Europese Rekenkamer brengt verslag uit over beheer van financiële middelen en schulden tijdens de coronapandemie

Het gaat om het Speciaal verslag 16/2023 van de Europese Rekenkamer (ERK) van 12 juni 2023 genaamd “NGEU-schuldbeheer bij de Commissie — Een bemoedigende start, maar verdere afstemming op beste praktijken nodig”. Het verslag is beschikbaar op de website van de ERK (eca.europa.eu).

Het programma NextGenerationEU (NGEU), dat in juni 2021 werd geïntroduceerd, voorziet in subsidies en leningen aan lidstaten ter ondersteuning van hun economisch herstel na de pandemie. Het programma wordt volledig met schulden gefinancierd. De Commissie heeft een gediversifieerde financieringsstrategie opgezet, die verschilt van haar traditionele back-to-back-financieringsmodel. Deze strategie, die individuele leningen loskoppelt van uitbetalingen, is nu de standaardaanpak voor schuldbeheer van de EU. Tegen eind 2026 wil de Commissie op de kapitaalmarkten tot 807 miljard euro ophalen door EU-obligaties uit te geven (150-200 miljard euro per jaar). Het daadwerkelijk geleende bedrag zal uiteindelijk afhangen van de manier waarop de EU-landen de herstel- en veerkrachtfaciliteit uitvoeren, die het grootste deel van de NGEU-middelen vertegenwoordigt.

Uit het verslag blijkt dat tegen eind juni 2022 de Commissie 65 NGEU-leningstransacties had verricht voor een bedrag van 195 miljard euro. De auditors stelden vast dat de financieringskosten in het eerste jaar waarin het programma werd uitgevoerd, de marktpositie van de Commissie weerspiegelden. De ontwikkeling van de marktrendementen van NGEU-obligaties was te vergelijken met die van staatsobligaties van lidstaten met vergelijkbaar hoge kredietratings (zoals Frankrijk en Oostenrijk). De Commissie heeft ook voldaan aan alle belangrijke wettelijke vereisten inzake haar schuldportefeuille en risicobeheer. Tegelijkertijd zorgde ze voor een goede mate van voorspelbaarheid over het NGEU-financieringsprogramma en voor vertrouwen in EU-schuld bij marktdeelnemers.

De Commissie is volgens het verslag echter vooral verantwoordelijk voor het tijdig ter beschikking stellen van voldoende middelen. Haar verantwoordingsplicht voor de andere doelstellingen van het programma op het gebied van schuldbeheer blijft onduidelijk, vindt de ERK. De Commissie heeft haar doelstellingen voor schuldbeheer namelijk niet duidelijk omschreven in de NGEU-financieringsstrategie. De meting van en rapportage over de prestaties waren dan ook beperkt. De uitvoerende macht van de EU rapporteert volgens het verslag bijvoorbeeld onvoldoende over hoe zij de financieringskosten tot een minimum beperkt. Ook brengt ze geen verslag uit over welk deel van de opbrengsten van groene obligaties wordt besteed overeenkomstig het milieuclassificatiesysteem van de EU, de zogeheten EU-taxonomie. De auditors vragen de Commissie om duidelijke doelstellingen voor schuldbeheer te formuleren en verslag uit te brengen over de uitvoering ervan. Verder verzoeken zij de Commissie prijsstellingsbesluiten consistent te documenteren.

De auditors zijn van mening dat de Commissie relatief snel (in zes maanden tijd en onder moeilijke omstandigheden) een bekwaam en ervaren kernteam heeft samengesteld om op grote schaal leningsactiviteiten te starten. Voor het beheer van haar schuldtransacties is zij echter nog steeds sterk afhankelijk van tijdelijk personeel, wat de bedrijfscontinuïteit in gevaar kan brengen. De auditors roepen de Commissie op een passende personeelsstrategie uit te voeren, de rol van de Chief Risk Officer te versterken en een middle-office op te zetten om de afwegingen op het gebied van het schuldbeheer te monitoren en de prestaties van de frontoffice-schuldbeheerders te beoordelen.

Meer informatie:
Nieuwsbericht Europese Rekenkamer
ECER-dossier: Begroting