C-470/03, arrest van 17 april 2007, A.G.M.-COS MET

Signaleringsfiche
Arrest van het Hof van Justitie van 17 april 2007, zaak C-470/03, A.G.M.-COS.MET Srl te-gen Suomen valtio, Tarmo Lehtinen.

Betrokken departementen
Alle departementen

Sleutelwoorden
Door overheidsambtenaar in het openbaar geuite kritiek – Aansprakelijkheid van lidstaten –
Vrij verkeer van goederen– Machines waarvan wordt aangenomen dat zij voldoen aan richt-lijn 98/37 EG

Beleidsrelevantie
EG-lidstaten kunnen aansprakelijk zijn voor de openbare uitlatingen van hun ambtenaren.
Dit is het geval indien deze leiden tot een schending van het EG-recht en men er redelijker-wijs vanuit mag gaan dat de ambtenaar een met zijn ambt verbonden standpunt inneemt. Lid-staten kunnen dit niet rechtvaardigen met een beroep op de vrijheid van meningsuiting van hun ambtenaren.

Samenvatting van feiten, redenering en dictum
Een ambtenaar van de Finse Arbeidsinspectie had in een televisie-interview en een vraagge-sprek in de krant verklaard dat hefbruggen voor voertuigen van het merk AGM (een Italiaanse onderneming) gevaarlijk waren, omdat ze mankementen vertoonden. Voor dit interview had hij toestemming van zijn rechtstreekse meerdere. AGM heeft de Staat en de ambtenaar aan-sprakelijk gesteld voor omzetverlies als gevolg van negatieve publiciteit. De rechter heeft uitleg gevraagd aan het Hof van Justitie over de verenigbaarheid van de uitlatingen met het vrij verkeer van goederen. Het Hof oordeelt dat in het openbaar gedane uitlatingen van amb-tenaren het vrij verkeer van goederen kunnen belemmeren, in de zin van de EG machinericht-lijn. Deze richtlijn ziet op de harmonisatie van wetgeving inzake het in de handel brengen van machines. Voor de vraag of de uitlatingen van de individuele ambtenaar aan de staat moeten worden toegerekend, is het van belang dat de adressaten van een verklaring er redelijkerwijs van uit mogen gaan dat de standpunten van de ambtenaar zijn ingenomen met het aan zijn ambt verbonden gezag. Voor die beoordeling is onder andere van belang of de ambtenaar op het betreffende gebied bevoegd is, of de ambtenaar vermeldt dat hij zijn persoonlijke mening geeft en dat deze afwijkt van het officiële standpunt van de bevoegde dienst, en of de over-heidsdiensten onverwijld actie ondernemen om de indruk weg te nemen dat het om een offici-eel standpunt gaat. De lidstaten kunnen zich niet op de vrijheid van meningsuiting van hun ambtenaren beroepen ter rechtvaardiging van een schending van het vrij verkeer van goede-ren. Indien de uitlatingen van de ambtenaar het vrije goederenverkeer beperken en toereken-baar zijn aan de lidstaat, kan de staat aansprakelijk zijn voor een schending van het EG-recht. Of individuele ambtenaren ook aansprakelijk kunnen worden gesteld, laat het Hof over aan de nationale lidstaten.

Eerste inventarisatie van de mogelijke effecten voor het beleid, wetgeving, rechtspraak of rechtspraktijk op nationaal of Europees niveau
Dit arrest gaat over aansprakelijkheid van een lidstaat voor een schending van het EG-recht ten gevolge van uitlatingen van een ambtenaar. Nederlandse ambtenaren dienen in het alge-meen prudentie te betrachten bij het in het openbaar verkondigen van standpunten op hun beleidsgebied. Artikel 125a van de Ambtenarenwet verplicht een ambtenaar onder meer zich te onthouden van het openbaren van gedachten of gevoelens, als daardoor de goede functione-ring van de openbare dienst, voor zover deze in verband staat met zijn functievervulling, niet in redelijkheid zou zijn verzekerd. Handelen in strijd met dit voorschrift kan voor de Staat en voor de individuele ambtenaar leiden tot aansprakelijkheid voor de daaruit ontstane schade. Gelet hierop, brengt het arrest voor Nederland weinig nieuws.

Voorstel voor behandeling
De ICER zendt het fiche en het arrest ter kennisneming aan de ministers en beveelt aan dit arrest breed te verspreiden binnen het ambtenarenapparaat. De ICER verzoekt de Minister van Justitie het fiche door te geleiden aan de Raad voor de Rechtspraak en verzoekt de Minister van BZK het fiche door te geleiden aan de VNG en het IPO.