Europese Commissie doet voorstel voor richtsnoeren begrotingsbeleid 2023

Het gaat om de Mededeling Commissierichtsnoeren begrotingsbeleid 2023 (COM(2022) 85) van 2 maart 2022. Tegelijkertijd bracht de Commissie ook een Vragen en antwoorden overzicht over de richtsnoeren uit. De mededeling bevat voorlopige richtsnoeren voor het begrotingsbeleid voor 2023.

In de mededeling staan de hoofdbeginselen waarop de Commissie zich baseert bij de beoordeling van de stabiliteits- en convergentieprogramma's (EN) van de lidstaten. De lidstaten wordt verzocht in hun stabiliteits- en convergentieprogramma's rekening te houden met deze richtsnoeren. Ook geven de richtsnoeren een overzicht van de stand van zaken inzake de Mededeling van de Commissie van 19 oktober 2021 (COM(2021) 662) over (de evaluatie van) de economische governance.

Uit solidariteit met Oekraïne heeft de EU een ongekende reeks economische sancties goedgekeurd die ernstige gevolgen zullen hebben voor de Rusland (zie ook ECER-pagina). De economische winterprognoses 2022 voor de EU werden begin februari bekendgemaakt, dus twee weken voor de invasie van Oekraïne. Deze ontwikkeling raakt zowel de groeivooruitzichten als de risico's. Het begrotingsbeleid moet worden aangepast aan snel veranderende omstandigheden. De richtsnoeren zullen waar nodig in het voorjaar aan de economische ontwikkelingen worden aangepast, uiterlijk als onderdeel van het voorjaarspakket van het Europees Semester in mei 2022.

Richtsnoeren voor voortdurende coördinatie van het begrotingsbeleid
De Commissie stelt vijf hoofdbeginselen voor en schetst de gevolgen voor de begrotingsaanbevelingen die de Commissie in mei 2022 aan de lidstaten zal voorstellen voor hun begrotingsplannen in 2023. Deze beginselen luiden als volgt:

• zorgen voor beleidscoördinatie en een consistente beleidsmix;
• de houdbaarheid van de schuld waarborgen door middel van een geleidelijke en kwalitatief hoogwaardige begrotingsaanpassing en economische groei;
• investeringen stimuleren en duurzame groei bevorderen;
• begrotingsstrategieën die stroken met een middellange termijn aanpak van begrotingsaanpassing, waarbij rekening wordt gehouden met de herstel- en veerkrachtfaciliteit, bevorderen; en
• de begrotingsstrategieën differentiëren en rekening laten houden met de eurozone.

De gecoördineerde budgettaire respons van lidstaten op de ernstige economische neergang als gevolg van de COVID-19-pandemie, was succesvol. Sterke coördinatie van het begrotingsbeleid blijft cruciaal in de huidige onstabiele omstandigheden om een soepele overgang naar een nieuw en duurzaam groeipad en budgettaire houdbaarheid te waarborgen. Op basis van de economische winterprognoses 2022 is de Commissie van mening dat de overgang naar een in grote lijnen neutrale geaggregeerde begrotingskoers in 2023 passend lijkt.

De noodzakelijke budgettaire respons op de COVID-19-pandemie en de inkrimping van de productie hebben geleid tot een aanzienlijke stijging van de overheidsschuld. Een meerjarige begrotingsaanpassing in combinatie met investeringen en hervormingen om het groeipotentieel te ondersteunen, is nodig. De Commissie meent dat het raadzaam is om vanaf 2023 een geleidelijke begrotingsaanpassing te starten om de hoge overheidsschuld terug te dringen. Een te abrupte consolidatie kan negatieve gevolgen hebben voor de groei en houdbaarheid van de schuld.

Het moet voor alle lidstaten een topprioriteit zijn om de economieën van de EU naar een pad van hogere duurzame groei te sturen en de uitdagingen van de groene en de digitale transitie aan te gaan. Hoewel de herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF), het hart van NextGenerationEU, kan bijdragen om de dubbele transitie veilig te stellen, meent de Commissie dat nationaal gefinancierde hoogwaardige overheidsinvesteringen bevorderd en beschermd moeten in begrotingsplannen voor de middellange termijn.

Stabiliteits- en convergentieprogramma’s zullen moeten aantonen hoe de begrotingsplannen van de lidstaten voor de middellange termijn zorgen voor een geleidelijke vermindering van de overheidsschuld tot een prudent niveau en voor duurzame groei door middel van geleidelijke consolidatie, investeringen en hervormingen.

De nationale begrotingsstrategieën moeten passend worden gedifferentieerd:

• lidstaten met een hoge schuldenlast moeten beginnen met een geleidelijke schuldvermindering door in 2023 een aanpassing van de begroting door te voeren, exclusief bijdragen uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit en andere EU-subsidies;
• lidstaten met lage en gemiddelde schulden moeten de investeringen voor de groene en de digitale transitie versterken, met als doel een neutrale beleidskoers te bereiken.

Stand van zaken bij de evaluatie van de economische governance
De coronacrisis heeft de relevantie en het belang van veel uitdagingen die de Commissie wilde bespreken en aanpakken in het publieke debat over het kader voor economische governance verduidelijkt. De Commissie heeft in oktober 2021 het publieke debat over de herziening van het EU-kader voor economische governance nieuw leven ingeblazen.

Het lopende debat vond plaats via verschillende fora en is eind 2021 afgesloten. Bij de inclusieve discussie waren ook nationale regeringen en parlementen betrokken. De Commissie analyseert momenteel alle bijdragen die zij heeft ontvangen. In maart 2022 volgt een samenvattend verslag.

Volgens de Commissie wijst de huidige stand van zaken van de besprekingen op een aantal belangrijke kwesties, die ook in het toekomstige begrotingskader van de EU een rol zullen spelen:

• het waarborgen van de houdbaarheid van de schuld en het bevorderen van duurzame groei door middel van investeringen en hervormingen zijn essentieel voor het welslagen van het begrotingskader van de EU;
• meer aandacht voor de middellange termijn in het begrotingstoezicht van de EU lijkt een veelbelovende aanpak te zijn;
• er moet verder worden besproken welke inzichten kunnen worden ontleend aan het ontwerp, de governance en de werking van de herstel- en veerkrachtfaciliteit; en
• vereenvoudiging, meer nationale verantwoordelijkheid en betere handhaving zijn belangrijke doelstellingen.

Op basis van het lopende publieke debat en de besprekingen met de lidstaten zal de Commissie richtsnoeren verstrekken voor mogelijke wijzigingen in het kader voor economische governance. Het doel is om een brede consensus te bereiken over de te volgen koers voor 2023.

Meer informatie
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Begroting