Zwitserse deelname aan EU-Horizon 2020 door nieuwe immigratiewet en ratificatie Kroatië-protocol

In 2014 heeft de Zwitserse bevolking in een referendum besloten de Zwitserse grondwet te wijzigen. Deze wijziging van de Grondwet hield onder andere in dat binnen drie jaar tijd een wet vastgesteld moest worden waarin onder andere is voorzien in quota’s en plafonds voor verblijfsvergunningen van vreemdelingen en een voorkeursbehandeling voor Zwitserse onderdanen op de arbeidsmarkt (inclusief grensarbeiders). Het was duidelijk dat een getrouwe implementatie van de uitkomst van het referendum niet zou stroken met de afspraken met de EU in de Overeenkomst tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds, en de Zwitserse Bondsstaat, anderzijds, over het vrije verkeer van personen en de betrekkingen tussen Zwitserland en de EU ernstig zou kunnen schaden.

Na een langdurig proces heeft het Zwitserse Parlement uiteindelijk op 16 december 2016 een wet aangenomen ter uitvoering van het massa-immigratiereferendum. De wet voorziet niet in quota en plafonds voor verblijfsvergunningen van vreemdelingen, maar bevat wel een voorkeursbehandeling.

Kort samengevat voorziet de wet erin dat de Zwitserse Bondsraad maatregelen kan vaststellen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmarkt in Zwitserland beter wordt benut. Bij een bovengemiddelde werkloosheid in bepaalde beroepsgroepen, activiteitengebieden of de economische regio’s worden tijdelijke maatregelen genomen ter bevordering van personen die bij de Zwitserse arbeidsbureaus als werkzoekende geregistreerd zijn. Deze maatregelen kunnen worden beperkt tot bepaalde economische regio’s.

Voor werkgevers geldt een verplichting om vacatures in beroepsgroepen of activiteitengebieden waarin sprake is van een bovengemiddelde werkloosheid te melden. De toegang tot informatie over de betreffende vacatures wordt dan voor bepaalde tijd beperkt tot personen die staan ingeschreven bij een arbeidsbureau in Zwitserland. Het arbeidsbureau kan de werkgevers binnen korte termijn dossiers van bij het arbeidsbureau ingeschreven werkzoekenden sturen. De werkgever is vervolgens verplicht om de kandidaten wiens profiel aan de vacature beantwoordt uit te nodigen voor een sollicitatiegesprek of een assessment. Het resultaat hiervan moet worden meegedeeld aan het arbeidsbureau. Er bestaat echter geen verplichting voor de werkgever om de kandidaat aan te nemen.

Op dezelfde dag heeft Zwitserland ook het Protocol betreffende de uitbreiding tot Kroatië van de overeenkomst tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds, en de Zwitserse Bondsstaat, anderzijds, over het vrije verkeer van personen (het “Kroatië-protocol”) geratificeerd.

De uitkomst van het massa-immigratiereferendum in 2014 had namelijk ook rechtstreekse gevolgen voor het door Zwitserland te ondertekenen en ratificeren Kroatië-Protocol. In juni 2016 heeft het Zwitserse Parlement de Zwitserse Bondsraad gemachtigd om het Kroatiëprotocol te ratificeren, op voorwaarde dat er een regeling met de EU zou worden overeengekomen voor het beheer van de immigratie die verenigbaar is met de Zwitserse wet.

De ratificatie van het Kroatië-Protocol vóór 9 februari 2017 was een voorwaarde voor Zwitserse deelname aan het gehele Horizon 2020-programma, het Euratom-programma 2014-2018 en de door Fusion for Energy uitgevoerde activiteiten. Bij het uitblijven van ratificatie voor die datum zou de zogenoemde Horizon 2020-overeenkomst buiten werking treden.

Met de Horizon 2020-Overeenkomst wordt bedoeld de Overeenkomst van 5 december 2014 voor wetenschappelijke en technologische samenwerking tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de Zwitserse Bondstaat teineinde de Zwitserse Bondsstaat te associëren met Horizon 2020 – het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie en het programma voor onderzoek en opleiding van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie ter aanvulling van Horizon 2020, en teneinde een regeling uit te werken voor de deelname van Zwitserland aan de door Fusion for Energy uitgevoerde ITER-activiteiten.

Nu Zwitserland het Kroatië-Protocol heeft geratificeerd, neemt Zwitserland vanaf 1 januari 2017 volledig deel aan de programma’s.