Europese Commissie en Verenigd Koninkrijk bereiken beginselakkoord over (Noord-) Ierland

De nieuwe regelingen worden ondersteund met sterke garanties ter waarborging van de integriteit van de EU-interne markt, waartoe Noord-Ierland unieke toegang heeft. Het politieke beginselakkoord van eind februari 2023– ook wel genaamd het Windsor-kader- stelt zowel de Commissie als het Verenigd Koninkrijk (VK) in staat een nieuw hoofdstuk in hun partnerschap te beginnen, op basis van wederzijds vertrouwen en volledige samenwerking, en met benutting van het volledige potentieel van de onderlinge betrekkingen. De Commissie bracht ook een Q&A en factsheet uit over het akkoord.

De Europese Commissie en de regering van het VK zullen nu de benodigde stappen gaan zetten om de gezamenlijke oplossingen in juridisch bindende instrumenten om te zetten, en die snel en te goeder trouw uitvoeren. De Commissie heeft in dat kader ook al bij de Raad voorstellen ingediend voor een standpuntinname van de Unie op dit vlak.
De nieuwe regelingen zijn niet verenigbaar met de Northern Ireland Protocol Bill. De Commissie is positief dat de regering van het VK aangeeft de procedure rondom die Bill stop te zetten en niet voort te zetten, zodat de Bill aan het eind van de parlementaire zitting in het Britse parlement zal sneuvelen. Als deze nieuwe regelingen worden uitgevoerd, zal de grondslag voor de lopende gerechtelijke procedures van de Commissie tegen het VK met betrekking tot het protocol inzake Ierland en Noord-Ierland wegvallen. 

Achtergrond
Het protocol inzake Ierland en Noord-Ierland, dat deel uitmaakt van het terugtrekkingsakkoord van begin 2020 (zie voor meer informatie ook dit ECER-dossier over de Brexit en dit webdossier van de Europese Commissie over het (Noord-) Ierland protocol), is door zowel de EU als het VK goedgekeurd en geratificeerd en van kracht sinds 1 februari 2020. Doel van het protocol is om het Goedevrijdagakkoord (akkoord van Belfast) in al zijn dimensies te beschermen, de vrede en stabiliteit in Noord-Ierland te handhaven, een harde grens op het eiland Ierland te vermijden en tegelijkertijd de integriteit van de EU-interne markt te vrijwaren.

Inhoud van het Windsor-kader
De gezamenlijke oplossingen die binnen het kader van het terugtrekkingsakkoord zijn gevonden, zijn gebaseerd op de volgende uitgangspunten:

• een alomvattende en definitieve oplossing voor de aanpak van praktische problemen bij de uitvoering van het protocol;
• een evenwicht tussen flexibiliteit voor het verkeer van goederen voor eindgebruik in Noord-Ierland en doeltreffende waarborgen ter bescherming van de interne markt van de EU;
• een duidelijk onderscheid tussen goederen met en zonder het risico om de EU-interne markt binnen te komen.

Op sanitair en fytosanitair gebied waarborgen de gezamenlijke oplossingen onder meer dat in de supermarkten in Noord-Ierland hetzelfde voedsel  beschikbaar is als in de rest van het Verenigd Koninkrijk. Detailhandelsproducten uit de agrofoodsector zullen voor eindconsumptie in Noord-Ierland met minimale certificeringsvereisten en controles vanuit Groot-Brittannië naar Noord-Ierland kunnen worden vervoerd.
Reizen met huisdieren wordt makkelijker, dankzij een eenvoudig reisdocument voor huisdieren, een microchip en een verklaring van de eigenaar dat het huisdier niet naar de EU reist.

Nieuwe regelingen op douanegebied worden gebaseerd op een uitgebreide regeling voor betrouwbare handelaren, die ook voor bedrijven in Groot-Brittannië openstaat. Goederen die door betrouwbare handelaren worden vervoerd en niet het risico lopen de EU-interne markt binnen te komen, kunnen gebruikmaken van sterk vereenvoudigde procedures en aangiften met minder gegevensvereisten. Ook zijn aanzienlijke vereenvoudigingen gevonden voor vrachtvervoer en het vervoer van alle soorten pakketten. Strenge vergunningen voor en toezicht op de regeling voor betrouwbare handelaren en meer markttoezicht en handhaving door de Britse autoriteiten vormen verdere waarborgen.

Er is ook een permanente oplossing gevonden die waarborgt dat mensen in Noord-Ierland op hetzelfde moment en onder dezelfde voorwaarden als mensen in de rest van het Verenigd Koninkrijk toegang hebben tot geneesmiddelen, met inbegrip van nieuwe geneesmiddelen.

Verder worden bepaalde btw- en accijnsregels flexibeler, in combinatie met waarborgen die de EU moeten beschermen tegen frauderisico's of mogelijke concurrentievervalsing. Deze regelingen omvatten de mogelijkheid om Britse btw-tarieven onder de btw-minimumtarieven van de EU vast te stellen voor onroerende goederen, zonder risico dat die de EU-interne markt binnenkomen. Ook wordt het onder voorwaarden mogelijk alle alcoholhoudende dranken te belasten op basis van alcoholgehalte en om lagere belastingtarieven voor alcoholhoudende dranken vast te stellen.

Op het gebied van governance krijgen de bevolking van Noord-Ierland en belanghebbenden meer inspraak op ieder niveau van de structuren van het terugtrekkingsakkoord. Er komt meer interactie met belanghebbenden ter zake van Noord-Ierland op het gebied van protocolgerelateerde aangelegenheden. Middels een nieuwe noodrem, de Stormont Brake, kan de regering van het Verenigd Koninkrijk onder voorwaarden een einde maken aan de toepassing in Noord-Ierland van gewijzigde of vervangende bepalingen van het EU-recht ten aanzien van het protocol.

Het EU-Hof blijft de enige en hoogste instantie voor uitleg van het Unierecht.

Met de gezamenlijke oplossingen worden ook uitvoeringsproblemen in verband met tariefcontingenten voor de gevoeligste categorieën staal aangepakt en wordt de toepassing van staatssteunregels verduidelijkt. 

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Brexit
ECER-dossier: Externe betrekkingen