Europese Commissie keurt staatssteun aan IPCEI project voor cloudinfrastructuur en diensten goed

Het gaat om het project met de naam  IPCEI voor cloudinfrastructuur en -diensten van de volgende generatie (IPCEI-CIS), dat door zeven lidstaten, waaronder Nederland, gezamenlijk werd ingediend. De andere lidstaten betreffen Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Italië, Polen en Spanje.

Het betreffende staatssteunbesluit van de Europese Commissie van 5 december 2023 specifiek voor Nederland komt binnenkort onder zaaknummer SA.102516 beschikbaar in het Staatssteunregister  op de website van  DG Concurrentie .

Met het goedgekeurde project verstrekken de lidstaten tot 1,2 miljard euro aan overheidsfinanciering, wat naar verwachting nog 1,4 miljard euro aan particuliere investeringen zal vrijmaken. In het kader van dit IPCEI zullen 19 ondernemingen, waaronder kleine en middelgrote ondernemingen, 19 sterk innovatieve projecten opzetten.

IPCEI-CIS
IPCEI-CIS is het eerste belangrijke project van gemeenschappelijk Europees belang (Important Project of Common European Interest) op het gebied van cloud- en edgecomputing. Het betreft de ontwikkeling van het eerste interoperabele en vrij toegankelijke Europese ecosysteem voor gegevensverwerking, het “multiprovider cloud to edge-continuum”. Het project zorgt voor de ontwikkeling van gegevensverwerkingscapaciteit, software en instrumenten voor het delen van gegevens waarmee onderling verbonden, energie-efficiënte en betrouwbare cloud- en edgetechnologie en samenhangende diensten voor het verwerken van gedistribueerde gegevens kunnen worden ontwikkeld. De innovatie in het kader van IPCEI-CIS biedt een nieuw spectrum van mogelijkheden voor Europese bedrijven en burgers en bevordert de digitale en groene transitie in Europa.

Beoordeling door de Commissie
De Europese Commissie heeft het voorgenomen project getoetst aan de EU-staatssteunregels, meer specifiek aan de mededeling betreffende belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang  uit 2021 (“IPCEI-mededeling”). Die mededeling bevat de voorwaarden waaronder diverse lidstaten transnationale projecten die voor de EU van strategisch belang zijn, kunnen steunen op grond van artikel 107, lid 3, punt b), van het EU-Werkingsverdrag . Achtergrondgedachte bij die mededeling is dat particuliere initiatieven ten behoeve van baanbrekende innovatie soms niet tot stand komen vanwege de aanzienlijke risico's die aan dat soort projecten verbonden zijn. In dergelijke situaties kunnen de lidstaten, volgens de IPCEI-regels, samen de kloof dichten om dit marktfalen aan te pakken. Tegelijk garanderen de IPCEI-regels dat de economie van de EU in haar geheel voordeel heeft bij de ondersteunde investeringen en dat mogelijke verstoringen van de mededinging worden beperkt. De mededeling wil lidstaten ertoe aanzetten sterk innovatieve projecten te steunen die een duidelijke bijdrage leveren aan economische groei, banen en het concurrentievermogen.

De IPCEI-mededeling is een aanvulling op andere staatssteunregels zoals de algemene groepsvrijstellingsverordening  (AGVV) en de kaderregeling betreffende staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie , die ook het ondersteunen van innovatieve projecten mogelijk maken terwijl potentiële verstoringen van de mededinging toch beperkt blijven. Via de AGVV kunnen innovatieve IPCEI-gerelateerde projecten die voldoen aan de voorwaarden steun ontvangen tot 50 miljoen euro zonder dat dit bij de Europese Commissie hoeft te worden aangemeld.

De Europese Commissie is na het uitvoeren van haar staatssteuntoets tot de conclusie gekomen dat het IPCEI-CIS voldoet aan de voorwaarden uit de mededeling en daarom overeenstemt met de regels inzake staatssteun.

Beoordeelde projecten
De 19 beoordeelde IPCEI-CIS projecten maken deel uit van het  bredere IPCEI-CIS-ecosysteem ,  waarbij meer dan 90 indirecte partners betrokken zijn, waaronder grote, middelgrote en kleine ondernemingen, start-ups en onderzoeksorganisaties die gevestigd zijn in vijf andere EU-lidstaten (België, Kroatië, Letland, Luxemburg en Slovenië) dan de indieners van het op 5 december goedgekeurde project.
Voor overheidssteun aan projecten die door onderzoeksorganisaties worden beheerd, is het argument dat geen goedkeuring van de Europese Commissie vereist, aangezien deze niet als steun kan worden aangemerkt wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan. De indirecte partners, die om beperkte steunbedragen verzoeken, kunnen overheidssteun ontvangen in het kader van de  AGVV . Dergelijke steun hoeft niet ter goedkeuring bij de Commissie worden aangemeld. Hun projecten worden niet beschouwd als onderdeel van het IPCEI als zodanig.

Overige stimulerende IPCEI initiatieven
Als onderdeel van een inspanning om een transparant, inclusief en sneller ontwerp van belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang te ondersteunen, bracht de Europese Commissie in mei 2023 een gedragscode (EN)  uit  op de speciale IPCEI-website van DG COMP . De gedragscode is gebaseerd op de kennis en ervaring die is opgedaan met, en de lessen die zijn getrokken uit, de staatssteunbeoordelingen voor afgelopen en nog lopende IPCEI's. Doel van deze gedragscode is te zorgen voor een transparanter, inclusiever, sneller en gestroomlijnd ontwerp en beoordeling van IPCEI-projecten. Het is een handboek van goede praktijken dat bestemd is voor de nationale autoriteiten, de door de nationale autoriteiten geselecteerde coördinerende lidstaat, ondernemingen die steun ontvangen op basis van de IPCEI-regels, en de diensten van de Commissie. De gedragscode wordt als nuttig ervaren voor lidstaten die weinig of geen ervaring hebben met het IPCEI-instrument. 

Daarnaast heeft de Commissie het Gezamenlijk Europees Forum voor belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang (“het forum”) opgericht (zie ook dit ECER-bericht uit september 2023). 

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Staatssteun 
ECER-bericht: Europese Commissie keurt staatssteun aan IPCEI-project voor micro-elektronika en communicatietechnologie-goed (14 juni 2023)