Europese Commissie keurt voor bepaalde steunmaatregelen een uitbreiding van het toepassingsgebied van de AGVV goed

Het gaat om EU-Verordening nr. 2021/1237 tot wijziging van Verordening nr. 651/2014 waarbij bepaalde categorieën steun op grond van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag met de interne markt verenigbaar worden verklaard (C(2021) 5336 final van 23 juli 2021, bekendgemaakt in het Publicatieblad EU van 29 juli (L270/39).
De herziene regels voor verbreding van het toepassingsgebied van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) hebben betrekking op: i) steun die door nationale autoriteiten wordt verleend voor projecten die worden gefinancierd via bepaalde centraal beheerde EU-programma's in het kader van het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK); en
ii) bepaalde staatssteunmaatregelen die de groene en de digitale transitie ondersteunen en tegelijkertijd relevant zijn voor het herstel van de economische gevolgen van de coronapandemie.

Het vrijstellen van dergelijke steun van voorafgaande aanmelding betreft een belangrijke vereenvoudiging. Mits aan voorwaarden is voldaan om verstoring van de concurrentie op de EU-interne markt te beperken, wordt het voor de lidstaten makkelijker om snel dergelijke steunmaatregelen uit te voeren.

Achtergrond
Op grond van artikel 108, lid 3, van het EU-Werkingsverdrag moeten lidstaten alle maatregelen die staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, EU-Werkingsverdrag betreffen bij de Europese Commissie aanmelden. Lidstaten mogen die steun pas na goedkeuring van de Commissie uitvoeren.

Krachtens de  EU-machtigingsverordening  (EU/2018/1911) inzake staatssteun kan de Commissie bepaalde categorieën staatssteun verenigbaar met de eengemaakte markt verklaren en vrijstellen van de aanmeldingsverplichting van het Verdrag.

De algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV) verklaart specifieke categorieën staatssteun verenigbaar met het Verdrag, mits ze aan duidelijke voorwaarden voldoen, en stelt deze categorieën vrij van de verplichting van voorafgaande aanmelding bij en goedkeuring door de Commissie. Hierdoor kunnen de lidstaten dergelijke maatregelen rechtstreeks en met volledige rechtszekerheid uitvoeren.

Met de huidige  AGVV  (EU/651/2014) uit 2014 kregen de lidstaten al de mogelijkheid om een breed scala van staatssteunmaatregelen uit te voeren zonder voorafgaande goedkeuring van de Commissie, vanuit de gedachte dat de kans klein is dat deze de concurrentie zouden verstoren. Als gevolg hiervan hoefde sinds 2015 meer dan 96 procent van de nieuwe staatssteunmaatregelen waarvoor door lidstaten voor het eerst uitgaven werden gemeld, niet bij de Commissie te worden aangemeld. Deze ontwikkeling strookt ook met de insteek van de Commissie (vanuit bijvoorbeeld het State-Aid Modernisation (SAM)-traject ) om te focussen op meer en snellere resultaten op bepaalde staatssteunrechtelijke gebieden, en minder op de gebieden waarop de meerwaarde beperkter wordt geacht.

Na een voorstel van de Commissie, had de Raad van de EU, om de uitvoering van het volgende MFK te vergemakkelijken en de wisselwerking tussen de financieringsregels en de staatsteunregels van de EU te verbeteren, in  november 2018  al een wijziging van de toenmalige EU-machtigings-verordening inzake staatssteun (Verordening (EU) 2015/1588 van de Raad) aangenomen. Op grond van deze herziene machtigingsverordening (EU/2018/1911) mag de Commissie gerichte wijzigingen in de AGVV aanbrengen.

Over de ontwerpen van de herziene tekst van de AGVV zijn twee  openbare raadplegingen  gehouden, en drie vergaderingen van het Raadgevend Comité tussen de Commissie en de lidstaten. Lidstaten en belanghebbenden kregen zo de gelegenheid om opmerkingen over het ontwerpvoorstel van de Commissie te maken. De Commissie heeft alle opmerkingen beoordeeld en waar nodig het voorstel aangepast.

Naast de uitbreiding van het toepassingsgebied van de AGVV die op 23 juli 2021 is aangenomen, stelde de Commissie eerder al  een nieuwe herziening van de algemene groepsvrijstellingsverordening voor. Deze heeft tot doel de staatssteunregels verder te stroomlijnen in het licht van de prioriteiten van de Commissie in verband met de dubbele transitie (groen en digitaal). Lidstaten en belanghebbenden worden te zijner tijd geraadpleegd over de ontwerptekst van die nieuwe wijziging.

Steun voor projecten gefinancierd via het MFK
Om de wisselwerking tussen de EU-financieringsregels en de EU-staatssteunregels in het kader van het nieuwe MFK te verbeteren, stroomlijnt de Commissie de staatssteunregels die van toepassing zijn op nationale financiering van projecten of financiële producten die onder het toepassingsgebied van bepaalde onlangs aangenomen EU-programma's vallen. Met de wijzigingen in de AGVV van 23 juli worden de regels inzake EU-financiering en de staatssteunregels die deze soorten financiering van toepassing zijn, op één lijn gebracht om onnodige complexiteit tegen te gaan. Tegelijk wordt de concurrentie op de EU-interne markt gewaarborgd.

De betrokken nationale fondsen hebben betrekking op:
1. financierings- en investeringsverrichtingen die door het InvestEU-fonds worden ondersteund;
2. projecten op het gebied van onderzoek, ontwikkeling en innovatie (O&O&I) die in het kader van Horizon 2020 of Horizon Europa het excellentiekeurmerk hebben gekregen en medegefinancierde O&O-projecten of teamvormingsacties in het kader van Horizon 2020 of Horizon Europa;
3. projecten in het kader van de Europese territoriale samenwerking, (Interreg).

Met de wijziging van de AGVV van 23 juli kunnen deze maatregelen nu rechtstreeks door de lidstaten worden uitgevoerd zonder aanmelding bij de Commissie. Wel moet de Commissie achteraf op de hoogte worden gebracht. De vrijstelling van de verplichting tot voorafgaande aanmelding van steun op deze gebieden is mogelijk omdat er in de EU-programma's die centraal door de Commissie worden beheerd, waarborgen zijn ingebouwd. De in het kader van deze programma's verleende steun is met name gericht op een doelstelling van gemeenschappelijk belang, pakt marktfalen of doelstellingen op het gebied van sociaal-economische cohesie aan, en is beperkt tot een noodzakelijk minimumbedrag.

Steun voor groene en digitale (dubbele) transitie
Daarnaast creëert de Commissie met de wijziging van de AGVV verdere mogelijkheden voor de lidstaten om steun te verlenen die nodig is voor de dubbele transitie, zodat zij bedrijven die financiering nodig hebben om de economische gevolgen van de pandemie te bestrijden, snel kunnen ondersteunen.

De nieuwe steuncategorieën die van de voorafgaande aanmeldingsplicht bij de Commissie zullen worden vrijgesteld, vallen onder beleidsterreinen die topprioriteit zijn voor de dubbele transitie. Steun die op deze gebieden wordt verleend, zal ook het herstel na de coronacrisis ondersteunen en ervoor zorgen dat dit herstel zal bijdragen aan de transitie naar een groene en digitale economie. De relevante steuncategorieën zijn:
1. steun voor energie-efficiëntieprojecten in gebouwen;
2. steun voor oplaad- en tankinfrastructuur voor emissiearme wegvoertuigen;
3. steun voor vaste breedbandnetwerken, mobiele 4G- en 5G-netwerken, bepaalde trans-Europese infrastructuurprojecten voor digitale connectiviteit en bepaalde vouchers.

Meer informatie
Europese Commissie persbericht
Europese Commissie Vragen en antwoorden over verbreding AGVV (EN)
Europese Commissie : staatssteun
ECER-dossier : staatssteun