Europese Commissie presenteert aanbeveling om de veiligheid van journalisten en andere mediaprofessionals te verbeteren

Het gaat om aanbeveling 2021/1534 van de Commissie over het waarborgen van de bescherming, de veiligheid en de weerbaarheid van journalisten en andere mediaprofessionals in de EU.

Achtergrond

De toename van het aantal fysieke, juridische en online bedreigingen van en aanvallen op journalisten en andere mediaprofessionals vormt volgens de Europese Commissie een zorgwekkende trend. Fysieke aanvallen zijn met name gemeld in het kader van publieke protesten. In verschillende lidstaten werden journalisten geconfronteerd met agressie van manifestanten, maar in sommige gevallen ook met agressie van de politie. De onlinebedreigingen nemen volgens de Commissie in de gehele EU toe, waarbij vooral vrouwelijke journalisten en journalisten die tot een minderheid behoren, het doelwit zijn.

Op 16 september 2021 heeft de Europese Commissie een aanbeveling over het waarborgen van de bescherming, de veiligheid en de weerbaarheid van journalisten en andere mediaprofessionals in de EU vastgesteld. Die aanbeveling werd voor het eerst aangekondigd in het Actieplan voor de Europese democratie (2020). In het kader van dat Actieplan zullen tijdens het mandaat van de Commissie-Von der Leyen (2019-2024) verschillende acties worden aangekondigd om de vrijheid en pluriformiteit van de media te ondersteunen.

De aanbeveling

In de aanbeveling van de Commissie worden een aantal algemene aanbevelingen gedaan, maar ook specifieke aanbevelingen met betrekking tot protesten en demonstraties, onlineveiligheid en digitale weerbaarheid, vrouwelijke journalisten en journalisten die tot minderheidsgroepen behoren. Hieronder wordt op deze aanbevelingen ingegaan.

1. Algemene aanbevelingen

In de EU vonden in 2020 meer dan 900 aanvallen op journalisten plaats.

• De lidstaten worden verzocht om alle strafbare feiten effectief te onderzoeken en te vervolgen, en daarbij moeten zij ten volle gebruikmaken van de bestaande nationale en Europese wetgeving. Ook kunnen de lidstaten de hulp inroepen van EU-autoriteiten zoals Europol en Eurojust;
• De lidstaten worden aangemoedigd om te zorgen voor een betere samenwerking tussen rechtshandhavings- en media-instanties om bedreigingen tegen journalisten beter in kaart te brengen en aan te pakken;
• De lidstaten worden verzocht om te voorzien in persoonlijke bescherming voor journalisten van wie de veiligheid in gevaar is (o.a. schuilplaatsen);
• Het is ook cruciaal dat de media niet-discriminerende toegang hebben tot informatie, waaronder persconferenties en documenten die in het bezit van overheidsinstanties zijn.

2. Protesten en demonstraties

• De lidstaten worden onder meer verzocht om voorafgaand aan geplande protesten en demonstraties verbindingsfunctionarissen aan te wijzen die journalisten informeren over mogelijke risico’s

3. Onlineveiligheid en digitale weerbaarheid

Door het online aanzetten tot haat en bedreigingen met fysiek geweld is veiligheid op het internet voor journalisten een belangrijk punt van zorg geworden.

• De lidstaten worden aangemoedigd om de samenwerking te bevorderen tussen onlineplatforms en organisaties die bedreigingen tegen journalisten deskundig kunnen aanpakken;
• De lidstaten worden verzocht om een regelmatige dialoog te bevorderen tussen cyberbeveiligingsinstanties en de mediasector, vooral om het cyberbewustzijn en de digitale vaardigheden van journalisten te ontwikkelen.

4. Vrouwelijke journalisten en journalisten uit minderheidsgroepen

Vrouwelijke journalisten en journalisten die tot minderheidsgroepen behoren, alsook journalisten die verslag uitbrengen over gelijkheidskwesties, zijn volgens de Commissie bijzonder kwetsbaar voor bedreigingen en aanvallen.

• In de aanbeveling worden de lidstaten verzocht om initiatieven te steunen voor het versterken van de positie van vrouwelijke journalisten, journalisten die tot minderheidsgroepen behoren en journalisten die verslag uitbrengen over gelijkheidskwesties;
• De lidstaten worden aangemoedigd om de transparantie te verbeteren en verslag uit te brengen over aanvallen en discriminatie tegen die journalisten, en hen te informeren over de wijze waarop zij hulp en steun kunnen vragen;
• Daarnaast wordt in de aanbeveling beklemtoond dat gelijkheid en inclusie op redacties en in de mediasector als geheel moeten worden bevorderd.

Volgende stappen

De Commissie zal in relevante fora, met name het Europees Forum voor nieuwsmedia, de uitvoering van de aanbeveling bespreken met de lidstaten en met belanghebbenden. De Commissie zal ook de geboekte vooruitgang evalueren en de veiligheid van journalisten in alle lidstaten blijven analyseren in het kader van het jaarlijkse verslag over de rechtsstaat. De lidstaten moeten 18 maanden na de vaststelling van de aanbeveling verslag uitbrengen aan de Commissie over de maatregelen die uitvoering geven aan de aanbeveling.

De lidstaten kunnen in het kader van verschillende programma's en projecten over EU-financiering beschikken voor de uitvoering van deze aanbeveling, onder meer voor de opleiding van rechters, politiediensten en journalisten.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Audiovisueel en mediabeleid