Europese Commissie presenteert uitkomsten van evaluatie over staatssteunregels voor DAEB op het gebied van sociale en gezondheidsdiensten

Het gaat om het werkdocument van de diensten (SWD(2022) 388) van de Europese Commissie van 1 december 2022. Het document bevat de resultaten van de evaluatie van de EU-staatssteunregels voor diensten van algemeen economisch belang (DAEB) worden samengevat. Het gaat om de regels die van toepassing zijn op gezondheids- en sociale diensten en op kleine steunbedragen.
Na het uitkomen van de evaluatie denkt de Commissie verder over hoe de vastgestelde problemen kunnen worden aangepakt. Daarbij zal worden begonnen met de mogelijkheid om de de-minimisverordening voor DAEB's te herzien. Binnenkort zal de Commissie starten met het verzamelen van standpunten van belanghebbenden daarover.

Achtergrond
DAEB's zijn economische diensten waarvoor overheden vaststellen dat zij van bijzonder belang zijn voor burgers, en waarvan de resultaten voor het algemeen openbaar belang niet door de markt zouden worden geleverd (of onder andere voorwaarden wat betreft objectieve kwaliteit, veiligheid, betaalbaarheid, gelijke behandeling of universele toegang) indien de overheid niet ingrijpt. DAEB's worden verricht in het algemeen belang onder voorwaarden die door de overheid zijn vastgesteld, waarbij aan een of meer aanbieders een openbaredienstverplichting wordt opgelegd. Bij het verlenen van de DAEB kan het zijn dat de onderneming moet worden vergoed om de extra kosten die voortvloeien uit de openbaredienstverplichtingen van een aanbieder, te compenseren. Indien de overheid ondernemingen financiert die economische activiteiten uitoefenen, kan dit voor de begunstigden een economisch voordeel opleveren dat hun concurrenten niet hebben. Dit kan leiden tot concurrentievervalsing op de EU-interne markt. Via het staatssteuntoezicht op DAEB’s wordt bewaakt dat de compensatie voor de openbare dienst niet hoger is dan wat nodig is voor het verrichten van de openbare dienst, dat ondernemingen stimulansen krijgen om te innoveren en te concurreren, en dat de interne markt niet versnipperd raakt.

In 2012 kwam het zogenaamde DAEB-pakket uit met staatssteunregels die van toepassing zijn op compensatie voor DAEB's. Het bestaat uit:

• de DAEB-mededeling, die een uitgebreid en praktisch overzicht geeft van de voor DAEB's relevante concepten inzake EU-staatssteun;
• de de-minimisverordening voor DAEB's, volgens welke compensatie die over een periode van drie belastingjaren niet meer dan 500 000 euro bedraagt, niet onder het staatssteuntoezicht valt;
• het DAEB-besluit, waarbij aan de lidstaten vrijstelling van de verplichting tot aanmelding bij de Commissie wordt verleend indien de compensatie voor de openbare dienst aan bepaalde criteria voldoet;
• de DAEB-kaderregeling, die de voorwaarden bepaalt voor de beoordeling van grote compensatiebedragen die niet onder het toepassingsgebied van het DAEB-besluit vallen. Dergelijke compensaties moeten wegens het hogere risico op verstoring van de mededinging bij de Commissie worden aangemeld voor verdere beoordeling.

De evaluatie had betrekking op deze regels, maar dan toegespitst op de toepassing ervan op gezondheidszorg en sociale diensten. Meer informatie is te vinden op het portaal "Geef uw mening".

De evaluatie
In juni 2019 is de Commissie van start gegaan met haar evaluatie van de EU-staatssteunregels voor DAEB's die van toepassing zijn op gezondheids- en sociale diensten, zoals medische zorg door ziekenhuizen en sociale huisvesting. Met deze regels moet de mededinging op de interne markt niet onnodig worden verstoord met overheidsfinanciering voor het verrichten van dergelijke diensten.
Ook startte de Commissie met een evaluatie van de regels voor DAEB-steun waar sprake is van kleine steunbedragen (de zogenoemde "de-minimissteun voor DAEB's"). Op grond van deze regels zijn maatregelen voor het compenseren van openbaredienstverlening door DAEB-aanbieders, ter hoogte van maximaal 500 000 euro over een periode van drie jaar, vrijgesteld van de toepassing van de EU-staatssteunregels. Dergelijke bedragen worden te klein geacht om de mededinging of het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig te beïnvloeden.

De bedoeling van de evaluatie was met name om:

• te beoordelen of de DAEB-regels van 2012 hun doelstellingen hebben bereikt (namelijk: de belangrijkste staatssteunbeginselen toelichten, regels vereenvoudigen en zorgen voor een gediversifieerde en evenredige aanpak van DAEB's);
• na te gaan of de regels nog steeds passend zijn in het licht van de ontwikkelingen in de sectoren en in de jurisprudentie van het EU-Hof;
• de problemen in kaart te brengen die de lidstaten mogelijk ondervonden hebben bij de uitvoering van de regels.

De beoordeling van de Commissie omvatte interne analyses en openbare en gerichte raadplegingen van lidstaten en belanghebbenden, zoals burgers, overheidsinstanties, bedrijven, verenigingen, consumenten- en bedrijfsorganisaties, ngo's en vakbonden. Ook werd in opdracht van de Commissie een externe studie verricht waarin de markttendensen in de gezondheidszorg en sociale huisvesting in tien lidstaten werden onderzocht.

Uitkomst van de evaluatie
De DAEB-regels voor gezondheids- en sociale diensten zijn over het algemeen geschikt voor het beoogde doel. Ook hebben de wijzigingen die in 2012 in de DAEB-regels zijn aangebracht om deze eenvoudiger te maken en om bepaalde sleutelbegrippen toe te lichten geleid tot een vlottere toepassing op gezondheids- en sociale DAEB's en een moeiteloze toekenning van kleine steunbedragen aan deze diensten. Tot slot wordt geconcludeerd dat de bestaande regels hebben bijgedragen tot minder administratieve lasten voor de autoriteiten die de DAEB's toewijzen.

Tegelijk bracht de evaluatie aan het licht dat aanpassingen nodig kunnen zijn om de bestaande regels verder te vereenvoudigen en te verduidelijken en om de administratieve lasten voor de lidstaten nog te verminderen wanneer ondernemingen die een DAEB verrichten, een compensatie krijgen. De begrippen "economische en niet-economische activiteit”, "beïnvloeding van het handelsverkeer tussen lidstaten”, "redelijke winst”, "marktfalen” en "sociale huisvesting” kunnen duidelijker worden omschreven.

Met betrekking tot de regels inzake DAEB-de-minimissteun stelt de evaluatie dat het nodig kan zijn te zorgen voor een hoger plafond waaronder kleine steunbedragen aan met DAEB's belaste ondernemingen worden geacht geen staatssteun te vormen. Ook kan het nodig zijn de-minimisverordening voor DAEB's in overeenstemming te brengen met de algemene de-minimisverordening.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Mededinging – DAB
ECER-dossier: Staatssteun