Rapport Europese Rekenkamer over gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid gepubliceerd
Nieuwsbericht | 14-07-2022
Het gaat om Speciaal verslag 14/2022, “De reactie van de Commissie op fraude in het gemeenschappelijk landbouwbeleid: tijd om dieper te graven”.
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) is de grootste afzonderlijke uitgavencomponent van de EU-begroting. De auditors van de Europese Rekenkamer (ERK) concluderen dat de Europese Commissie heeft gereageerd op gevallen van fraude met GLB-uitgaven, maar dat proactiever optreden nodig is om bepaalde frauderisico’s, zoals illegale “landroof”, aan te pakken. Fraudeurs kunnen volgens het verslag misbruik maken van tekortkomingen in de controles van de lidstaten. Daarom wordt de Commissie aanbevolen om de nationale fraudebestrijdingsmaatregelen beter te monitoren, concretere richtsnoeren te geven en het gebruik van nieuwe technologieën bij fraudepreventie en - opsporing te bevorderen.
Achtergrond Het GLB is altijd een van de belangrijkste aandachtsgebieden van de ERK geweest, met name wat betreft het controleren van de wettigheid en regelmatigheid van de landbouwuitgaven. In de controles ten behoeve van de betrouwbaarheidsverklaringen van 2018-2020 werden 698 GLB-betalingen gecontroleerd en in 101 gevallen fouten gekwantificeerd. In 17 van die gevallen was het vermoeden dat de fout met fraude in verband kon worden gebracht. De ERK heeft geen mandaat om fraude te onderzoeken, maar wanneer zij fraude vermoedt, worden de zaken naar OLAF of het Europees Openbaar Ministerie (EOM) doorverwezen voor verder onderzoek.
Het rapport De auditors hebben de fraudepatronen in GLB-betalingsschema’s bestudeerd. Hierbij werden de maatregelen die in het kader van het GLB onder gedeeld beheer worden gefinancierd (rechtstreekse betalingen, marktmaatregelen en plattelandsontwikkeling) geanalyseerd en gegevens uit de programmeringsperioden 2007-2013 en 2014-2020 onderzocht. De belangrijkste vastgestelde risico’s houden verband met begunstigden die inbreuken op de subsidiabiliteitsvoorwaarden verhullen, met de complexiteit van de gefinancierde maatregelen en met illegale vormen van “landroof”.
Uitgaventerreinen waarvoor complexere regels gelden- bijvoorbeeld investeringsmaatregelen voor plattelandsontwikkeling- en sommige GLB-betalingsregelingen die gericht zijn op het steunen van specifieke categorieën begunstigden, blijken fraudegevoelig te zijn. Sommige aanvragers verstrekken bepaalde relevante informatie namelijk niet of creëren kunstmatig de voorwaarden om aan de subsidiabiliteitscriteria te voldoen en genieten volgens het rapport op die manier ten onrechte GLB-steun. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij steun aan kleine en middelgrote ondernemingen in de landbouwsector die hun banden met andere ondernemingen niet hebben bekendgemaakt, of begunstigden die niet in aanmerking komen maar wel betalingen aanvragen als “jonge landbouwers”.
Bij “landroof” kan sprake zijn van frauduleuze praktijken, zoals de vervalsing van documenten, dwang, aanwending van politieke invloed of voorkennis, manipulatie van procedures of betaling van steekpenningen. Uit onderzoek van het fraudebestrijdingsbureau van de EU (OLAF) en de nationale autoriteiten is gebleken dat de landbouwarealen die het meest vatbaar zijn voor dit soort frauduleuze activiteiten, grond in overheidsbezit of particuliere grond met een onduidelijke eigenaar zijn. Fraudeurs kunnen ook proberen grond — al dan niet legaal — te verwerven met als enig doel rechtstreekse betalingen te ontvangen, zonder landbouwactiviteiten te verrichten. Het risico is groter voor bepaalde weidegronden en bergachtige gebieden, waar het voor de betaalorganen moeilijker is om te controleren of de vereiste landbouwactiviteit, zoals begrazing, daadwerkelijk plaatsvindt.
De Commissie heeft haar analyse van het frauderisico in het kader van het GLB voor het laatst in 2016 geactualiseerd. De auditors bevelen daarom onder meer aan dat de Commissie haar beoordeling van de mate waarin verschillende uitgavenregelingen zijn blootgesteld aan frauderisico’s en de mate waarin fraude kan worden opgespoord, voorkomen en gecorrigeerd met behulp van de fraudebestrijdingsmaatregelen van de lidstaten, actualiseert. Ook bevelen de auditors de Commissie aan om de nodige maatregelen te nemen om de belangrijkste frauderisico’s te beperken. Daarnaast moet de Commissie de mogelijkheden van technologie – bijvoorbeeld datamining, machinaal leren, satellietbeelden en foto-interpretatie – bij fraudebestrijding bevorderen en lidstaten aanmoedigen stappen in die richting te zetten.
Meer informatie:
Persbericht Europese Rekenkamer ECER-dossier: Landbouw
