C-026/03, Stadt Halle, arrest van 11 januari 2005
Signaleringsfiche Stadt Halle Arrest van het Hof van Justitie C-26/03 d.d. 11 januari 2005 inzake Stadt Halle
Betrokken departementen Alle ministeries
Sleutelwoorden Richtlijn 92/50/EEG - Aanbestedingen - Mededinging - Inbesteding
Beleidsrelevantie Aanbestedende diensten die een opdracht willen verlenen aan een rechtspersoon die verbonden is aan die aanbestedende dienst (zgn. opdrachtverlening 'in house' of 'inbesteding'), kunnen dit niet doen zonder een aanbestedingsprocedure te volgen indien een private partij deelneemt in het kapitaal van die rechtspersoon.
Samenvatting van feiten, redenering en dictum De Stadt Halle heeft zonder een aanbestedingsprocedure te doorlopen aan RPL Lochau opdracht gegeven een project uit te werken voor behandeling van haar afvalstoffen. Tevens besloot de Stadt Halle om eveneens zonder aanbesteding met RPL Lochau te onderhandelen over een overeenkomst voor de verwerking van stedelijk restafval vanaf 1 juni 2005. RPL Lochau is een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid waarvan 75,1% van de aandelen op indirecte wijze in handen waren van de Stadt Halle en 24,9% in handen van een particuliere vennootschap.Tegen het besluit van de Stadt Halle is door de particuliere onderneming TREA Leuna beroep ingesteld bij de verwijzende rechter. Deze heeft vervolgens twee prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie gesteld. De eerste vraag gaat het kader van dit fiche te buiten en zal in een ander kader worden behandeld. De tweede vraag komt kort samengevat neer op de volgende vraag:
Moet een aanbestedende dienst die van plan is om aan een privaatrechtelijke vennootschap die juridisch van hem is onderscheiden, maar in het kapitaal waarvan hij voor meer dan de helft deelneemt en waarop hij een zeker toezicht uitoefent, een opdracht te geven tot het verrichten van diensten als bedoeld in de richtlijn diensten (92/50/EEG), een aanbestedingsprocedure toepassen wegens het enkele feit dat een deel van de aandelen in handen is van een particuliere onderneming, zelfs al is dat voor minder dan de helft?
Het antwoord van het Hof op deze vraag is kort en krachtig. De deelneming, ook al is het slechts voor minder dan de helft, van een particuliere onderneming in het kapitaal van een vennootschap waarin ook de betrokken aanbestedende dienst deelneemt, sluit hoe dan ook uit dat die aanbestedende dienst op die vennootschap toezicht kan uitoefenen zoals op zijn eigen diensten.
Eerste inventarisatie van de mogelijke effecten Dit arrest geeft een aanvulling op het Teckal-arrest (HvJEG zaak C-107/98). In het Teckal-arrest heeft het Hof als hoofdregel uitgesproken dat er een aanbestedingsplicht geldt voor een aanbestedende dienst, indien deze een opdracht verstrekt aan een persoon die daar rechtens van onderscheiden is.Deze regel lijdt uitzondering wanneer 1) de aanbestedende dienst op de betrokken rechtspersoon toezicht uitoefent zoals op de eigen diensten en 2) deze persoon tegelijkertijd het merendeel van zijn werkzaamheden verricht ten behoeve van de aanbestedende dienst die hem beheerst. Het onderhavige arrest geeft alleen duidelijkheid ten aanzien van het aandelenkapitaal als middel om invloed uit te oefenen. Indien naast de aanbestedende dienst ook een private partij een deel van de aandelen bezit van een rechtspersoon, hoe gering ook, dan oefent de aanbestedende dienst ten aanzien van die rechtspersoon geen toezicht uit als op zijn eigen diensten. In dat geval kan er aan die rechtspersoon geen opdracht gegeven worden bij wijze van inbesteding. Er moet derhalve door de aanbestedende dienst een aanbestedingsprocedure gevolgd worden. De vraag of indien de aanbestedende dienst 100% van de aandelen bezit, er per definitie sprake is van toezicht als op de eigen diensten, is nog niet definitief beantwoord. Het is denkbaar dat het Hof aanvullende eisen op het gebied van toezicht stelt. Ook is nog niet duidelijk of indien de andere aandeelhouders allen niet-private personen zijn, er weer wel sprake kan zijn van inbesteding. Er zijn nog twee andere zaken aanhangig waarin hopelijk wel de gewenste duidelijkheid wordt verkregen, te weten de zaken Coname /Parking (C-231/03) en Parking Brixen (C-458/03). In beide zaken vindt er een interventie van Nederland plaats.
Voorstel voor behandeling Het fiche wordt ter informatie toegestuurd aan alle ministers en aan IPO, VNG en de UvW. Een vervolgfiche zal zonodig worden opgesteld indien de arresten in de zaken Coname en Parking Brixen daartoe aanleiding geven.
