Samen sterk: Commissie doet aanbevelingen voor strategische EU-agenda 2019-2024

Van 23 tot 26 mei 2019 worden de Europese verkiezingen gehouden, waarna de politieke leiding van de EU-instellingen zal veranderen. De tijd is volgens de Commissie dus rijp voor nieuwe beleidsoriëntaties en nieuwe prioriteiten.

Terugblik

In de zomer van 2018 had de Commissie-Juncker alle aan het begin van haar mandaat toegezegde wetgevingsvoorstellen ingediend. Tevens werd de handhaving van de bestaande regels strenger. In totaal heeft de Commissie 471 nieuwe wetgevingsvoorstellen gedaan, en 44 voorstellen ingediend die nog van vorige Commissies afkomstig waren. Van deze voorstellen zijn er tijdens de huidige mandaatsperiode 348 aangenomen of goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad. In ongeveer 90 % van de gevallen werd het uiteindelijke compromis bij consensus door de Raad van ministers aangenomen en kreeg het dus steun van alle 28 lidstaten. De Europese Commissie wijst op een lijst met twintig belangrijke prestaties, en een lijst met tien belangrijke voorstellen – "onafgedane zaken" die nog steeds in behandeling zijn bij het Parlement en de Raad.

De volgende strategische agenda van de EU

Toekomstige maatregelen moeten volgens de Commissie gericht zijn op vijf dimensies:

1. Een Europa dat beschermt: We moeten onze inspanningen voortzetten om een doeltreffende en echte Europese veiligheidsunie op te bouwen. Verder moeten we stappen zetten in de richting van een echte Europese defensie-unie en ervoor zorgen dat defensiesamenwerking binnen de EU geen uitzondering blijft, maar de regel wordt. We moeten ook proactiever optreden bij het beheer van migratie. Dit vereist doortastende actie op elk niveau en een echte EU-aanpak op basis van gedeelde verantwoordelijkheid en solidariteit tussen de lidstaten.

2. Een concurrerend Europa: We moeten alle aspecten van de eengemaakte markt opwaarderen, moderniseren en volledig implementeren. We moeten ons bij onderzoek en innovatie richten op de ecologische, sociale en economische transitie en de maatschappelijke uitdagingen die daarmee gepaard gaan. We moeten investeren in belangrijke Europese digitale capaciteiten en samenwerken om in Europa ontwikkelde, mensgerichte kunstmatige intelligentie te bevorderen. We moeten de groei blijven stimuleren en zorgen voor duurzame welvaart door de Economische en Monetaire Unie te verdiepen. En we moeten de transformatie van de Europese arbeidsmarkt blijven ondersteunen en tegelijkertijd voor eerlijke omstandigheden zorgen.

3. Een eerlijk Europa: We moeten blijven werken aan de Europese pijler van sociale rechten. We moeten ook samenwerken met de lidstaten om sociale inclusie en gelijkheid tot stand te brengen, onder meer door regionale verschillen, de behoeften van minderheden, gendervraagstukken en de uitdaging van een vergrijzende bevolking aan te pakken. We moeten de gemeenschappelijke waarden waarop de Europese Unie is gegrondvest, zoals de rechtsstaat, hoog in het vaandel houden en blijven bevorderen. We hebben een eerlijk en modern belastingbeleid nodig, evenals kwalitatief hoogwaardige, betaalbare en toegankelijke gezondheidszorg en toegang tot hoogwaardige, energie-efficiënte en betaalbare huisvesting voor iedereen in Europa.

4. Een duurzaam Europa: We moeten onze economie moderniseren en overstappen op duurzame consumptie- en productiepatronen. We moeten meer inspanningen leveren om de klimaatverandering tegen te gaan en de achteruitgang van het milieu een halt toe te roepen. We moeten overschakelen op een meer hulpbronnenefficiënte circulaire economie door groene groei, de bio-economie en duurzame innovatie te bevorderen. Verder moeten we het potentieel van de energie-unie maximaliseren door de belangrijkste resterende uitdagingen aan te pakken, waaronder energiezekerheid, energiekosten voor huishoudens en bedrijven, en de gevolgen voor de klimaatverandering.

5. Een invloedrijk Europa: Europa moet een vooraanstaande rol in de wereld spelen door middel van consistente en krachtige steun voor een multilaterale, op regels gebaseerde wereldorde, met een centrale rol voor de Verenigde Naties. De EU moet ook prioriteit geven aan de ontwikkeling van sterke betrekkingen met de naaste buren, op basis van een duidelijk evenwicht tussen rechten en plichten. Verder zou de economische en monetaire soevereiniteit van Europa baat hebben bij een grotere internationale rol van de euro.

De prioriteiten die we vaststellen en de manier waarop we daarover uitleg geven aan de Europeanen en met hen in discussie gaan, zullen essentieel zijn om onze Unie meer verenigd, sterker en meer democratisch te maken. Tijdens hun mandaat hebben de EU-instellingen, en met name de Commissie-Juncker, ernaar gestreefd op een meer politieke en strategische manier te communiceren. Daaruit kunnen we de lering trekken dat het tijd is om afstand te nemen van de tendens om succes als nationale prestatie en falen als Europees probleem te beschouwen, en om in plaats daarvan samen beter uitleg te geven over onze gemeenschappelijke besluiten en beleidsmaatregelen.

Achtergrond

Vijf jaar geleden stelde de Europese Raad een brede strategische agenda vast voor de Unie in tijden van verandering. Deze werd verder uitgewerkt in de tien politieke prioriteiten van voorzitter Jean-Claude Juncker die werden opgesteld tijdens zijn verkiezingscampagne, in overleg met de lidstaten en het Europees Parlement. De Commissie-Juncker heeft haar strategische agenda vervolgens overtuigend in de praktijk gebracht.

De EU heeft voor de volgende politieke cyclus nieuwe, ambitieuze, realistische en gerichte doelstellingen nodig.

De Commissie heeft in maart 2017, voor de 60e verjaardag van de Verdragen van Rome, haar witboek over de toekomst van Europa gepubliceerd. Dat omvat vijf mogelijke scenario's voor de toekomst van de EU met 27 lidstaten. Het was het uitgangspunt voor een breed debat over de toekomst van Europa dat nu kan dienen als inspiratie voor de belangrijkste beleidsprioriteiten van de volgende strategische agenda. Nadat de Europese Commissie in bijna 1 600 burgerdialogen en burgerraadplegingen met burgers in contact is getreden, publiceert zij vandaag een verslag waarin wordt bevestigd dat de meeste burgers Europa essentieel vinden om mondiale uitdagingen aan te pakken, maar dat zij wel verwachten dat Europa efficiënter en transparanter wordt.

In de toespraak over de Staat van de Unie van 2017 heeft voorzitter Juncker een routekaart gepresenteerd met de belangrijke stappen die moeten worden gezet in de richting van een meer verenigde, sterkere en meer democratische Unie. Op basis daarvan hebben de nationale leiders in Tallinn in Estland overeenstemming bereikt over een leidersagenda, een lijst met de meest urgente problemen en uitdagingen waarvoor oplossingen moeten worden gevonden, voorafgaand aan de Europese verkiezingen in 2019.

Op 9 mei 2019 komen de EU-leiders bijeen in het Roemeense Sibiu. Er wordt verwacht dat dit proces daar zijn beslag krijgt in een hernieuwde belofte om te werken aan een EU die resultaten boekt op gebieden die echt belangrijk zijn voor de burgers. Verder zullen de leiders van gedachten wisselen over de politieke ambities van de Unie en de strategische agenda voor de volgende vijf jaar voorbereiden.

Meer informatie:

Europa in mei 2019: voorbereidingen voor een meer verenigde, sterkere en meer democratische Unie in een steeds onzekerder wereld

Bijlagen:

• Voortgang inzake de economische situatie

• De publieke opinie in de EU 2014-2019

• Top 20 EU-prestaties 2014-2019

• Onafgedane zaken: top 10 van EU-kwesties waarover nog een definitief akkoord moet worden bereikt

• Belangrijkste cijfers voor de EU 2014-2019

Verslag: Burgerdialogen en burgerraadplegingen – belangrijkste conclusies

Lees ook

• De visie van het kabinet in de Staat van de Unie 2019 (verschenen in de serie kamerstukken 35708)