Europese Commissie en AIV willen Schengen herstellen

Op 4 maart 2016 publiceerde de Europese Commissie een stappenplan ‘ Terug naar Schengen’. Op verzoek van de Tweede Kamer heeft de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) een briefadvies opgesteld: ‘ De toekomst van Schengen’. Het briefadvies werd op 7 maart 2016 gepubliceerd.

Mededeling Europese Commissie ‘Terug naar Schengen – een stappenplan’

In dit stappenplan onderstreept de Commissie dat de blijvende herinvoering van de binnengrenzen geen oplossing biedt voor de problemen ten gevolge van de migratiecrisis, maar zal leiden tot aanzienlijken economische, sociale en politieke kosten. De Commissie verwijst naar haar voorstel voor het invoeren van een Europese grens- en kustwacht en vindt het wenselijk dat dit voorstel nog voor de zomer wordt goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad. Het is essentieel dat een hoog niveau van bescherming van de buitengrens kan worden gegarandeerd. De problemen waarmee Griekenland wordt geconfronteerd op het gebied van de bescherming van de buitengrens hebben een impact op Europese Unie als geheel. Daarom moeten alle lidstaten solidariteit aan de dag leggen en collectief hun verantwoordelijkheid nemen om de situatie het hoofd te bieden. De EU-agentschappen en de Commissie moeten Griekenland ondersteunen. De lidstaten, EU-agentschappen en de Commissie zouden Griekenland met name moeten helpen bij de uitvoering van de aanbevelingen die de Raad en de Commissie aan Griekenland hebben gedaan ter verbetering van de bewaking van de buitengrenzen (o.m. met betrekking tot de correcte en volledige identificatie, registratie en opvang van onderdanen van derde landen die de buitengrens op irreguliere wijze hebben overschreden). Daarnaast onderstreept de Commissie dat de bestaande asielregels door de lidstaten moeten worden toegepast en dat de ‘doorwuifaanpak’ moet stoppen. Wat betreft de controles aan de binnengrenzen benadrukt de Commissie dat een Europese aanpak wenselijk is en dat de controles aan de binnengrenzen uiterlijk medio november 2016 opgeheven moeten worden.

De Commissie heeft in de mededeling een uitgebreid en concreet stappenplan opgenomen. De routekaart die naar een weer volledig functionerend Schengengebied leidt, ziet er als volgt uit:

• 4 maart 2016 (en daarna iedere maand): Griekenland brengt verslag uit over de vorderingen die het heeft gemaakt met de uitvoering van de maatregelen in de aanbeveling over de hervatting van de Dublinoverdrachten;
• uiterlijk 12 maart 2016: Griekenland komt met een actieplan en een behoefteanalyse voor de uitvoering van de aanbevelingen van de Raad;
• 16 maart 2016: mededeling van de Commissie over de hervorming van de Dublinverordening op basis van het streven naar solidariteit en een eerlijke verdeling van de lasten over de lidstaten;
• 16 maart 2016: de Commissie brengt haar eerste verslag over herplaatsing en hervestiging uit;
• uiterlijk 22 maart 2016: Frontex schrijft meer oproepen uit tot het leveren van bijdragen voor de inzet van meer Europese grenswachtteams om Griekenland bij te staan;
• uiterlijk 1 april 2016: de lidstaten beantwoorden de oproep van Frontex door menskracht en technische uitrusting ter beschikking te stellen;
• uiterlijk 12 april 2016: de Commissie presenteert haar beoordeling van de geschiktheid van het actieplan van Griekenland;
• 16 april 2016: de Commissie brengt haar tweede verslag over herplaatsing en hervestiging uit;
• 11-17 april 2016: deskundigen van de Commissie en de lidstaten verrichten een Schengenevaluatie van de land-, lucht- en zeegrenzen van Griekenland;
• uiterlijk 12 mei 2016: Griekenland brengt verslag uit over de uitvoering van de aanbevelingen van de Raad;
• 12 mei 2016: indien de ernstige gebreken in verband met het toezicht op de buitengrenzen aanhouden, dient de Commissie een voorstel in als bedoeld in artikel 26, lid 2, van de Schengengrenscode;
• 13 mei 2016: indien de ernstige gebreken in verband met het toezicht op de buitengrenzen aanhouden, stelt de Raad een aanbeveling vast als bedoeld in artikel 26, lid 2, van de Schengengrenscode, gericht op een samenhangende EU-aanpak voor tijdelijk toezicht op de binnengrenzen;
• 16 mei 2016: de Commissie brengt haar derde verslag over herplaatsing en hervestiging uit;
• uiterlijk juni 2016: de medewetgevers bereiken een politiek akkoord over de Europese grens- en kustwacht en stellen de rechtshandeling vast;
• juni 2016: de Commissie presenteert haar oordeel over de haalbaarheid van hervatting van de Dublinoverdrachten naar Griekenland;
• uiterlijk augustus 2016: de Europese grens- en kustwacht is operationeel;
• uiterlijk september 2016: de Europese grens- en kustwacht heeft de eerste kwetsbaarheidstoetsen uitgevoerd, zodat de nodige preventiemaatregelen kunnen worden getroffen;
• december 2016: streefdatum voor het beëindigen van de uitzonderlijke vrijwaringsmaatregelen, indien de algemene situatie het toelaat.
  
  Adviesraad Internationale Vraagstukken Briefadvies ‘De toekomst van Schengen’

Volgens de adviesbrief van de AIV wordt de werking van het Schengenstelsel op dit moment zowel geschaad door de gebrekkige controle van bepaalde buitengrenzen als door te grote interne verschillen bij de behandeling van asielverzoeken en de opvang. Er zal een nauwere samenwerking van een zo groot mogelijk aantal lidstaten van de Europese Unie moeten komen die een effectief gezamenlijk asiel- en immigratiebeleid willen voeren. De AIV wijst op het belang van een goede asielprocedure, waarin het verbod op refoulement wordt nageleefd. Daarnaast stelt de AIV in het advies dat de individuele grenscontroles door de lidstaten niet wenselijk zijn, omdat de kosten hiervan hoog zijn en dat nauwere samenwerking in Schengen van belang is. Volgens de AIV is een overkoepelende aanpak noodzakelijk. Bovendien stelt de AIV dat effectieve bewaking van de buitengrenzen conform de eisen die al gelden van groot belang is.

Kamerstukken mededeling Europese Commissie:

Brief staatssecretaris met appreciatie mededeling functioneren Schengen, voortgangsrapportage implementatie hotspots Griekenland, en 3e verslag EU - Turkije actieplan

Kamerstukken met betrekking tot AIV advies:

Advies AIV ‘De toekomst van Schengen’

JBZ-Raad; Brief Presidium van het Presidium over een adviesaanvraag aan de Adviesraad voor Internationale Vraagstukken over de toekomst van ´Schengen'