Mededeling gepubliceerd over Europese strategie voor economische veiligheid

Het gaat om de door de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger op 20 juni 2023 bekend gemaakte gezamenlijke mededeling over een Europese strategie voor economische veiligheid (EN) (JOIN (2023) 20). Tegelijk werd ook een factsheet uitgebracht. De mededeling beoogt de risico's die voortvloeien uit bepaalde economische stromen in de context van de toegenomen geopolitieke spanningen en snellere technologische verschuivingen maximaal te beperken, en tegelijkertijd maximale economische openheid en dynamisme te handhaven.

De mededeling legt de grondslag voor een strategische discussie met de lidstaten en het Europees Parlement met het oog op het opstellen van een alomvattende aanpak voor de bescherming van de economische veiligheid van de Unie. De Europese Raad bespreekt de strategie op 29 en 30 juni 2023.

Strategie: een meer alomvattende aanpak van risicobeheer
De uit bepaalde economische banden voortvloeiende risico's evolueren in het huidige geopolitieke en technologische klimaat snel en geven steeds meer aanleiding tot bezorgdheid over de veiligheid van de EU. Daarom is volgens de mededeling ontwikkeling van een alomvattende aanpak van de EU nodig om de risico's voor de economische veiligheid in kaart te brengen, te beoordelen en te beheersen. De strategie bevat een voorstel voor een grondige beoordeling van risico's voor de economische veiligheid op vier gebieden:

• risico's voor de veerkracht van de toeleveringsketens, waaronder de energievoorzieningszekerheid;
• risico's voor de fysieke en cyberveiligheid van kritieke infrastructuur;
• risico's in verband met de veiligheid van technologie(lekkage);
• risico's in verband met het als wapen gebruiken van economische afhankelijkheid of economische dwang.

De strategie voorziet in een methode om die risico's te beoordelen. De beoordeling moet worden verricht door de Commissie en de lidstaten, in voorkomend geval samen met de hoge vertegenwoordiger, en met input van de privésector. Het moet een dynamisch en continu proces zijn.

De strategie bepaalt ook hoe de in kaart gebrachte risico's moeten worden beperkt door een drievoudige aanpak:

• bevorderen van het concurrentievermogen van de EU door het versterken van de EU-interne markt, het ondersteunen van een sterke en veerkrachtige economie, het investeren in vaardigheden en het bevorderen van de onderzoeks-, technologische en industriële basis van de EU;
• beschermen van de economische veiligheid van de EU via een aantal bestaande beleidsvormen en instrumenten en het in overweging nemen van nieuwe, om mogelijke leemten te vullen. Dit zou moeten gebeuren op een evenredige en nauwkeurige wijze, die eventuele onbedoelde negatieve effecten voor de Europese en de wereldeconomie beperkt;
• aangaan van partnerschappen met zo veel mogelijk partners om de economische veiligheid te versterken, onder meer door vooruitgang te boeken bij en het afronden van handelsovereenkomsten, het versterken van andere partnerschappen, het versterken van de op regels gebaseerde economische orde en multilaterale instellingen, zoals de Wereldhandelsorganisatie, en het investeren in duurzame ontwikkeling via de Global Gateway.

Acties
De mededeling beschrijft de volgende nieuwe acties:

• het samen met de lidstaten ontwikkelen van een kader voor beoordeling van risico's voor de economische veiligheid van de EU; er wordt een lijst opgesteld van technologieën die van cruciaal belang zijn voor de economische veiligheid en de risico's daarvan worden beoordeeld ten behoeve van passende mitigerende maatregelen;
• het aangaan van een gestructureerde dialoog met de privésector om te komen tot een gemeenschappelijk begrip van economische veiligheid, en de sector aanmoedigen passende zorgvuldigheid en risicobeheer toe te passen in het licht van de bezorgdheid over economische veiligheid;
• het verder ondersteunen van de technologische soevereiniteit van de EU en de veerkracht van haar toeleveringsketens, mede door de ontwikkeling van kritieke technologieën via het Strategic Technologies for Europe Platform (STEP);
• de herziening van de verordening inzake de screening van buitenlandse directe investeringen;
• het onderzoeken van mogelijkheden om een passende gerichte ondersteuning te waarborgen voor onderzoek en ontwikkeling van technologieën voor tweeërlei gebruik;
• de volledige toepassing van de verordening inzake de controle op de uitvoer van producten voor tweeërlei gebruik, en de indiening van een voorstel om de doeltreffendheid en de efficiëntie ervan te garanderen;
• samen met lidstaten onderzoeken welke veiligheidsrisico's kunnen voortvloeien uit uitgaande investeringen, en daarna tegen eind 2023 een initiatief voorstellen;
• maatregelen voor het verbetering van de onderzoeksveiligheid voorstellen, die een systematische en strikte handhaving van de bestaande instrumenten waarborgen en eventuele leemten in kaart brengen en opvullen;
• onderzoeken hoe de instrumenten van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid kunnen worden gebruikt om de economische veiligheid van de EU te verbeteren, waaronder het instrumentarium voor hybride en cyberdiplomatie en het instrumentarium inzake buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging;
• de gezamenlijke capaciteit op het gebied van inlichtingenanalyse van de EU de opdracht geven om specifiek te werken aan het opsporen van mogelijke bedreigingen voor de economische veiligheid van de EU;
• ervoor zorgen dat de bescherming en bevordering van de economische veiligheid van de EU ten volle wordt geïntegreerd in het externe optreden van de Europese Unie, en de samenwerking met derde landen bij kwesties van economische veiligheid opdrijven.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Digitalisering
ECER-dossier: Economisch en monetair beleid
ECER-dossier: Interne markt
ECER-dossier: Onderzoek en Technologie