Europese Commissie presenteert voorstel tot herziening van de richtlijn slachtofferrechten

Achtergrond

De richtlijn slachtofferrechten (2012) is het belangrijkste EU-instrument met betrekking tot de rechten van slachtoffers. De richtlijn stelt de rechten vast voor alle slachtoffers van om het even welk strafbaar feit, waaronder het recht op informatie, het recht op ondersteuning en bescherming op basis van de individuele behoeften van slachtoffers, procedurele rechten en het recht op een beslissing inzake schadevergoeding door de dader aan het einde van de strafprocedure. De richtlijn slachtofferrechten is sinds november 2015 van toepassing in alle EU-lidstaten (met uitzondering van Denemarken).

In juni 2020 heeft de Europese Commissie de EU-strategie inzake de rechten van slachtoffers (2020-2025) vastgesteld. De strategie identificeert vijf belangrijke prioriteiten:

• zorgen voor doeltreffende communicatie met slachtoffers en een veilige omgeving waarin slachtoffers aangifte kunnen doen van een strafbaar feit;
• de ondersteuning en bescherming van de kwetsbaarste slachtoffers verbeteren;
• de toegang van slachtoffers tot schadeloosstelling vergemakkelijken;
• de samenwerking en coördinatie tussen alle relevante actoren versterken;
• de internationale dimensie van slachtofferrechten versterken.

In de strategie gaf de Commissie aan dat zij zou gaan beoordelen of een herziening van de richtlijn slachtofferrechten noodzakelijk was en, zo ja, om de nodige wijzigingen voor te stellen. Op 28 juni 2022 heeft de Commissie een evaluatieverslag van de richtlijn slachtofferrechten gepubliceerd. In het evaluatieverslag stelde de Commissie tekortkomingen met betrekking tot de richtlijn vast. Om die reden heeft de Commissie op 12 juli 2023 een voorstel gepresenteerd om de richtlijn slachtofferrechten te herzien.

Herziening van de richtlijn

De herziening omvat de volgende elementen:

• ervoor zorgen dat slachtoffers goed worden geïnformeerd over hun rechten en over de nodige middelen beschikken om een misdrijf aan te geven, bijvoorbeeld door een universele slachtofferhulplijn in te stellen met een telefoonnummer voor de hele EU, en een uitgebreide website op te zetten;
• het versterken van de veiligheidsmaatregelen die zijn afgestemd op de specifieke behoeften van kwetsbare slachtoffers (zoals kinderen, ouderen, personen met een handicap, slachtoffers van haatmisdrijven of slachtoffers in detentie). De Commissie stelt voor om de individuele beoordeling van de beschermingsbehoeften van slachtoffers te verbeteren (door te bepalen dat die beoordeling moet plaatsvinden vanaf het eerste contact met de autoriteiten) en de lijst van beschikbare beschermingsmaatregelen uit te breiden (bijvoorbeeld door te voorzien in beschermingsbevelen of de aanwezigheid van rechtshandhavingsinstanties);
• toegang bieden tot gespecialiseerde ondersteunende diensten voor kwetsbare slachtoffers, zoals gratis psychologische hulp zolang dat nodig is, afhankelijk van de individuele behoeften van de slachtoffers;
• de toegang tot de rechter vergemakkelijken door ervoor te zorgen dat slachtoffers voldoende worden bijgestaan in de rechtbank en in staat zijn om strafrechtelijke beslissingen die van invloed zijn op hun rechten aan te vechten, ongeacht hun status in de procedure;
• zorgen voor daadwerkelijke toegang tot schadeloosstelling door slachtoffers onmiddellijk na de uitspraak schadeloosstelling te garanderen. Slachtoffers moeten in het kader van de strafprocedure het recht hebben om een beslissing over schadeloosstelling door de dader te verkrijgen (zonder dat er een andere procedure hoeft te worden ingeleid) en de staat moet de schadevergoeding rechtstreeks aan het slachtoffer betalen en de dader daarna om terugbetaling vragen.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Rechten van slachtoffers in het strafproces
• Persbericht van de Europese Commissie