C-719/20 Comune di Lerici

Prejudiciële hofzaak

Zie bijlage voor de verwijzingsuitspraak, en klik hier voor het dossier van het Hof van Justitie (voor zover beschikbaar).

Termijnen: Motivering departement:     23 februari 2021
Schriftelijke opmerkingen:                     9 april 2021

Trefwoorden : overheidsopdrachten; in-house gunning

Onderwerp :

Richtlijn 2014/24/EU van het Europees Parlement de Raad van 26 februari 2014 betreffende het plaatsen van overheidsopdrachten en tot intrekking van richtlijn 2004/18/EG;

Feiten:

ACAM is een aandelenvennootschap die volledig in handen was van de overheid. ACAM beheerde via haar dochterondernemingen de openbare diensten van de gemeenten die aandelen hadden. ACAM beheerde de geïntegreerde afvalcyclus van de Comune di Lerici via haar dochteronderneming ACAM Ambiente op grond van een “in-house”-gunning die in 2028 zal vervallen. Door een crisissituatie heeft ACAM met haar schuldeisers een schuldherschikkingsovereenkomst moeten sluiten. Vervolgens heeft zij een openbare aanbesteding uitgeschreven, hierbij werd IREN geselecteerd, een beursgenoteerde vennootschap waarin de overheid een meerderheidsdeelneming heeft. De ACAM-aandelen werden IREN-aandelen, en IREN heeft via de dochteronderneming van ACAM – die dus dochterondernemingen van IREN waren geworden – het beheer van de oorspronkelijk daaraan gegunde diensten voortgezet. Nadat de Comune di Lerici haar ACAM-aandelen aan IREN had overgedragen, heeft de Comune di Lerici haar aldus verworven deelneming in IREN overgedragen, zodat zij niet langer aandeelhouder van IREN is. De Comune di Lerici heeft geen enkele band meer met deze vennootschap en kan dus geen toezicht daarop uitoefenen, zodat de voorwaarden voor de “in house”-gunning niet langer worden vervuld, met name wat betreft het aspect van toezicht zoals op de eigen diensten. De Provincia di La Spezia heeft bij besluit van 06-08-2018 Acam Ambiente aangewezen als beheerder van de geïntegreerde afvalcyclus van de Comune di Lerici, op grond van een “in house”-gunning, tot 31-12-2028. De Comune di Lerici heeft hiertegen ingesteld welke werd afgewezen. De Comune di Lerici heeft tegen dit vonnis hoger beroep ingesteld bij de verwijzende rechter.

Overweging:

In het huidige Italiaanse recht is het geïntegreerde beheer van stedelijk afval in handen van de regio’s, die daarin voorzien door passende territoriale gebieden vast te stellen. In de Regione Liguria vallen de territoriale gebieden samen met de provincies, die het afvalbeheer voor de gemeenten uitvoeren en die, aangezien zij op hun beurt weer als aanbestedende dienst optreden, altijd moeten voorzien in openbare aanbestedingen of, waar dat is toegestaan, “in house”-gunningen. In de onderhavige zaak werden de voorwaarden van het gezamenlijke toezicht zoals op de eigen diensten reeds op het tijdstip waarop de combinatie van ondernemingen tot stand is gekomen, niet langer vervuld: i) de aldus verworven deelneming in IREN is onbeduidend en kan als zodanig de keuzen van deze vennootschap niet beïnvloeden, en ii) IREN is een aan de Italiaanse effectenbeurs genoteerde aandelenvennootschap, en particuliere aandeelhouders kunnen, zonder bijzondere formaliteiten, aandelen verwerven. De verwijzende rechter wenst te vernemen of de regeling op het gebied van gunning van overheidsopdrachten aan rechtspersonen, met name met betrekking tot het begrip “toezicht zoals op de eigen diensten”, verenigbaar is met het Unierecht.

Prejudiciële vraag:

Staat artikel 12 van richtlijn 2014/24/EU van 26 februari 2014 in de weg aan een nationale regeling die voorschrijft dat vennootschappen die lokale openbare diensten van economisch belang verrichten een combinatie vormen, waarna de onderneming die de oorspronkelijke concessiehouder heeft opgevolgd ingevolge vennootschappelijke transacties met transparante procedures, waaronder fusie of overname, het beheer van de diensten voortzet tot het verstrijken van de overeengekomen termijnen, indien:

(a) de oorspronkelijke concessiehouder een vennootschap is waaraan de concessie in-house is gegund op basis van gezamenlijk toezicht zoals op de eigen diensten;

(b) zijn opvolger is geselecteerd door middel van een openbare aanbesteding;

(c) na de vennootschappelijke transactie waarbij de combinatie tot stand is gekomen bepaalde openbare lichamen die de betrokken dienst oorspronkelijk hebben uitbesteed, niet langer voldoen aan de vereisten voor gezamenlijk toezicht zoals op de eigen diensten?

Aangehaalde (recente) jurisprudentie: Teckal C-107/98; Coditel Brabant SA C-324/07; Commissie/Italië C-371/05;  Sea Srl/Comune di Ponte Nossa C-573/07; Stadt Halle C-26/03;

Specifiek beleidsterrein: EZK; BZK