GvEA 15 september 1998, zaak T-95/96, Gestevisión Telecinco S.A. tegen Commissie
Betrokken departementen EZ, VROM, V&W, LNV, SZW, Fin, BZK, OCW
Sleutelwoorden Steunmaatregelen van de staten - Publieke omroep - Klacht - Beroep wegens nalaten - Plicht Commissie te onderzoeken - Tijdslimiet - Procedure onder artikel 93, lid 2, van het Verdrag - Ernstige moeilijkheden
Samenvatting van feiten, redenering en dictum Onder de tien televisiemaatschappijen in Spanje zijn er drie particuliere en zeven publieke. Terwijl de particuliere televisie hoofdzakelijk uit reclame-inkomsten wordt gefinancierd, ontvangen de publieke televisiemaatschappijen naast reclame-inkomsten tevens subsidies van de overheidsinstanties waaronder zij vallen.
Verzoekster, Gestevisión Telecinco S.A., is een van de drie particuliere commerciële ondernemingen. Op 2 maart 1992 diende zij bij de Commissie een klacht in, teneinde te doen vaststellen, dat de subsidies die de regionale publieke televisiemaatschappijen van de respectieve autonome regio's ontvangen, onverenigbaar zijn met de gemeenschappelijke markt. Op 12 november 1993 diende verzoekster een nieuwe klacht in, teneinde te doen vaststellen, dat de door de Spaanse centrale overheid aan de openbare dienst RTVE verleende subsidie onverenigbaar is met de gemeenschappelijke markt. Toen de Commissie niet op deze klachten reageerde, zond verzoekster haar op 6 februari 1996 een "aanmaningsbrief" om haar tot handelen uit te nodigen. Op 20 februari 1996 liet de Commissie Gestevisión Telecinco weten, dat zij de Spaanse autoriteiten gevraagd had om nadere inlichtingen die zij voor het onderzoek nodig had. Tot dusver heeft de Commissie echter nog geen beschikking gegeven op verzoeksters klachten.
In haar beroep verzoekt Gestevisión Telecinco het Gerecht te verklaren, dat de Commissie de krachtens het Verdrag op haar rustende verplichtingen niet is nagekomen door geen beslissing te nemen op de twee ingediende klachten en door de in het Verdrag bedoelde procedure van grondig onderzoek van de steunmaatregelen niet in te leiden. Na het beroep van Gestevisión Telecinco ontvankelijk te hebben verklaard, wijst het Gerecht wat de grond van de zaak betreft, er in de eerste plaats op, dat de Commissie, in het belang van een behoorlijke toepassing van de verdragsregels inzake staatssteun, een klacht over het bestaan van met de gemeenschappelijke markt onverenigbare steun voortvarend en onpartijdig moet onderzoeken. Voorts herinnert het Gerecht eraan, dat het een algemeen beginsel van gemeenschapsrecht is dat de Commissie een redelijke termijn in acht moet nemen bij het nemen van beslissingen op het gebied van het mededingingsbeleid (punt 53).
Vervolgens merkt het op, dat verzoeksters eerste klacht op 2 maart 1992 en de tweede op 12 november 1993 is ingediend. Toen de Commissie door verzoekster tot handelen werd aangemaand, duurde het vooronderzoek van de subsidies derhalve reeds 47 maanden wat de eerste klacht betreft, en 26 maanden wat de tweede klacht betreft (punt 80).
Het Gerecht constateert, dat daarmee meer dan voldoende tijd was verlopen om de Commissie in staat te stellen het vooronderzoek van de betrokken subsidie te voltooien en een beslissing erover te nemen ofwel door te verklaren dat de betrokken overheidsmaatregel geen "steun" in de zin van het Verdrag was, ofwel door te beslissen dat die maatregel wel een steunmaatregel vormde, doch niettemin verenigbaar was met de gemeenschappelijke markt, ofwel door de in het Verdrag bedoelde procedure van grondig onderzoek in te leiden, tenzij de Commissie zou kunnen aantonen dat dat tijdsverloop door bijzondere omstandigheden werd gerechtvaardigd (punt 86).
De Commissie heeft zich trachten te rechtvaardigen door te wijzen op het bestaan van het aan het Verdrag van Amsterdam gehechte Protocol betreffende het publieke omroepbestel in de lidstaten (punt 82). In casu gaat het volgens het Gerecht om de mate waarin de subsidies aan de openbare dienst RTVE bedoeld zijn om de op grond van nationale wetgeving uit te voeren taken te compenseren Het Gerecht is van oordeel dat het protocol hier niet relevant is omdat op het protocol nog geen beroep kon worden gedaan ten tijde van het indienen van de klacht (punt 83).
De Commissie heeft zich voorts trachten te rechtvaardigen door te wijzen op de stappen die zij na de indiening van verzoeksters klachten had gedaan, en met name op de verzoeken om nadere inlichtingen die zij tot de Spaanse autoriteiten had gericht, en op de diepgaande studie van de financiering van de publieke televisieomroep in de Gemeenschap, die zij bij een consultantsbureau in opdracht heeft gegeven. Het Gerecht is evenwel van oordeel, dat een en ander geenszins rechtvaardigt dat de Commissie het vooronderzoek van de betrokken maatregelen zolang heeft gerekt en daarmee de tijd die redelijkerwijs voor een eerste bezinning nodig is, verre heeft overschreden (punt 86).
Het Gerecht beslist, dat de Commissie de op haar rustende verplichtingen niet is nagekomen door geen beschikking te geven waarin wordt vastgesteld ofwel dat de betrokken overheidsmaatregelen geen steunmaatregelen waren, ofwel dat zij weliswaar als steunmaatregelen moesten worden aangemerkt, doch verenigbaar waren met de gemeenschappelijke markt, ofwel dat de in het Verdrag bedoelde procedure van grondig onderzoek moest worden geopend.
Korte analyse Het arrest is een bevestiging van het klachtrecht voor belanghebbenden om bij de Europese Commissie tegen verleende steun te ageren. De Commissie moet daarbij, in het belang van een behoorlijke toepassing van de verdragsregels inzake staatssteun, een klacht over het bestaan van met de gemeenschappelijke markt onverenigbare steun voortvarend en onpartijdig moet onderzoeken. Daarbij moet de Commissie een redelijke termijn in acht nemen bij het nemen van een beslissing.
Het Gerecht is van oordeel dat het aan het Verdrag van Amsterdam gehechte Protocol betreffende het publieke omroepbestel in deze zaak niet relevant is omdat op het protocol nog geen beroep kon worden gedaan ten tijde van het indienen van de klacht. Het onderzoek dat de Commissie had moeten verrichten naar de mate waarin de subsidies aan de openbare dienst RTVE bedoeld zijn om de op grond van nationale wetgeving uit te voeren taken te compenseren had moeten plaatsvinden op basis van de bestaande verdragsbepalingen, zo lijkt het Gerecht te suggereren.
Eerste inventarisatie van de mogelijke effecten voor beleid, wetgeving, rechtspraak of rechtspraktijk op nationaal niveau of Europees niveau Op grond van het arrest is de Commissie gehouden klachten tegen steunverlening aan ondernemingen voortvarend te onderzoeken. Bij het verlenen van steun aan ondernemingen zal er rekening mee moeten worden gehouden dat daartegen in de toekomst meer klachten worden ingediend bij de Europese Commissie. Dit kan de effectiviteit van een steunoperatie beïnvloeden.
Voorstel voor behandeling De ICER zendt het arrest en het fiche ter kennisneming aan het Interdepartementaal Steunoverleg (ISO).
