C-037/99, R. Donkersteeg, arrest van 16 november 2000

datum arrest, zaaknummer, partijen
HvJEG 16 november 2000, zaak C-37/99, strafzaak tegen R. Donkersteeg

sleutelwoorden
Richtlijn 83/189 EEG - (thans Richtlijn 98/34 EG) Normen en technische voorschriften - technische specificatie- Notificatie - aanmeldingsplicht - installaties voor ontsmetting van schoeisel in landbouwbedrijven - Inenting van varkens - prejudiciële vragen

samenvatting van feiten, redeneringen en dictum
De prejudiciële vragen zijn gerezen in een strafzaak tegen varkenshouder Donkersteeg die werd vervolgd wegens het niet beschikken over installaties voor de ontsmetting van schoeisel (Verordening minimumeisen varkenshouderij 1993) en het niet enten tegen de ziekte van Aujezky van de op zijn bedrijf aanwezige varkens (Verordening bestrijding ziekte van Aujezky 1993).

In cassatie rijst de vraag of de ontsmettingseisen en de entverplichting, technische voorschriften zijn in de zin van Richtlijn 83/189/EEG betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften (verder te noemen: notificatierichtlijn). Zou dit het geval zijn dan had Nederland de regelingen moeten notificeren bij de Commissie van de Europese Gemeenschappen. De sanctie op het niet aanmelden is volgens het Securitel-arrest (C-194/94), Jur. 1996. blz.I-2201) in beginsel, dat de rechter een dergelijk voorschrift buiten toepassing moet laten.

Een technische specificatie is volgens artikel 1, punt 1, van richtlijn 83/189 EEG een specificatie die voorkomt in een document ter omschrijving van de vereiste kenmerken van een product, zoals kwaliteitsniveaus, prestaties, veiligheid of afmetingen, met inbegrip van de voor het product geldende voorschriften inzake verkoopbenaming, terminologie, symbolen, beproeving en beproevingsmethoden, verpakking, het merken of etiketteren, en de overeenstemmings-beoordelingsprocedures.

Onder de term "technische specificatie" zijn ook begrepen de productiemethoden en -procédés voor de landbouwproducten uit hoofde van artikel 38, lid 1, van het Verdrag, voor de producten bestemd voor de menselijke voeding, voor diervoeding en voor de geneesmiddelen als omschreven in artikel 1 van Richtlijn 65/65/EEG, alsmede de productiemethoden en- procédés voor de overige producten wanneer die gevolgen hebben voor de kenmerken van deze producten;(...)

Een technisch productvoorschrift is volgens artikel 1, punt 5 van de Notificatierichtlijn: een technische specificatie of andere eis die de jure of de facto moet worden nageleefd voor de verhandeling of het gebruik in een lidstaat.

Het Hof van Justitie bepaalt in het onderhavige arrest dat noch de ontsmettings- noch de entverplichting technische voorschriften zijn in de zin van de notificatierichtlijn.

Ten aanzien de verplichting tot het beschikken over een ontsmettingsvoorziening meent het Hof dat dit geen voorschrift is dat een vereist kenmerk van de betrokken landbouwproducten omschrijft. Evenmin bevat het een omschrijving van een productiemethode of een productieprocédé voor deze producten. Het voorschrift heeft volgens het Hof derhalve geen betrekking op de eigenlijke productie van het betrokken landbouwproduct, zodat geen sprake is van een technische specificatie in de zin van de Notificatierichtlijn. Bijgevolg is het voorschrift in kwestie ook geen technisch voorschrift in de zin van deze richtlijn. Notificatie is derhalve niet vereist.

Ten aanzien van de entverplichting meent het Hof dat hier wèl sprake is van een technische specificatie in de zin van de Notificatierichtlijn omdat de nauwkeurige en gedetailleerde voorschriften inzake enting tegen de ziekte van Aujezky in de Verordening bestrijding ziekte van Aujezky 1993, verband houden met de eigenlijke productie van het betrokken landbouwproduct en gedurende het gehele productieproces moeten worden nageleefd. Het voorschrift omschrijft daarmee een productieprocédé voor het product.

Om echter te kunnen worden gekwalificeerd als technisch voorschrift, moet dit voorschrift volgens het Hof technische specificaties bevatten die de jure of de facto moeten worden nageleefd voor het verhandelen of het gebruik in een lidstaat. De Verordening bestrijding ziekte van Aujezky stelt evenwel geen beperking aan het verhandelen of het gebruik van de betrokken producten ingeval de varkens, in strijd met die verordening, niet tegen de ziekte van Aujezky zijn geënt. Om die reden is ook de entverplichting geen technisch voorschrift in de zin van de Notificatierichtlijn dat vóór de vaststelling ervan bij de Commissie had moeten worden aangemeld.

korte analyse
Uit het arrest blijkt dat voorschriften die niet van invloed zijn op de kenmerken van het betrokken product, geen technische specificaties behelzen en daarmee ook geen technische voorschriften in de zin van de notificatie richtlijn zijn. Voorschriften die wel van invloed zijn op de kenmerken van het betrokken product zijn wel technische specificaties, maar geen technische voorschriften in de zin van de notificatierichtlijn indien zij geen invloed hebben op de verhandeling van het product.

Het arrest is, weliswaar niet heel opzienbarend, maar is wel een goede illustratie langs welke lijnen getoetst moet worden of een voorschrift al dan niet als technisch voorschrift in de zin van de notificatierichtlijn kan worden gekwalificeerd.

Eerste inventarisatie van de mogelijk effecten voor beleid, wetgeving, rechtspraak of rechtspraktijk op nationaal of Europees niveau
Het Hof van Justitie heeft met deze uitspraak de enigszins ruime definitie van een technisch voorschrift uit de richtlijn nader ingekleurd. Wellicht leidt dit arrest tot een afname van notificaties die in het verleden veiligheidshalve werden aangemeld.

voorstel voor behandeling
De ICER verzoekt de Interdepartementale werkgroep notificaties (IWN) dit fiche en het arrest onder de aandacht te brengen van de departementale notificatiecoördinatoren.