, moeten worden uitgezonden en alle online-bijdragen moeten worden gepubliceerd.

De verwachting is dat de conferentie conclusies oplevert die sturing geven aan de richting die Europa in de toekomst moet inslaan.

Meer informatie

• Persbericht van de Europese Commissie over de Eurobarometer 500
• Persbericht van de Europese Commissie over de gezamenlijke verklaring over de conferentie
• ECER-bericht : Europees Comité van de Regio’s bereidt zich voor op conferentie over de toekomst van Europa (8 januari 2021)