OESO brengt derde jaarrapport uit over kwaliteit van de regelgeving

Achtergrond
Wet- en regelgeving bepalen het dagelijkse leven van bedrijven en burgers en zijn essentiële instrumenten van het overheidsbeleid. De COVID-19 pandemie heeft duidelijk gemaakt welke cruciale rol regelgeving speelt in de economie en de samenleving, maar heeft ook lacunes in de nationale en internationale regelgeving aan het licht gebracht die levens en geld hebben gekost.

Het OESO rapport met de ‘2021 Regulatory Policy Outlook’ –na 2014 en 2017 alweer de derde in de reeks- brengt de inspanningen van landen in kaart om de kwaliteit van de regelgeving te verbeteren overeenkomstig de aanbeveling van de OESO uit 2012 over regelgevingsbeleid en governance en deelt goede regelgevingspraktijken die kunnen helpen lacunes te dichten.

Het rapport biedt inzicht in de manier waarop landen het ontwerp, de handhaving en de herziening van regelgeving aanpakken, en geeft suggesties voor waar landen hun inspanningen het best op  kunnen richten om ervoor te zorgen dat wet- en regelgeving kan werken zoals bedoeld.

Ook worden enkele flexibele en innovatieve benaderingen van regelgeving besproken, zoals de zogenaamde ‘sandboxes’ voor regelgeving, inzicht in gedrag, en resultaatgerichte, datagestuurde en risicogebaseerde regelgeving.

Uitkomsten rapport voor de Europese Unie
Bij het rapport zijn tevens landen gerelateerde factsheets gevoegd met een samenvatting van de gerapporteerde gegevens. Het bevat onder meer een beschrijving van de huidige situatie van het proces van kwaliteitsverbetering van de wetgeving en aanbevelingen. Voor de Europese Unie is er één landenfactsheet.

Daaruit blijkt onder meer dat het interinstitutioneel akkoord (IIA) van 2016 tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad de betrokkenheid van belanghebbenden, de effectbeoordeling van regelgeving (RIA; regulatory impact assessment) en ex post evaluatie als kernelementen voor de verbetering van de regelgevingskwaliteit erkende.
De Europese Commissie is de uitvoerende macht van de Europese Unie. Zij ontwikkelt en presenteert voorstellen voor regelgeving -in overeenstemming met haar toolkit voor betere regelgeving- ter goedkeuring aan het Europees Parlement en de Raad. De Commissie kondigde in de 2021-beleidsmededeling over betere regelgeving aan om raadplegingen verder te stroomlijnen, met name via de oproep tot het indienen van bewijsmateriaal, door vooruitzichten te integreren, compensatie van regelgeving te introduceren en door in te voeren dat beleidsmakers verplicht zijn informatie te verstrekken over de verwezenlijking van langetermijndoelstellingen zoals klimaatverandering en de SDG's (sustainable development goals).

Het secretariaat-generaal van de Commissie zorgt voor de algemene samenhang van de werkzaamheden van de Commissie en ziet toe op de naleving van haar activiteiten voor betere regelgeving en ontwikkelt haar beleid. Het beoordeelt de RIA's, procedures voor het betrekken van belanghebbenden en ex postevaluaties, ziet toe op lastenverlagende activiteiten, biedt capaciteitsondersteuning en stelt bedrijfsrichtsnoeren voor betere regelgeving.
Zij fungeert ook als secretariaat van de Regulatory Scrutiny Board (RSB; de Raad voor Toezicht op de regelgeving), die bestaat uit drie ambtenaren van de Commissie en drie externe deskundigen en wordt voorgezeten door een directeur-generaal van de Commissie.
De RSB controleert de kwaliteit van alle effectbeoordelingen en belangrijke evaluaties en geschiktheidscontroles. Het mandaat van de RSB werd in 2020 uitgebreid met zogenaamde outreachactiviteiten en toezicht op de "one in one out"-regel. Het mandaat is uitgebreid naar aanleiding van het besluit van de Europese Commissie om strategische vooruitzichten in haar werkmethoden op te nemen, inclusief de opzet van nieuwe initiatieven en de herziening van bestaande initiatieven.
Het Directoraat Effectbeoordeling en Europese toegevoegde waarde van het Europees Parlement evalueert ook de RIA’s van ontwerpwetgeving die door de Commissie is ingediend, en voert op verzoek van parlementaire commissies diepgaande analyses en effectbeoordelingen uit van amendementen.
De Raad heeft ook zijn capaciteit ontwikkeld om de gevolgen van zijn ingrijpende wijzigingen na te kunnen gaan, maar heeft daar tot dusver geen gebruik van gemaakt.

Ex ante effectbeoordelingen worden nog steeds uitgevoerd voor belangrijke primaire wetgeving en ondergeschikte wetgeving.
Inception impact assessments (initiële effectbeoordelingen), met inbegrip van een eerste beoordeling van mogelijke effecten en opties die in overweging moeten worden genomen, worden opgesteld en geraadpleegd voordat een RIA (volledige effectbeoordeling) wordt uitgevoerd. Na deze initiële feedbackperiode houdt de Commissie openbare raadplegingen tijdens de ontwikkeling van initiatieven met een effectbeoordeling. Wetgevingsvoorstellen en de bijbehorende volledige RIA worden vervolgens online geplaatst voor feedback na goedkeuring van het voorstel door het college van commissarissen. Ontwerpen van ondergeschikte wetgeving worden openbaar geraadpleegd. De transparantie zou verder kunnen worden verbeterd door RIA's over ondergeschikte wetgeving in dit stadium beschikbaar te stellen met de mogelijkheid om commentaar te leveren op de analyse.

Het systeem van evaluatie achteraf (ex post), dat een combinatie is van systematische evaluaties van afzonderlijke verordeningen met uitgebreide geschiktheidscontroles (fitness-checks) van beleidssectoren van beleidssectoren, nodigt uit tot het maken van opmerkingen over de evaluatieroutekaarten (roadmaps) en op de belangrijkste elementen van alle evaluaties.
De RSB verstrekt nu kwaliteitsindicatoren voor evaluaties die voor het publiek beschikbaar worden gesteld, samen met nalevingsstatistieken. Het Fit for future platform verenigt vertegenwoordigers van de Commissie, de lidstaten en niet-gouvernementele belanghebbenden en doet voorstellen voor vereenvoudiging en herziening van de EU-wetgeving.
De indicatoren die terugkomen in de landenfactsheet van de Europese Unie vertegenwoordigen hoofdzakelijk praktijken van de Europese Commissie. De andere EU instellingen en in het bijzonder de Raad lijken achter te blijven wat betreft de uitvoering van het Interinstitutioneel Akkoord van 2016.

Meer informatie:

• Nieuwsbericht website OESO (EN)
• Country factsheet European Union (EN)
• ECER-EU-essentieel: Beter Wetgeven